رسانه‌ها امروز 17 مهر مشابه دیروز و روز قبل از آن و بسیاری روزهای دیگر تیتر زدند: «وضعیت قرمز هوا در سه شهر خوزستان»؛ اما آلودگی هوای این استان، حکایت امروز و دیروز نیست. سال‌هاست که خوزستانی‌ها می‌گویند «هوا نداریم». دولت‌ها نیز یکی پس از دیگری می‌آیند و می‌روند، هر کدام طرح‌های مختلفی را روی میز می‌گذارند یا اجرایی می‌کنند، اما هنوز در بر همان پاشنه پیشین می‌چرخد. علی طهماسبی، فعال و دوستدار محیط زیست خوزستان، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، ضعف‌ها، اشتباهات و ترک فعل‌های مدیریتی را عامل اصلی آلودگی هوا در خوزستان می‌داند. اهواز؛ ویترینی از مشکلات محیط‌زیستی او اهواز را ویترینی از انواع مشکلات محیط‌زیستی توصیف می‌کند و سه عامل را بر آلودگی هوا در خوزستان از جمله در مرکز این استان موثر می‌داند. یکی از آنها، وجود پالایشگاه‌های اطراف اهواز و مشعل‌هایی است که در غرب کارون می‌سوزند. طهماسبی متولی ساماندهی آنها را وزارت نفت معرفی می‌کند. دومین چالش نیز به وجود کارخانه کربن در داخل شهر بازمی‌گردد که به گفته او، سال‌هاست بحث انتقال آن به مناطق غیرمسکونی جریان دارد اما هنوز عملی نشده است. آتشی که به جان مزارع می‌افتد و مسئولیت جهاد کشاورزی این فعال محیط زیست سومین عامل موثر بر آلودگی هوا در خوزستان را آتش زدن بقایای کاه و کلش یا پسماند کشاورزی می‌داند؛ عادتی که بین کشاورزان استان به‌ویژه در صنعت نیشکر عمومیت دارد. طهماسبی دراین‌باره توضیح می‌دهد: «کشت نیشکر در استان خوزستان، از جمله در مناطق اطراف اهواز، گستردگی زیادی دارد. زمانی که کشاورزان بقایای نیشکر را آتش می‌زنند، منبع عظیمی از آلودگی شکل می‌گیرد که هوای اهواز و شهرستان‌های اطراف را تحت تاثیر قرار می‌دهد.» مساله البته منحصر به مزارع نیشکر نمی‌شود؛ به گفته او کشاورزان خوزستانی بقایای محصولات مختلف از جمله برنج را آتش می‌زنند و این کار را حتی در مورد کشت دیم نیز انجام می‌دهند. توجیه آنها نیز این است که برای کشت دوم، باید کاه و کلش باقی‌مانده از کشت قبلی را سوزاند تا کار با دستگاه بذرباش امکان‌پذیر باشد. طهماسبی می‌گوید: «آتش زدن کاه و کلش، علاوه بر اینکه آلودگی هوا را در پی دارد، میکروارگانیسم‌های خاک را از بین می‌برد و بر کشت محصولات تاثیر می‌گذارد اما متاسفانه اداره کل جهاد کشاورزی استان نتوانسته‌ است راهکار جایگزینی برای خودداری کشاورزان از این اقدام به آنها ارائه کند.» او تاکید می‌کند که وضعیت مدیریتی استان در دو چالش کمبود منابع آبی و آلودگی هوا در خوزستان موثر است. نقش اشتباهات داخلی در مساله گردوغبار یکی از عواملی که نفس خوزستانی‌ها را در مواقعی تنگ می‌کند گرد و غباری است که آسمان را می‌پوشاند. به گفته طهماسبی، این معضل دو وجه دارد. گاهی منشاء این آلودگی‌ها خارجی و کانون آن در کشورهای دیگر مانند عراق، عربستان یا حتی شمال آفریقاست؛ اما در مواقعی نیز گردوغبار موجود در هوا منشاء داخلی دارد و از کانون‌های بحران داخلی برمی‌خیزد. او تبدیل تالاب هورالعظیم به حوضچه‌های متعدد و خشک شدن برخی از آنها را یکی از کانون‌هایی به شمار می‌آورد که می‌تواند به منشاء گردوغبار به‌ویژه برای شهرستان اهواز تبدیل شود؛ اتفاقی که بر اثر اقدامات وزارت نفت رخ داده است. به گفته این فعال محیط زیست، تالاب بندون در منطقه ایذه نیز تا حدود زیادی خشک و به منشاء گردوغبار محلی تبدیل شده است؛ در نتیجه این روزها حتی شهری چون ایذه که در جوار زاگرس و رویشگاه بلوط قرار دارد، از گردوغبار در امان نیست. اقدامات غیرموثر برای کنترل آلودگی هوا در خوزستان همه این چالش‌ها در حالی است که به اعتقاد طهماسبی، اقدامات انجام‌شده برای کنترل آلودگی هوا در خوزستان تاکنون موثر نبوده‌اند. او می‌گوید: «در حوزه غرب کرخه، اقداماتی برای مقابله با گردوغبار انجام شده است؛ از جمله نهال‌کاری از سوی اداره کل منابع طبیعی. اما متاسفانه بعضاً موفق نبوده‌اند و حتی برخی از نهال‌های کاشته‌شده خشک شده‌اند.» به گفته این فعال محیط زیست، مالچ‌پاشی در شنزارهای غرب کرخه نیز با مخالفت دوستداران محیط زیست مواجه شده و اثر چندانی هم نداشته است. وعده‌هایی که ادامه دارد به گزارش تجارت‌نیوز، این در حالی است که وعده‌ها همچنان ادامه دارد؛ همین امروز داود میرشکار، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، از برنامه‌ریزی برای تدوین سندی خبر داد که قرار است بحران آلودگی هوای این استان را مدیریت کند. به گفته او، احتمال افزایش این معضل در پاییز وجود دارد و منابع آلودگی هوا در خوزستان متنوع است؛ در نتیجه باید برای هر کدام اقدامات خاصی انجام شود (ایسنا). طهماسبی درباره چنین وعده‌هایی توضیح می‌دهد: «چالش گردوغبار با همه وعده‌ها و اقدامات مسئولان، همچنان در خوزستان ادامه دارد و در برخی مقاطع، دید افقی شهروندان را نیز کاهش می‌دهد. واقعاً نمی‌توان گفت مردم مثلاً کشاورزان در این زمینه مقصر هستند. توسعه ناپایدار و اشتباهات مدیریتی چنین وضعیتی را رقم زده است و شرایط باید تغییر کند.»
