محمد امین سامنی 
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
آیا سد روگون آینده انرژی تاجیکستان را تهدید می‌کند؟
کارشناسان اعلام کردند، ساخت سد روگون در تاجیکستان تا حداکثر ارتفاع و مشخصات پیش‌بینی شده، یک فاجعه اقتصادی برای فقیرترین کشور آسیای مرکزی و یک کابوس محیط‌زیستی برای کل منطقه خواهد بود.
سد روگون در تاجیکستان یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های زیرساختی در منطقه آسیای مرکزی است که با هدف تولید انرژی برق‌آبی برای تامین نیازهای داخلی این کشور و صادرات به کشورهای همسایه طراحی شده است. بااین‌حال، کارشناسان محیط‌زیست و اقتصاد معتقدند که این پروژه با توجه به تحولات تکنولوژی در حوزه انرژی و چالش‌های محیط‌زیستی، دیگر بهینه و مقرون‌به‌صرفه نیست. گزارش جدیدی که از سوی یک سازمان محیط‌زیستی منتشر شده، هشدار می‌دهد ساخت سد به حداکثر ارتفاع ۳۳۵ متر نه‌تنها هزینه‌های هنگفتی به تاجیکستان تحمیل می‌کند بلکه اثر مخرب محیط‌زیستی گسترده‌ای برای کل منطقه به همراه خواهد داشت.
هزینه‌های اقتصادی و بحران محیط‌زیستی
سد روگون که برای نخستین بار در دهه ۱۹۷۰ طراحی شد، در سال ۲۰۱۶ از سوی دولت تاجیکستان مجدداً احیا شد. پیش‌بینی می‌شود که تکمیل این پروژه در ارتفاع ۳۳۵ متر، حدود ۶.۴ میلیارد دلار هزینه داشته باشد، رقمی که برای یکی از فقیرترین کشورهای آسیای مرکزی بسیار سنگین است. این گزارش تاکید می‌کند هزینه تولید برق از سد روگون در مقایسه با انرژی‌های تجدیدپذیر مانند نیروگاه‌های خورشیدی و بادی بسیار بیشتر است. کارشناسان بر این باورند تا زمان بهره‌برداری کامل سد، برق تولیدی آن به دلیل هزینه‌های بالا غیررقابتی خواهد بود.
راه‌حل‌های جایگزین: ترکیب انرژی‌های تجدیدپذیر و سد کوچک‌تر
بر اساس مطالعات کارشناسان، ترکیب انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی با تکمیل سد روگون در ابعاد کوچک‌تر می‌تواند نیاز انرژی تاجیکستان را به طور کامل تامین کند. این راه‌حل هزینه‌های ساخت‌وساز را کاهش و تنوع منابع انرژی را در سیستم برق این کشور افزایش می‌دهد. این تنوع به تاجیکستان کمک می‌کند ریسک ناشی از تغییرات اقلیمی را به حداقل برساند و به ثبات در تامین انرژی دست یابد.
گزارش یک سازمان محیط‌زیستی تاکید دارد محاسبات و مطالعات تبعات محیط‌زیستی پروژه روگون قدیمی هستند و مبتنی بر داده‌هایی بیش از یک دهه قبل هستند. در طول این سال‌ها، فناوری تولید برق از انرژی خورشیدی و بادی به‌شدت پیشرفت کرده و مقرون‌به‌صرفه‌تر شده است. همچنین تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی، وضعیت آب‌های آسیای مرکزی را بحرانی‌تر و نیاز به مدیریت دقیق و پایدار آب را بیشتر کرده است.
پیامدهای محیط‌زیستی سد روگون
سد روگون بر جریان رودخانه‌های وخش و آمودریا تاثیر منفی گذاشته و اکوسیستم منطقه را تخریب کرده است. این تغییر جریان آب، مشکلاتی را برای کشاورزان در سال‌های خشک به وجود آورده و شرایط آبیاری را بدتر کرده است. علاوه بر این، سد روگون منبع تولید گازهای گلخانه‌ای محسوب می‌شود که با تلاش‌های منطقه برای کاهش انتشار کربن و مقابله با گرمایش جهانی در تضاد است. کارشناسان معتقدند سد روگون با حداکثر ارتفاع نه‌تنها به روند کربن‌زدایی آسیای مرکزی کمکی نمی‌کند، بلکه این روند را کندتر می‌سازد.
درخواست برای بازنگری و مطالعات جدید
یک سازمان محیط‌زیستی پیشنهاد می‌کند قبل از تامین هرگونه بودجه جدید برای سد روگون، مطالعات جدید و به‌روزی در زمینه آثار محیط‌زیستی و اجتماعی این پروژه انجام شود. همچنین ایجاد یک چارچوب جامع منطقه‌ای برای مدیریت منابع آبی ضروری است تا اطمینان حاصل شود که بهره‌برداری از این پروژه به اکوسیستم منطقه و نیازهای آبی کشورهای همسایه آسیب نرساند.
به نقل از oilprice، با توجه به هزینه‌های اقتصادی سرسام‌آور و پیامدهای محیط‌زیستی سد روگون، کارشناسان تاکید دارند که ادامه این پروژه در ابعاد فعلی نه‌تنها به نفع تاجیکستان نیست بلکه به بحران‌های محیط‌زیستی منطقه دامن می‌زند. ترکیب انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی با ساخت سد روگون در مقیاس کوچک‌تر، گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر و پایدارتر برای تامین نیازهای انرژی تاجیکستان خواهد بود. دولت تاجیکستان باید با استفاده از فناوری‌های نوین و به‌روزرسانی مطالعات تبعات محیط‌زیستی، راه‌حل‌های بهینه و پایدار را در پیش گیرد تا ضمن تامین انرژی مورد نیاز کشور، از تخریب بیشتر محیط‌زیست جلوگیری شود.
اخبار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.
نظرات