بحران آینده اقتصاد ایران چیست؟ / تهدید «قوی سیاه» تورم همچنان پابرجاست

تا پایان شهریور ماه سال جاری نقدینگی به ۲۱۲۶ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به شهریور ماه سال گذشته معادل ۲۷٫۱ درصد رشد داشته است. نقدینگی رشد بی‌سابقه ۲۷ درصدی طی سه سال اخیر را به ثبت رسانده است.

پیمان مولوی، اقتصاددان در گفتگو با تجارت‌نیوز به این موضوع اشاره کرد که رشد نقدینگی مساله تازه‌ای نیست و نزدیک به چند دهه است که نقدنیگی کشور در حال افزایش است.

وی در این خصوص عنوان کرد: در زمانی که دولت پرپول و درآمدهای نفتی بالایی داریم، دولت‌ها به درآمدهای ارزی دست‌اندازی و آن را به اقتصاد تزریق می‌کنند؛ به عبارتی دیگر با استفاده از پول پرقدرت نقدینگی را تهییج کنند. وقتی هم که درآمدهای ارزی کم شده و فروش نفت پایین آمده نیز نقدینگی در حال افزایش است.

وی در خصوص منشا رشد نقدینگی گفت: چند عامل وجود دارد، یکی این که در جایی که نقدینگی رشد می‌کند برنامه‌ای نداریم. به نظر من ایران بزرگترین کشور در تجربه و خطا است. تجربه‌های اشتباه، فرصت سوزی، هدر دادن فرصت‌های زیادی را در ایران شاهد هستیم. برخی می‌گویند آیا ایران ونزوئلا یا زیمباوه خواهد شد؟ پاسخ این است که ایران، ایران می‌شود، یعنی تجربه‌ای علاوه بر دیگر کشورها خواهد بود. دلیلش این است که ما به تجربه و دانش روز بها نمی‌دهیم، شایسته سالاری نداریم، یعنی از تمامی توانمندی کارشناسان استفاده واقعی در عمل و نه در حرف نمی‌کنیم. بنابراین در نقطه ایجاد نقدینگی به آن توجه نمی‌شود.

مولوی ادامه داد: نکته بعدی این است که وقتی اقتصاد ایران ۴۰ میلیارد تومان کوچک شده است، چه انتظاری برای نقدینگی است؟ آیا توقع این است که نقدینگی وارد تولید شود؟ تولیدی که در حال کاهش است و سرمایه‌گذار در آن کم شده است. یک نظرسنجی نشان می‌دهد که واحدهای تولید سال گذشته کجا بوده‌اند و امسال در چه جایگاهی قرار دارند. اقتصاد ما به شدت در حال کوچک شدن است.

وی عدم ارتباط بین‌المللی ایران را عامل دیگری دانست که باعث شده سرمایه‌گذاری خارجی وارد کشور نشود، سرمایه‌گذاری‌های داخلی در حال فرار به کشورهای ارمنستان، ترکیه، آذربایجان و عمان هستند. کشوری مانند ایران نیست که تاجرین و فعالان کسب و کارش مجبور به ایجاد کسب و کار در خارج از کشور باشند.

قوی سیاه اقتصاد ایران چیست؟

این اقتصاددان در خصوص تبعات نقدینگی بر آینده اقتصاد کشور بیان کرد: قوی سیاه اقتصاد ایران تورم و ابرتورم است، اگر ما توجه نکنیم همانطور که این قوی سیاه خودش را در سال ۹۷ نشان داد در سال ۹۹ نیز ممکن است خودش را نشان دهد. اگر به تجربه بشری دقت نکنیم و جزء پنج کشور زیمباوه، ونزودلا، سودان شمالی، سودان جنوبی و آرژانتین خواهیم بود که تورم بالای ۲۰ درصد داریم.

وی معتقد است: بدون درس گرفتن از گذشته، بدون دانش و خرد ما قوی‌های بسیاری خواهیم داشت که یکی از آن‌ها تورم است. همه بازارها دستخوش تورم خواهند شد چون نقدینگی و عدم قطعیت بسیار بالاست، حتی ممکن است یک کالا مصرفی در سبد تورمی قرار بگیرد.

مولوی بزرگترین بحران ایران را عدم قطعیت دانست و به اعتقاد وی، مکانسیم ماشه این عدم قطعیت را بیشتر و تمام بازارها را متاثر خواهد کرد، اما بیشترین تاثیرش پیش‌خور شده است. حوزه‌ای در اقتصاد باقی نمانده که تحریم نشده باشد.

آیا تصویب شدن یا نشدن FATF روی اقتصاد ایران تاثیرگذار است؟

مولوی در خصوص تاثیر FATF بر اقتصاد ایران گفت: این طور به این موضوع نگاه کنیم که آیا WTO خوب بود؟ ما عضو این معاهده نشدیم و در حال از بین رفتن است، به عبارتی پیمان‌های جدیدی وارد می‌شود؛ سیستم رتبه‌بندی اعتباری بین‌المللی خوب است یا نه؟ معلوم است که باید کشورها در این پیمان عضو شوند چون براساس آن سرمایه‌های بین‌المللی ریسک کشور را می‌فهمند، ایران بزرگترین کشوری است که عضو این معاهده نیست و رتبه‌بندی نمی‌شود. مگر AFC بد است؟ الان باشگاه‌های ایرانی دچار مشکل شده‌اند. FATF نیز مانند این معاهده‌هاست.

وی در این خصوص افزود: روسیه و چین دو کشور بزرگی که از نظر دیدگاه‌های سیاسی نزدیک به ایران هستند که در FATF حضور دارند و از ارکان اجرایی آن هستند؛ یکی از مکانیزم‌های استاندارد بین‌المللی است، با این تفاسیر چرا این پیمان برای ما بد است؟