آلودگی ازن در ایران؛ ۴۷ روز آلوده در سال ۱۴۰۱

به گزارش تجارت‌نیوز ، حدودا یک سال بعد از آنکه ناسا وجود ابری 5 کیلومتری از ازن را بر فراز جنوب تهران رصد و گزارش کرد، مرکز پژوهش‌های مجلس تنها نهادی بود که در گزارشی علمی به بحرانِ آلودگی ازن در تهران و ایران اشاره کرده و آن را نگران کننده خوانده است.

آلودگی ازن چیست

ازن یک گاز بی رنگ است که در لایه های بالایی جو زمین یافت می‌شود. این گاز به عنوان یک لایه محافظ عمل می‌کند و از اشعه ماورا بنفش مضر محافظت می‌کند. با این حال، ازن در سطوح پایین تر جو زمین، که به عنوان ازن سطح زمین یا smog شناخته می شود، می‌تواند مضر باشد.

ازن سطح زمین توسط واکنش های شیمیایی بین ترکیبات آلی فرار (VOCs) و اکسید نیتروژن (NOx) در حضور نور خورشید ایجاد می شود. VOCs از منابع مختلفی از جمله وسایل نقلیه، نیروگاه‌ها و صنایع تولید می‌شوند. NOx از منابع مختلفی از جمله وسایل نقلیه، نیروگاه‌ها و فعالیت‌های کشاورزی تولید می‌شوند.

آلودگی ازن می‌تواند باعث مشکلات تنفسی مختلفی از جمله تنگی نفس، سرفه و خس خس سینه شود. در موارد شدید، آلودگی ازن می‌تواند منجر به مرگ شود. همچنین می‌تواند باعث آسیب به ریه ها و قلب شود.

مهمترین بخش گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره افزایش تعداد روزهای آلوده ایران با منبعِ ازن است. در این گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی که در 28 شهریور 1402 منتشر شد، وضعیت آلایندگی ازن در آلودگی هوا کشور مورد بررسی قرار گرفته است. در این گزارش آمده است که آلودگی ازن در ایران در سال های اخیر افزایش یافته است.

بر اساس این گزارش، تعداد روزهای آلوده از لحاظ ازن در شهر تهران از یک روز در سال 1395 به 47 روز در سال 1401 افزایش یافته است. این افزایش احتمالاً به دلیل عوامل مختلفی از جمله افزایش جمعیت، توسعه شهری و استفاده از سوخت های فسیلی است.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تأثیر آلودگی ازن بر سلامت انسان ها را نیز مورد بررسی قرار داده است.

راهکارهایی برای کاهش آلودگی ازن در ایران

کاهش انتشار VOCs و NOx

این کار می تواند با استفاده از سوخت های پاک تر، استفاده از وسایل نقلیه کارآمدتر و بهبود مدیریت پسماند انجام شود.

افزایش پوشش گیاهی

پوشش گیاهی می تواند به جذب ازن کمک کند.

آموزش عمومی

آموزش عمومی می تواند به افزایش آگاهی از خطرات آلودگی ازن کمک کند.

به گفته مرکز پژوهش های مجلس، اجرای این راهکارها می‌تواند به کاهش آلودگی ازن و بهبود سلامت انسان‌ها در ایران کمک کند.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت ، آلودگی ازن یکی از ده عامل اصلی مرگ و میر در جهان است ضعیت آلایندگی ازن در کشورهای همسایه ایران نیز مانند ایران نگران کننده است. در سال های اخیر، آلودگی ازن در این کشورها افزایش یافته است. این افزایش احتمالاً به دلیل عوامل مختلفی از جمله افزایش جمعیت، توسعه شهری و استفاده از سوخت های فسیلی است.

وضعیت آلایندگی ازن در برخی از کشورهای همسایه ایران

عراق

عراق یکی از آلوده ترین کشور های منطقه از نظر ازن است. آلودگی ازن در عراق به دلیل عوامل مختلفی از جمله جنگ، تحریم‌ها و توسعه شهری است. در سال های اخیر، آلودگی ازن در عراق افزایش یافته است. در سال 2022، تعداد روزهای آلوده از لحاظ ازن در بغداد، پایتخت عراق، به 100 روز رسید. این تعداد در مقایسه با سال 2021 که 80 روز بود، افزایش یافته است

ترکیه

در سال‌های اخیر، آلودگی ازن در ترکیه افزایش یافته است. در سال 2022، تعداد روزهای آلوده از لحاظ ازن در استانبول، پایتخت ترکیه، به 80 روز رسید. این تعداد در مقایسه با سال 2021 که 60 روز بود.

ترکیه یک برنامه ملی برای کاهش آلودگی هوا در سال 2021 راه اندازی کرد. این برنامه شامل اقداماتی برای تقویت زیرساخت های حمل و نقل عمومی و ترویج استفاده از انرژی های پاک است.

آذربایجان

در سال 2022، تعداد روزهای آلوده از لحاظ ازن در باکو، پایتخت آذربایجان، به 70 روز رسید. این تعداد در مقایسه با سال 2021 که 50 روز بود، افزایش یافته است. آذربایجان قانون جدیدی در سال 2020 برای کاهش آلودگی هوا تصویب کرد. این قانون شامل مقرراتی برای کاهش انتشار VOCs و NOx از وسایل نقلیه، نیروگاه ها و صنایع است

افغانستان

افغانستان نیز با آلودگی ازن مواجه است. آلودگی ازن در افغانستان به دلیل عوامل مختلفی از جمله افزایش جمعیت، توسعه شهری و استفاده از سوخت های فسیلی است.در سال 2022، تعداد روزهای آلوده از لحاظ ازن در کابل، پایتخت افغانستان، به 80 روز رسید. این تعداد در مقایسه با سال 2021 که 50 روز بود، افزایش یافته است.