در ایران چیزی به نام «بازار هوش مصنوعی» نداریم

به گزارش تجارت‌نیوز ، بازار هوش مصنوعی یکی از اصطلاحات پربسامد در جهان فناوری است. اندازه بازار جهانی هوش مصنوعی به بیش از 143.3 میلیارد دلار رسیده است، به دلیل روند افزایشی سرمایه دریافتی همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد. براساس داده‌های سایت «Statista» طی سال‌های 2020 تا 2022 حجم کل سرمایه‌گذاری سالانه جهانی شرکت‌ها در استارتاپ‌های هوش مصنوعی به میزان 5 میلیارد دلار افزایش یافت که تقریبا دوبرابر میزان سرمایه‌گذاری در مدت‌زمان مشابه قبلی بود.

گزارش پژوهشگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشورمان نیز نشان می‌دهد، ایران قصد دارد تا 10 سال دیگر در بین 10 کشور برتر هوش مصنوعی قرار بگیرد. «Nature Index» ایران را از نظر انتشارات تحقیقاتی در سال‌های 2015 تا 2019 در رتبه سیزدهم هوش مصنوعی جهان قرار داده است.

عناصر لازم برای توسعه هوش مصنوعی

صحبت در مورد هوش مصنوعی زمانی می‌تواند به صورت جدی دنبال شود که زیرساخت‌های مورد نیاز برای توسعه آن فراهم باشد. اما چه زیرساخت‌هایی برای توسعه هوش مصنوعی نیاز است؟ براساس اطلاعات موجود، زیرساخت‌هایی چون اینترنت و دسترسی آزاد به اطلاعات جهانی از مهمترین نیازها برای توسعه هوش مصنوعی است.

همچنین باید اضافه کرد که هوش مصنوعی با داده‌ها یا به تعبیری با کلان‌داده‌ها سروکار دارد. بنابراین داده‌ها زیرساختی تعیین‌کننده برای توسعه هوش مصنوعی محسوب می‌شوند. همچنین منابع انسانی ماهر مهمترین عنصر تعیین‌کننده در بازار هوش مصنوعی محسوب می‌شود. درواقع این منابع انسانی ماهر است که تفاوت‌های کشورها را در صنعت هوش مصنوعی تعیین می‌کند.

اما درحالی یکی از مهم‌ترین نیازها برای توسعه هوش مصنوعی، برخورداری از اینترنت با سرعت بالا و آزاد است که بیش از هفت‌ماه از اعمال محدودیت‌های شدید اینترنت و فیلترینگ در ایران می‌گذرد. طی این مدت، بسیاری از کسب‌وکارهایی که در بستر اینترنت فعالیت می‌کردند، نابود شده و بسیاری از شرکت‌ها نیز به تعطیلی کشانده شده یا به تعدیل نیروی کار خود روی آوردند. از طرفی، شرکت‌های هوش مصنوعی در ایران به دلیل تحریم‌های شدید کشورهای غربی در گسترش روابط خارجی، با چالش‌های فراوانی مواجه هستند.

سعید طاهری، مدیرعامل استارتاپ دکترنکست، پیرامون این مسئله که هوش مصنوعی در ایران هنوز باید برخی فرایندهای یادگیری را طی کند، به تجارت‌نیوز گفت: ما در ایران هنوز به داده مورد نیازمان دسترسی نداریم و یا اگر هم داشته باشیم، آن داده طبقه‌بندی‌شده نیست. بنابراین خیلی نمی‌توانیم ادعا کنیم که هوش مصنوعی در اقتصاد ما دخیل است.

او همچنین افزود: مسئله دیگر بحث مهارت نیروی انسانی است. با وضعیت کنونی کشور نیروهایی که به این مهارت دست پیدا کرده‌اند، خیلی راحت مهاجرت می‌کنند. به همین دلیل ما با کمبود نیروی متخصص در حوزه هوش مصنوعی مواجه می‌شویم.

زیرساخت‌های لازم را برای تحقق هوش مصنوعی نداریم

به عقیده طاهری تکنولوژی‌های جدید پیش از اینکه جای خود را بین مردم جهان پیدا کنند، در ابتدا باید در کشورهای جهان اول آزمایش‌های خود را پس دهند. از آنجایی که تکنولوژی هوش مصنوعی هنوز در جهان نیز جایگاه حقیقی خود را از نظر کسب درآمد پیدا نکرده، در ایران نیز حداقل تا 10 سال دیگر رسیدن به درآمدزایی از این حوزه بعید به‌نظر می‌رسد. او علت این فاصله را فراهم نبودن زیرساخت‌های فرهنگی و سخت‌افزاری دانست.

مدیرعامل استارتاپ دکترنکست با بیان اینکه تا زمانی که نگاه دولت به داده نوعی نگاه امنیتی است و این باعث می‌شود که این داده‌ها را نه خودش استفاده کند و نه در اختیار بخش خصوصی قرار دهد، گفت: در مسئله کلان‌داده ما چیزی به نام حریم خصوصی نداریم. چون یکسری داده بدون نام وجود دارد که قادرند ارزش افزوده ایجاد کنند. البته حتی اگر این نگاه امنیتی هم از بین برود ما زیرساخت مناسب و دیتابیس‌های مورد نیاز را برای دریافت این داده‌ها نداریم.

تحقق وعده درآمد 150 میلیارد دلاری امکان‌پذیر دارد؟

صحبت‌های بنیانگذار یک استارتاپ از بخش خصوصی در حالی مطرح می شود که مهدی محمدی، دبیر سابق ستاد اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری معتقد است که با آمدن نسل پنجم ارتباطی (۵G) در کشور هوش مصنوعی می‌تواند حداقل 150 میلیارد دلار برای کشور درآمدزایی داشته باشد!

حجم بازار هوش مصنوعی در ایران به‌طور قطعی مشخص نیست و گزارش موثقی هم در این باره وجود ندارد. این نکته‌ای است که سعید طاهری هم روی آن تاکید دارد. او ضمن اشاره به این که ما هنوز در ایران چیزی به اسم بازار هوش مصنوعی نداریم، گفت: تعداد شرکت‌هایی که ادعا می‌کنند بر مبنای هوش مصنوعی کار می‌کنند، اندک است. همان‌ تعداد اندک نیز هنوز از هوش مصنوعی درآمدی کسب نمی‌کنند. ما زمانی می‌توانیم بگوییم «بازار هوش مصنوعی» که کسب‌وکار بتواند آن سرویسی را که بر مبنای هوش مصنوعی ارائه می‌دهد، بفروشد.

هوش مصنوعی در جهان در حال یافتن جایگاه خود در میان کسب‌وکارها و درنهایت تبدیل‌شدن به یک عنصر اقتصادی تعیین‌کننده است. با این حال براساس وضعیت موجود، یعنی مبهم بودن آینده اینترنت کشور، روند روبه رشد مهاجرت نیروی کار حرفه‌ای و نظر کارشناسان مبنی بر فراهم نبودن زیرساخت‌ها، عملی شدن وعده‌های مسئولان پیرامون رسیدن به درآمد قابل‌توجه در آینده نزدیک بعید به نظر می‌‌رسد.

مهم‌ترین اخبار و گزارش‌های حوزه تکنولوژی و استارتاپ را در صفحه اختصاصی اخبار استارتاپ تجارت‌‌نیوز بخوانید.