حامد اناری 
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
حدود ۶۰ درصد از فارغ‌التحصیلان از انتخاب رشته خود ناراضی هستند
نبود بازار کار، از فاکتورهای اصلی نارضایتی افراد است
انتخاب رشته یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین لحظات زندگی افراد است. انتخاب یک رشته اگر غلط یا نادرست اتفاق بیافتد به اتلاف وقت و انرژی افراد بیانجامد. در گزارش انتخاب رشته جاب‌ویژن به آمار و ارقامی که از نظرسنجی‌های مختلف بدست آمده، پرداخته شده است.
یکی از مهم‌ترین تصمیمات هر انسانی، انتخاب حوزه تحصیلی یا تشخیص علائق و سلایق‌اش است.در کشور ما و سیستم آموزشی ما افراد با گذر از مراحل ابتدایی و متوسطه، ابتدا رشته کلی خود را انتخاب و سپس با شرکت در کنکور، به صورت جزئی حوزه تحصیلی خود را انتخاب می‌کنند.
این مسیر یک جمله‌ای دارای فراز و فرودهای متعددی است. شناخت ناقص و عدم وجود مرجعی برای ارائه مشاوره صحیح در غالب موارد. دانش‌آموزان و دانشجویان را گاه با مشکلاتی مواجه است. نارضایتی از رشته تحصیلی و حوزه شغلی محصولات این سیستم معیوب هستند. بدین ترتیب در یک دهه اخیر در گفتمان عمومی شاهد سقوط ارزش مدارک دانشگاهی بودیم. افراد بعضا با مدارک و تحصیلات در حوزه‌های نامربوطی مشغول به کار می‌شدند. بازار کار دچار آشفتگی بود و کاریابی به شکل سنتی امکان برآورده کردن نیازهای اجتماعات در شهرهای مختلف را به دست نمی‌داد.
انتخاب رشته یک لحظه بسیار مهم است
امروزه کاریابی محدود به جغرافیا‌ی گذشته نیست. افراد می‌توانند با طراحی یک رزومه، خود را معرفی کنند و بعد رزومه را برای مراکز و موسسات مختلف بفرستند. طبیعتا شرایط نسبت به گذشته تغییر کرده است. شاید بتوان گفت که بهتر شده است. شبکه‌ای دیجیتال از کارجویان و کارفرمایان ایجاد شده است. امروزه نام‌های مختفی برای سامان بخشیدن به بازار کار ایران سازمان‌یافته‌اند. جاب‌ویژن، جاب‌اینجا و ایران استخدام و مواردی از این دست، تاثیر قابل‌توجهی در این حوزه گذاشته‌اند.
جدا از چالش‌هایی که بازار کار را به خود درگیر کرده‌اند، مسئله انتخاب رشته برای کارجویان جوان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. همانطور که در ابتدای این گزارش اشاره شد در یک الی دو دهه اخیر شاهد یک نوع نارضایتی عمومی در گفتمان همگان بودیم. واکاوی این نارضایتی ما را به بررسی‌های بیشتر وامی‌دارد. در گزارش انتخاب رشته‌ای که از سوی جاب‌ویژن منتشر شده است، نکات قابل‌توجه و آماری مهم وجود دارد که از نظرسنجی‌های مختلف بدست آمده است.
حدود 60 درصد از فارغ‌التحصیلان از انتخاب تحصیلی خود ناراضی هستند
مسئله انتخاب رشته و هدایت تحصیلی در کشور ما هنوز متاسفانه به شکلی که باید اجرا نمی‌گردد. اغلب دانش‌آموزان از کمبود چنین دانشی در نقاط مختلف کشور رنج می‌برند و با انتخاب نادرست در مسیر غلطی به تحصیل می‌پردازند. تحصیل در رشته نادرست، فرصت ورود به بازارکار را در خطر می‌اندازد. افراد در نتیجه از مدخل غلطی وارد بازارکار می‌شوند و در نهایت از وضعیت شغلی خود ناراضی خواهد بود.
طبق آمار منتشر شده در گزارش انتخاب رشته جاب‌ویژن، نداشتن شغل مرتبط با تحصیل موجب نارضایتی از تحصیل می شود به طوری که نارضایتی از تحصیلات دانشگاهی میان افرادی که مشاغل نامربوط با تحصیالت دارند، ۲.۵ برابر بیشتر از سایر افراد است.
نبود بازار کار، از فاکتورهای اصلی نارضایتی
در بسیاری از نظرسنجی‌ها و جدا از نتایج آماری با رجوع به گفتمان عمومی می‌توان این نکته را تشخیص داد که بازار کار به شکل سازمان‌یافته‌ای برای فارغ‌التحصیلان وجود ندارد. در بهترین حالت، بخص‌های خصوصی و دولتی با دانشگاه‌ها تعاملات بیشتری از آنچه که امروزه شاهد آن هستیم با یکدیگر برقرار می‌کنند. با شناسایی ظرفیت‌های دانشجویان همکاری شاید در حین دوره تحصیل افراد شروع شود. امروزه ما با حالتی مواجه هستیم که فارغ‌التحصیلان بعد از گذرندان دوره‌های نظری و آنچه که از نظر فعالان حوزه کسب و کار عملی و اجرایی نیست، به بازار کار وارد می‌شوند و در اکثر موارد مجبورند تا از صفر کار خود را آغاز کنند. به نظر می‌رسد مدرک تحصیلی یک فاکتور جدا از سابقه کاری‌ست. در صورتی که تحصیل می‌تواند زمینه‌چینی‌های لازم برای ورود به بازار کار را فراهم کند.
در نتیجه بین دانشگاه و بازارکار غالبا فاصله‌ای محسوس وجود دارد. لازم به ذکر است که بعضی از دانشگاه‌ها همچنان کیفیت خود را حفظ کرده‌اند. دانشگاه‌هایی مانند صنعتی شریف یا تهران و یا شهید بهشتی، در دسته دانشگاه‌های پرطرفدار کشور قرار می‌گیرند که البته دانشجویان این دانشگاه‌ها آینده محفوظی در بازار کار خواهند داشت. اما این دسته در جایگاه اقلیت قرار دارد.
دانشجویان ناراضی به کیفیت پایین برنامه درسی، سطح علمی اساتید و نبود امکانات رفاهی اشاره کرده‌اند. با استناد به این گزارش، از هر ۱۰ نفری که تحصیالت دانشگاهی دارند، ۶ نفر از رشته یا دانشگاه خود ناراضی هستند و چند سال از بهترین سال های زندگی شان را در مسیری گذرانده اند که نتیجه مورد توقع شان را نداشته است
اگر به گذشته برگردد، دیگر این رشته را انتخاب نخواهد کرد
کامپیوتر و مدیریت و دندان‌پزشکی، محبوب سرخوردگان تحصیل
انتخاب اشتباه و نارضایتی از رشته تحصیلی مسئله‌ایست که گریبان‌گیر شمار زیادی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها است. بعد از نتیجه نگرفتن افراد تصمیم به تغییر رشته و تحصیل مجدد می‌گیرند. با بررسی‌های انجام‌شده و آمارهای منتشر شده رشته‌هایی مانند کامپیوتر و فناوری اطلاعات، سه‌گانه پرطرفدار زیرشاخه‌های رشته تجربی یعنی پزشکی و دندان پزشکی و داروسازی و مدیریت، به عنوان گزینه‌های تحصیل مجدد توسط افراد معرفی شده‌اند.
مثلث برمودای تجربی
این رشته‌ها همان رشته‌هایی هستند که فارغ‌التحصیلان آن‌ها، از رضایت بالایی برخوردار هستند یا به هر صورتی بازارکار و حقوق دریافتی نسبتا بالایی دارند. اما در مورد سه‌گانه پرطرفدار رشته تجربی مسئله کمی متفاوت است. در سال‌های اخیر تب بالایی برای بدست آوردن جایگاه‌های مذکور در بین دانش‌آموزان به راه افتاده است. دلالان و فرصت‌طلبان بازاری به راه انداخته‌اند که در گذر زمان به مافیای کنکور شناخته شده و در بین عموم جامعه به شهرت رسیده‌اند. تب مشکل‌ساز سه‌گانه تجربی هر ساله شمار زیادی را به خود درگیر می‌کند.
در حالی که پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی در رتبه دوم لیست انتخاب های جایگزین افراد قرار دارند، بیش از ۶۰٪ دانش آموختگان این رشته ها از انتخاب رشته خود ناراضی هستند؛ که شاید ناشی از باورهای نه چندان نزدیک به واقعیتی باشد که در جامعه در مورد این رشته‌ها شکل گرفته است.
ترسیم یک چشم‌انداز از اهم مسائل است
برای افرادی که تازه در مرحله انتخاب رشته و حوزه کاری خود هستند، توجه به یک مسئله بسیار حائز اهمیت است. انتخاب یک رشته باید با در نظر گرفتن علایق و ذوق شخصی هر فرد صورت بگیرد. در کنار این موارد باید به وضعیت یک شغل در شرایط کنونی هم توجه شود. یعنی فرد تصمیم بگیرد که دقیقا با انتخاب این شغل چه هدفی را دنبال می‌کند. در ادامه همین نکته باید از آنچه که در آینده قرار است اتفاق بیافتد هم یک پیش‌بینی یا چشنم‌انداز داشت و به سادگی از فکر کردن به فردا عبور نکرد. مسئله اینجاست که ما در معرض یک تحول بزرگ هستیم. پیشرفت روزافزون در حوزه به نام هوش مصنوعی، باعث شده مشاغل مختلفی در معرض این تحول قرار گیرند. توجه به چشم‌انداز یک شغل بسیار مهم است.
پایش اطلاعات در این حوزه یک اتفاق مثبت است
در گزارش انتخاب رشته جاب‌ویژن نکات قابل‌توجهی وجود دارد. پایش اطلاعات در حوزه‌ای که تا به امروز دچار نوعی غفلت شده است بسیار می‌تواند تاثیرگذار باشد. در نشست امروز مقداد ولایی هم‌بنیان‌گذار و هم‌مدیرعامل جاب‌ویژن از ضرورت‌ها و چالش‌ها و اهداف گفت. مسیری که شاید در ابتدای آن باشیم، پیچ و خم‌های بسیار در ادامه خواهد داشت. باید با نیازسنجی مداوم به شناخت بیشتری از وضعیت و شرایط امروز خود برسیم و برای آینده طرحی پرجزئیات داشته باشیم.
توجه به کیفیت تحصیل و کسب تجربه نیروی انسانی در ابعاد کلان مورد اهمیت است. ساخت یک سیستم نظام‌مند برای آموزش و یادگیری دانش‌آموزان یا دانشجویان به شکل درست یک ضرورت است. تمام گروه‌ها یا مجموعه‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند احتمالا به این دغدغه و به این ضرورت پرداخته‌اند. بنابراین باید با تمرکز و دقتی بالا به کمبودها و بایدها توجه کرد.
اخبار حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه استارتاپ تجارت‌نیوز بخوانید.
نظرات