این روزها اخبار نگران‌کننده‌ای از میراث فرهنگی و تاریخی فارس منتشر می‌شود؛ از مرمت غیراصولی سقف بازار وکیل گرفته تا تهدید خط 2 متروی شیراز برای حافظیه و بتن‌ریزی در محوطه شهر ساسانی بیشاپور. اما تخت جمشید در صدر این اخبار است؛ از جمله معدن‌کاوی در حریم درجه 2 این بنای باستانی، ساخت و ساز و در حریم آن و نگرانی‌ها از آسیب فرونشست به تخت جمشید و دیگر آثار تاریخی موجود در منطقه. در جدیدترین اخبار در این حوزه، کارشناسان میراث فرهنگی نسبت به نفوذ رطوبت به آرامگاه اردشیر دوم ابراز نگرانی کرده‌اند. واکنش مسئولان دولتی، مقامات شهری و نهادهای مسئول در برابر اینگونه اخبار، معمولا تکذیب اولیه یا ادعای اخذ تاییدیه از شورای فنی میراث فرهنگی است. نسبت دادن آنها به منافع شخصی یا سیاسی و حتی دشمنی‌ها نیز در مورد برخی از این اخبار اتفاق افتاده. در این میان بعضی از نگرانی‌ها که در ابتدا تکذیب شده بودند، با انتشار فیلم و یپگیری از سوی دوستداران میراث فرهنگی تایید شدند و حتی با ورود مقامات دولتی جلوی آنها گرفته شد. حالا در مورد نفوذ رطوبت در آرامگاه اردشیر دوم نیز دوستداران میراث فرهنگی هشدار داده‌اند و پایگاه میراث جهانی تخت جمشید آن را تکذیب کرده است. اما به کدامیک از آنها بیشتر می‌توان اعتماد کرد؟ فاطمه علی‌اصغر، خبرنگار و فعال میراث فرهنگی به تجارت‌نیوز می‌گوید که در مورد آثار تاریخی و باستانی به راحتی نمی‌توان اظهارنظر و سخنان یک طرف را تایید و دیگر را رد کرد اما نبود شفافیت به ویژه در مورد اخبار مربوط به تخت جمشید اعتماد افکار عمومی را از بین برده و حساسیت‌ها را افزایش داده است. نبود شفافیت و تکذیبیه‌های شتابزده در مورد اخبار تخت جمشید او توضیح می‌دهد که در سال‌های اخیر هرگاه فعالان میراث فرهنگی در مورد تهدیدهای مربوط به تخت جمشید اطلاع‌رسانی کرده‌اند، واکنش اولیه مسئولان سازمان‌های دولتی و نهادهای مرتبط، تکذیب و بیان سخنان ضد و نقیض بوده است. علی‌اصغر تاکید می‌کند: «با توجه به اهمیت تخت جمشید و پاسارگاد برای افکار عمومی، مسئولان مرتبط باید در مورد هر خبری که در این حوزه منتشر می‌شود، به سرعت شفاف‌سازی کنند؛ در حالی که انتخاب نخست آنها، معمولا ارسال تکذیبیه‌های شتابزده است. گاهی نیز مدعی می‌شوند شورای فنی موضوع را تایید کرده است و جای نگرانی نیست. اما در ادامه که فیلم‌ها و اسناد بیشتری در مورد موضوع منتشر می‌شود، مسئولان جلوی ادامه کار را می‌گیرند. همین اتفاق در مورد معدن‌کاوی در حریم درجه 2 یا ساخت‌ و ساز در حریم تخت جمشید، افتاد.» به گفته علی‌اصغر، به نظر می‌رسد هراسی در پرداختن به این موضوعات بین مسئولان وجود دارد که در ابتدا آنها را تکذیب می‌کنند اما زمانی که دیگر انکار ممکن نیست، تسلیم افکار عمومی می‌‌شوند. او می‌افزاید: «این شرایط اعتماد مردم را به تکذیبیه‌ها و ادعاهای اولیه مسئولان از بین برده و راه‌حل آن نیز شفافیت و اطلاع‌رسانی درست قبل از هر اقدامی در رابطه با تحت جمشید و عرصه و حریم آن است.» این خبرنگار میراث فرهنگی می‌گوید: «باید مشخص شود که شورای فنی نیز از چه کسانی تشکیل شده‌ است که برخی از این اقدامات از جمله ساخت و سازهای اخیر در حریم تخت جمشید را تایید می‌کنند؛ در حالی که در ادامه، کار متوقف می‌شود.» نگرانی‌ها ارتباطی به خارج از کشور ندارد علی‌اصغر در مورد انتساب نگرانی فعالان میراث فرهنگی در مورد آثار تاریخی و فرهنگی به خارج از کشور نیز تاکید می‌کند: «این نگرانی‌ها و اخبار، هیچ ارتباطی به منابع و دشمنی‌های خارجی ندارد؛ چرا که مردم داخل کشور به حد کافی در مورد این آثار به ویژه تخت جمشید حساس هستند که نیازی به تحریک دیگران نداشته باشند.» این فعال میراث فرهنگی می‌‌گوید: «ایرانیان علاقه زیادی به تخت جمشید و پاسارگاد دارند و دولت بابد با شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی به موقع، نگرانی‌های آنها را از میان ببرد.» تعارض منافع میان گردشگری و میراث فرهنگی علی‌اصغر، برخی از چالش‌های موجود در زمینه آثار تاریخی از جمله تخت جمشید را به تعارض منافع میان گردشگری و میراث فرهنگی مرتبط می‌داند و می‌افزاید: «مسئولان دولتی بر گسترش گردشگری به هر قیمتی تاکید دارند و به مسائل مختلف از دریچه اقتصادی نگاه می‌کنند؛ این دیدگاه چالش‌هایی را رقم می‌زند.» او توضیح می‌دهد: «حفاظت از میراث فرهنگی از یک بعد حاکمیتی برخوردار است و نیاز به تزریق بودجه دولتی دارد. در مقابل، گردشگری دارای جنبه درآمدزایی است و بخش خصوصی به راحتی می‌تواند با ارائه طرح‌های مختلف به آن ورود کند.» این خبرنگار میراث فرهنگی ادامه می‌دهد: «وقتی نگاه فقط از منظر گردشگری و درآمدزایی باشد، اقداماتی انجام می‌شود که میراث فرهنگی را با خطر مواجه می‌کند. در حالی که هر گونه به‌سازی در عرصه و حریم آثار تاریخی از جمله تخت جمشید، باید طبق اصول و با استفاده از مصالخ همخوان با اثر انجام شود.» علی‌اصغر تاکید می‌کند: «مناقصه‌ها و طرح‌ها در حوزه میراث فرهنگی باید به درستی و با نظارت دقیق برگزار و اجرا شوند. در گذشته نیز چنین اقدامانی انجام شده و ما توانسته‌ایم بین این حوزه و بخش گردشگری، هماهنگی لازم را ایجاد کنیم؛ از جمله در مورد آرامگاه فردوسی. چنین اقداماتی، همچنان قابل تکرار هستند و تعارض منافع این دو بخش باید با برنامه‌ریزی صحیح و نظارت دقیق، مدیریت شود.» بی‌توجهی به توسعه پایدار در طرح‌های گردشگری این فعال میراث فرهنگی معتقد است بی‌توجهی در این زمینه باعث ارائه طرح‌هایی در حوزه گردشگری شده است که با اصول توسعه پایدار در تضاد هستند. او توضیح می‌دهد: «ورود بخش خصوصی به بخش گردشگری و هر اقدامی در این زمینه باید به گونه‌ای باشد که میراث فرهنگی و طبیعت را با تهدید مواجه نکند. اما اکنون طرح‌هایی ارائه می‌شود که خشت اول دیوار را کج بر زمین می‌گذارد.» علی‌اصغر، در این زمینه زمزمه‌هایی را مثال می‌زند که از چمن‌کاری در محوطه‌های تاریخی شنیده می‌شود؛ در حالی که سال‌هاست فعالان میراث فرهنگی برای محدودیت کشاورزی در این مناطق تلاش می‌کنند و چنین اقدامی با این موضوع تناقض دارد. او دلیل وجود اینگونه طرح‌ها را نبود هماهنگی میان اصول اساسی توسعه پایدار و نگاه صرف اقتصادی به گردشگری می‌داند و بر رفع این تعارض تاکید می‌کند. به گزارش تجارت‌نیوز، در حالی که نگرانی‌ها در مورد میراث فرهنگی استان فارس و کل کشور؛ از جمله تخت جمشید در حال افزایش است، به نظر می‌رسد استفاده از کارشناسان بی‌طرف و غیردولتی برای اجرای هر چه بهتر طرح‌ها در این حوزه، ضروری باشد. برای اطلاعات بیشتر، مطالعه دو گزارش فرونشست تا چه حد تخت جمشید را تهدید می کند؟ و میراث فرهنگی فارس به اشتباه خود افتخار می‌کند؟ پیشنهاد می‌شود.
