مرکز آمار ایران، به عنوان متولی اصلی انتشار آمارهای اقتصادی، گزارش‌های مربوط به بازار کار را به طور فصلی منتشر می‌کند. جدیدترین گزارش مرکز آمار از وضعیت بازار کار مربوط به بهار سال جاری است که آمار نرخ بیکاری به تفکیک گروه‌ها و قشرهای مختلف را بررسی می‌کند. یکی از بخش‌های این گزارش، شرایط بازار کار در مناطق شهری و روستایی را زیر ذره‌بین می‌برد که بر اساس آن نرخ بیکاری در شهرها بالاتر از روستاها و توزیع مشاغل نیز در این مناطق به طرز چشمگیری متفاوت است. ساز مخالف نرخ مشارکت اقتصادی در شهر و روستا با استناد به داده‌های گزارش خردادماه مرکز آمار ایران، تعداد افراد 15ساله و بیشتر در پایان بهار 1403 در شهرها 49 میلیون و 804 هزار نفر و در روستاها 14 میلیون و 461 هزار نفر بوده است. نرخ مشارکت اقتصادی که نسبت افراد شاغل یا در جست‌وجوی کار به کل افراد بالای 15 سال را نشان می‌دهد، در شهرها 40.8 درصد و در روستاها معادل 42.7 درصد ثبت شده که این ارقام در مقایسه با بهار سال 1402 به‌ترتیب رشد 0.3 واحد درصدی و افت 0.9 واحد درصدی پیدا کرده‌اند. کاهش نرخ بیکاری در شهرها و روستاها بررسی‌های حاکی از آن است که در پایان بهار 1403 نرخ اشتغال (نسبت جمعیت شاغل به جمعیت فعال) در شهرها با رشد 0.6 واحد درصدی در مقایسه با دوره مشابه سال قبل به 37.4 درصد رسیده است. نرخ بیکاری در شهرها نیز دچار افتی 0.5 واحد درصدی شد و رقم 8.5 درصد را ثبت کرد. در روستاها اما شرایط متفاوت بود؛ اگرچه نرخ بیکاری در مناطق روستایی نیز کاهشی شد و با افتی 0.3 واحد درصدی به 5.3 درصد رسید اما کاهش بیکاری در این مناطق به معنی افزایش اشتغال نبود و نرخ اشتغال نیز پس از کاهشی 0.8 واحد درصدی، معادل 40.4 درصد رقم خورد. پارادوکس اشتغال و نرخ بیکاری در روستاها کاهش همزمان نرخ بیکاری و اشتغال در روستاها به این دلیل رخ داده که چنان‌که پیشتر ذکر شد، نرخ مشارکت اقتصادی در این مناطق کاهش یافته است. به عبارت دیگر، تعدادی از جمعیت روستاییان بالای 15 سال از بازار کار خارج شده‌اند که برخی از آنها افراد شاغل و برخی افراد در جست‌وجوی کاری بوده‌اند که به هر دلیلی، از لحاظ اقتصادی غیرفعال شده‌ بودند. به همین دلیل، هم از تعداد شاغلان کاسته شده و هم نرخ بیکاری در این مناطق کاهش پیدا کرده است. نرخ بیکاری جوانان شهرنشین 21.4 درصد شد بررسی وضعیت بیکاری گروه‌های سنی در شهرها و روستاها حاکی از آن است که نرخ بیکاری جونان 15 تا 24 سال در شهرها با کاهش 1.8 درصدی نسبت به بهار 1402 در پایان خردادماه امسال به 21.4 درصد رسید. این نرخ در روستاها نیز با کاهشی 1.3 درصدی همراه شد و به 16.2 درصد رسید. افزون بر آن، گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد 15.9 درصد از افراد 18 تا 35 سال در شهرها بیکار بوده‌اند و این رقم در روستاها به 11.4 درصد می‌رسید. بخش دیگری از این گزارش به بیکاری افراد بالای 15 سال فارغ‌التحصیل آموزش عالی اختصاص دارد که بر اساس آن، بیکاری در تحصیل‌کرده‌های روستایی، بالاتر از شهرهاست. طوری که نرخ بیکاری این گروه در شهرها با افتی 0.4 درصدی به 11.2 درصد رسید و در روستاها، پس از کاهش 2.3 درصدی، رقم 15.1 درصد را ثبت کرد. اشتغال ناقص 11.5 درصدی جمعیت روستایی یکی دیگر از محورهای گزارش مرکز آمار ایران، سهم اشتغال مناطق شهری و روستایی در بخش‌های مختلف اقتصادی است. بر این اساس از میان جمعیت شهرنشینی که در بازار کار فعالیت می‌کردند 60.1 درصد در بخش خدمات، 34 درصد در بخش صنعت و 5.9 درصد در بخش کشاورزی مشغول به کار بودند. این در حالی است که در روستاها 43 درصد در بخش کشاورزی، 29.7 درصد در بخش صنعت و 27.2 درصد در بخش خدمات مشغول به کار بودند. دیگر نکته حائز اهمیت، سهم بالای روستاییان از اشتغال ناقص است. اشتغال ناقص شامل افرادی می‌شود که در هفته مرجع، حاضر در سر کار یا غایب موقت از محل کار بوده‌اند و به دلایلی چون رکود در بازار کار، پیدا نکردن کار با ساعت کاری بیشتر، قرار داشتن در فصل غیرکاری و... کمتر از 44 ساعت کار کرده‌اند اما خواهان و آماده انجام کار اضافی بوده‌اند. آمارها نشان می‌دهند در پایان خرداد سال جاری، در حالی که این رقم در شهرها 6.8 درصد بود، در روستاها با وجود کاهش 0.4 واحد درصدی نسبت به بهار سال گذشته، معادل 11.5 درصد رقم خورد. برای مطالعه بیشتر، صفحه اقتصاد کلان در تجارت‌نیوز را دنبال کنید.
