جهان آنالوگ هنوز کار می‌کند؟

امیرحسین جعفری/ تجارت‌نیوز، ابزار‌های آنالوگ اگرچه از میانه دهه 80 میلادی با گسترش تکنولوژی‌های جدید به حاشیه رفتند؛ اما کارکرد‌های ابزار آنالوگ کماکان ادامه دارد. اگرچه برای درک دقیق‌تر این رابطه باید کارکرد آنالوگ و دیجیتال را در ابزار‌های اساسی بررسی کرد و در هر کالا پاسخ متفاوتی دریافت می‌شود، اما به صورت عمومی، آنچه با ابزار دست تنظیم و استفاده می‌شود، برخی خطر‌های جهان دیجیتال را به همراه ندارد.

آنچه از آن تحت عنوان پیشرفت مدرن جهان بشری یاد می‌شود؛ استفاده روزمره از ابزار تکنولوژی و جهان دیجیتال است که در تداوم و توسعه ابزار‌های آنالوگ به وجود آمده‌اند. ابزار‌های قدیمی‌تر کارکرد‌های متفاوت خدماتی، صنعتی، علمی و حتی تفریحی دارند که ساختار آنها با دست‌های بشر در ارتباط بوده و استفاده از آن نیز به دخالت بیشتری نسبت به ابزار دیجیتال از سوی انسان نیاز دارد. آنها ساخته‌های مکانیکی و دقیقی هستند که می‌توان با دانش فنی مشخصی، به صورت شفاف به کارکرد آن پی برد و حتی در صورت ایراد فنی، آن را به راه انداخت. اما سیستم‌های دیجیتال فضا و روحیه دیگری را به وجود آوردند که متخصصان خاص خود را می‌طلبند. بر همین اساس، انسان غیرمتخصص با ابزار دستی نمی‌تواند در روند آن دخالت مثبت یا منفی داشته باشد. از سوی دیگر کنترل سیستم‌های دیجیتال نیز صرفا به دست مصرف‌کننده نیست. 

نگرانی‌های آرشیوی جهان دیجیتال

هر چند بدون شک دنیای دیجیتال زندگی بشر را ساده‌تر کرده است، یکی از مهم‌ترین مواردی که باعث شده انسان کماکان گوشه چشمی به ابزارآلات آنالوگ داشته باشد، بحث عدم اطمینان به بقای دیتا و خطرات ناشی از جهان دیجیتال و از دست رفتن دسترسی‌های آن است.

با وجود تمامی پیشرفت‌هایی که در حوزه امنیت شبکه‌ها و فضا‌های ابری ذخیره سیستمی در سطوح پایین و بالا رخ داده است، هنوز هم ابزار‌های دیجیتال به طور صد درصدی بقای خود را به بشر ثابت نکرده‌اند و احتمال خطا‌های سیستمی همواره وجود دارد. این نگرانی باعث شده آرشیو‌های آنالوگی مثل کتابخانه‌ها بخصوص در مورد اسناد، نوشته‌ها، کتب و تصاویر همچنان به حیات خود ادامه دهند. 

احتمال جنگ‌های دیجیتال

استفاده از ابزار‌های دیجیتال و الکترونیکی در مهندسی‌های نظامی در دو دهه اخیر، گسترش بسیاری در ارتش‌های مهم جهان داشته است. گسترشی که توان بسیار بالایی به نهاد‌های نظامی داده، اما در اینجا نیز نگرانی‌های جهان دیجیتال به خوبی دیده می‌شود. استفاده از هواپیماها، ناوها، پهباد‌ها و خودرو‌های نظامی بدون سرنشین، حتی انسان آنالوگ را نیز از هدایت مستقیم ابزار دور کرده است و همه چیز با فاصله و از طریق سیستم اداره می‌شود.

هدایت سیستمی اگرچه قابلیت‌های فراوانی دارد، اما نافرمانی و خطا‌های سیستمی نیز در این بین فجایع قابل توجهی در صحنه‌های نبرد و تمرین‌های نظامی به وجود آورده‌اند. البته که سیستم‌های آنالوگ نظامی نیز خطا‌های بیشماری داشتند، اما مسئله صرفا بحث وقوع خطا نیست، بلکه مسئله هدایت و کنترل یک سیستم است.

بعد دیگر نگرانی‌های دیجیتال در ابزار نظامی، جنگ‌های این حوزه است که می‌تواند به یکباره سیستم‌های الکترونیکی یک منطقه را از کار بیندازند. از کار افتادن سیستم‌های الکترونیکی نظامی، مانند آنچه در جنگ عراق دیده شد، پایان یک ارتش نظامی وابسته به ابزار دیجیتال است که پس از آن تنها انگشت روی ماشه برای سربازان باقی می‌ماند. در این بین نمی‌توان نسخه آنالوگی برای ارتش‌ها پیچید، اما در نظر گرفتن برخی ملاحضات آنالوگ در ابزار نظامی می‌تواند تا حدی از فاجعه از کارافتادگی الکترونیکی ارتش‌ها بکاهد.

آنالوگ به مثابه امر نوستالژیک

بشر برای بهبود کیفیت و افزایش کارایی کالا‌های خود، به مرور زمان به سمت پیچیده‌تر کردن ابزارآلات و استفاده بیشتر از آن‌ها رفت که برای دست یافتن به وضعیت امروزی امری ناگزیر بود. این امر ناگزیر زمان بیشتر، سهولت فراوان و امکانات گسترده و دسترسی‌های آسانی به بشر داد که مقایسه آن از نظر سود و زیان با جهان پیش از خود یعنی دهه‌های قبل از ۷۰ میلادی قابل مقایسه نیست.

جهان دیجیتال در مواردی با گرفتن ظرافت، زیبایی غیرتکنولوژیک و درگیری فرد با کالا، فرصت استفاده روزمره بهتر از کالا‌ها را در اختیار بشر قرار داد. اما با این وجود یک کالا آنالوگ روزمره که کارایی سطحی را دنبال می‌کند، کماکان طرفداران خود را دارد که می‌توان روی آن یک اسم گذاشت؛ آنالوگ به مثابه امر نوستالژیک. 

در واقع یکی دیگر از کارکرد‌های امروزی ابزار آنالوگ به عمر آن بازمی‌گردد. عمری که باعث شده هویت کالا‌های دهه‌های گذشته، آن‌ها را تبدیل به ابزارآلاتی نوستالژیک کند.

ابزارآلاتی از جنس دوربین‌های آنالوگ که قابلیت‌های فنی هیجان‌انگیزی نیز دارند یا حتی خودرو‌های کلاسیک که سیستمی به واقع آنالوگ در درون آن‌ها به کار رفته است هنوز هم طرفداران خاص خود را دارند. مشخصا در زمینه دوربین‌ها، استفاده از نگاتیو و ظهور تصویر، سلسله مراتبی است که انگیزه، هنر و دقت قابل توجهی می‌طلبد؛ در حالی که دوربین‌های دیجیتال چنین قابلیتی را به همراه ندارند. البته اصلاح عکس‌ها و ابزار فتوشاپ به تنهایی این بار را به دوش می‌کشد، اما آنچه با دست بشر درآمیخته شده و در نهایت منتهی به یک نتیجه فیزیکال شود، حس و حال دیگری برای مخاطب به همراه دارد.

در زمینه خودرو‌های کلاسیک نیز این مسئله قابل توجه است؛ با وجود اینکه بازار دیجیتال برای استفاده راحت‌تر و قدرتمند‌تر در خودرو‌ها به وجود آمده است اما ابزار آنالوگ در خودرو‌های کلاسیک و تعمیر و تنظیم Open source آن ها، برخی نگرانی‌های کاربر را کاهش می‌دهد. شاید برخی از کمبود قطعات آن‌ها گلایه کنند، اما به هر ترتیب با دست بشر می‌توان یک خودروی کلاسیک را به راه انداخت. این مسئله در خودرو‌های جدید دیده نمی‌شود و قابلیت کلاسیک شدگی را نیز از آن‌ها به دلایل گوناگون از جمله تعدد کالا گرفته است.

شاید گسترش خودرو‌های برقی و باطری‌هایی که آن‌ها هم پیچیدگی‌های قابل توجهی را به دنبال دارند؛ فصل بعدی عبور از جهان آنالوگ و دیجیتال امروزی باشد. به گونه‌ای که ممکن است روزی بشر آن نگاهی که امروز به ابزار آنالوگ دارد را به سوخت بنزینی در برابر خودرو‌های برقی داشته باشد، اما این مسئله چیزی از کارکرد مهم و با کیفیت خودرو‌های برقی کم نمی‌کند.