کارنامه عملکرد سهام بازار پایه در اولین روز بازگشایی

به گزارش تجارت‌نیوز ، نخستین روز معاملاتی نمادهای فعال در بازار پایه فرابورس ایران بعد از اعمال و اجرای دستورالعمل‌های جدید، با آرامش همراه بود. در حالی بعد از توقف دوهفته‌ای شاهد بازگشایی نمادهای بازار پایه‌ای بودیم که آرایش جدید در رنگ‌بندی این بازار و ایجاد محدودیت‌هایی در نوسان‌ معاملات از جمله مهم‌ترین تغییرات این بازار بود.

به این ترتیب در جریان معاملات روز دوشنبه، ۶۱درصد از نمادهای معامله شده در این بازار با نوسان مثبت همراه بودند. البته در تشکیل این جو مثبت، صعود نماگرهای اصلی بورس و فرابورس و در مجموع حاکمیت رونق معاملاتی در بازار سهام، بی‌تاثیر نبوده است.

بازار پایه فرابورس ایران در حالی در ماه‌های اخیر با اخبار زیادی درباره تغییر مقررات مواجه بوده که سرانجام قوانین جدید معاملاتی این بازار اعلام شد؛ تفکیک نمادهای بازار پایه به سه تابلوی زرد، نارنجی و قرمز، تغییر در نحوه معاملات و دامنه نوسان نمادهای فعال در این بازار و همچنین ورود بازارگردان‌ها و امکان فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری در این بازار از جمله تغییراتی بود که سبب شد تا این بازار در روز سیزدهم ‌شهریور متوقف شود.

حال بعد از گذشت حدود دو هفته از توقف نمادهای مزبور، روز گذشته شاهد بازگشت نمادهای این بازار به عرصه دادوستدها بودیم.

نگرانی‌ها به تغییر منجر شد

نوسانات شدید در بازار پایه طی ماه‌های اخیر نشان از آن دارد که نگاه‌ شماری از سرمایه‌گذاران برای کسب سودهای نجومی به این بازار معطوف شده است. در این میان برخی از فعالان بازار سرمایه معتقدند که تشکیل حباب‌های سنگین قیمتی در برخی نمادهای این بازار صورت گرفته و این برای بازار سرمایه امری نگران‌کننده است.

مجموع این عوامل سبب شد سیاست‌گذار بازار سرمایه به بررسی قوانین و دستورالعمل‌های این بازار برآمده و تغییراتی در آن اعمال کند. در این مسیر از ساده‌ترین راه یعنی ایجاد محدودیت بر معاملات نمادهای موجود در این بازار استفاده شد.

به عبارت دقیق‌تر سیاست‌گذار با ایجاد محدودیت‌های تازه، سعی در کنترل نوسانات این بازار داشت و سریع‌ترین و راحت‌ترین راه در حل مشکلات این بازار، همین تغییرات بود. در این راستا گزارش‌های «دنیای اقتصاد» تحت عنوان «تجویز خطا برای بازار پایه» و «خطای سیاست‌گذاری در بازار سهام»، به تشریح تمامی عواقب این امر پرداخته است. حال باید در انتظار گذر زمان و معاملات نمادهای فعال در بازار پایه بود تا بتوان دید دقیق‌تری از نتایج مثبت یا منفی اجرای دستورالعمل جدید این بازار داشت.

ترغیب برای افزایش شفافیت

سیاست‌گذاران بازار سرمایه یکی از اهداف اصلاح مقررات بازار پایه را ترغیب شرکت‌ها به افزایش شفافیت‌ می‌دانند. به‌طوری‌که معتقدند هر چه درجه شفافیت بالاتر رود، مکانیزم اطلاعات به موقع می‌شود.

در این راستا حسن امیری، معاون نظارت بر بورس‌های سازمان بورس اوراق بهادار عنوان کرد: طی این مدت که مقررات جدید ابلاغ شده ۱۵ شرکت تقاضا داده‌اند از بازار پایه به تابلوی اصلی بیایند. همچنین ۱۵ شرکت از شرکت‌های تابلوی نارنجی مکانیزم اطلاع‌رسانی آنها بهتر شده و از تابلوی نارنجی به تابلوی زرد آمده‌اند.

همچنین دو شرکت هم از بازار پایه به تابلوی اصلی آمده‌اند. درخواست خود شرکت برای ارتقا به تابلوی اصلی مهم است، بنابراین فضای بازار پایه باید به گونه‌ای باشد که شرکت‌ها ارتقا پیدا کنند، مقررات هم در یکجا سختگیرانه و در یک جایی سهل و آسان است. باید مقررات متناسب با شرایط بازار پایه باشد. اگر مقررات خیلی آسان باشد، همه شرکت‌ها دوست دارند در بازار پایه قرار گیرند و اطلاعات ندهند.

تغییرات اعمال شده

دراین میان معاون بازارهای خارج از بورس فرابورس ایران با ارائه توضیحاتی درخصوص دامنه نوسان حراج‌های پایانی در بازار پایه شفاف‌سازی کرد.

بهنام محسنی در گفت‌وگو با پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، در مورد شرایط دامنه نوسان حراج‌های پایانی در تابلوهای رنگی بازار پایه گفت: با توجه به دریافت نظرات کارشناسان در روزهای اخیر درخصوص دامنه نوسان در حراج‌های پایانی روزهای دوشنبه هر هفته، بر اساس ظرفیت‌های موجود در مقررات جدید بازار پایه، تصمیم‌گیری شده است که دامنه نوسان حراج‌های پایانی در این روزها، دو برابر دامنه نوسان نمادهای معاملاتی در بازارهای عادی باشد به نحوی که مبنای محاسبه دامنه نوسان در حراج پایانی، آخرین قیمت پایانی در نماد معاملاتی باشد.

وی با ذکر مثالی در این خصوص عنوان کرد: به‌عنوان مثال اگر قیمت پایانی یک نماد در تابلوی زرد تا ساعت ۱۱:۳۰ روز دوشنبه مبلغ ۱۵۰ ریال باشد، دامنه نوسان در حراج پایانی آن روز در محدوده مبلغ ۱۴۱ ریال تا ۱۵۹ ریال اعمال می‌شود.

در همین راستا مبینا بنی‌اسدی، مدیر ارتباطات فرابورس ایران نیز حداکثر نوسان هفتگی تابلوی زرد را ۹ درصد، تابلوی نارنجی را ۶درصد و تابلوی قرمز را ۳ درصد عنوان کرد و افزود: البته این نوسان‌ها در شرایط عادی خواهد بود. در واقع عواملی از جمله اضافه شدن روزهای حراج برای رفع گره‌های معاملاتی یا هر عامل تاثیرگذار در شرایط فعلی نمادهای معاملاتی این بازار، ممکن است این نوسان را دستخوش تغییرات کند.

فلسفه تشکیل بازار پایه

فلسفه تشکیل بازار پایه، یکی الزامات ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه و ماده ۳۶ احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور است که می‌گوید هر شرکت سهامی عام باید سازوکار معاملاتی داشته باشند و باید پذیرش شوند. چنانچه شرکت‌های مزبور در بورس یا فرابورس پذیرش نشده باشد، حداقل باید ثبت شوند و معاملات آنها در یکی از بازارهای بورسی انجام شود.

اگر شرکت پذیرش شود که به بازار اصلی می‌رود، اما اگر پذیرش نشد، باید امکان انجام معاملات برای شرکت سهامی عام فراهم شود که در نتیجه باید در بازار پایه باشند. دسته دوم،‌ شرکت‌هایی که از بورس و فرابورس شرایط پذیرش را از دست می‌دهند یا اصطلاحا اخراج می‌شوند، باید نماد آنها در بازار پایه فرابورس بیاید و در آنجا معامله صورت گیرد.

بنابراین دو دسته شرکت در فرابورس حاضر هستند، یکی شرکت‌هایی که به خاطر الزام قانونی آمده‌اند و دوم شرکت‌هایی که نماد آنها قبلا در بازار اصلی بوده و الان به بازار پایه منتقل شده‌اند.

بازار پایه از دریچه آمار

همان‌طور که عنوان شد روز گذشته با توجه به عملیاتی‌سازی دستورالعمل جدید و اجرایی شدن آن در بازار پایه، عملیات بازگشایی این بازار صورت گرفت. در این روز جابه‌جایی بیش از ۱۲۸میلیون سهم به ارزشی بالغ بر ۴۲میلیارد تومان به ثبت رسید.

در این میان بیشترین حجم معاملات روز گذشته این بازار به تولید تجهیزات ‌سنگین ‌هپکو تعلق داشت که با دادوستدی در حدود ۴۳میلیون سهم به ارزش ۳میلیارد و ۷۰۰میلیون تومان روبه‌رو شد. نماد «تپکو» در این بازار نوسان مثبت ۶/ ۳درصدی را تجربه کرد.

در ادامه این روند بانک گردشگری و کود شیمیایی اوره لردگان قرار داشتند که هر کدام معامله بیش از ۹میلیون سهم را تجربه کردند. مطابق با طبقه‌بندی جدید نماد معاملاتی «وگردش» در تابلوی نارنجی و نماد «شلرد» نیز در تابلو زرد قرار دارد.

همچنین بر اساس طبقه‌بندی جدید از ۱۸۱ شرکت موجود در بازار ‌پایه، ۱۲۵ شرکت به تابلوی زرد، ۴۲ شرکت به تابلوی نارنجی و ۱۴ شرکت به تابلوی قرمز منتقل شده‌اند و بر این اساس روز گذشته آن‌دسته از نمادهای قابل معامله که در تابلوهای رنگی قرار دارند، بازگشایی شدند.

بر این اساس دیروز ۱۲۶نماد در بازار پایه معامله شدند که ۷۷نماد از این لیست یعنی بیش از ۶۱درصد از کل نمادهای معامله شده با نوسان مثبت همراه بودند. در این میان ۱۶نماد با نوسان مثبت ۶درصدی همراه شده که در این راستا می‌توان به نمادهای «شلرد»، «غبهار»، «غصینو»، «فلات»، «گکیش»، «وارس»، «وثنو»، «وحافظ»، «خصدرا» و «خفولا» اشاره کرد.

البته ۳۲نماد دیگر نیز نوسان مثبتی در حدود ۶درصد داشتند. نمادهای «خکاوه»، «سامان»، «وتعاون»، «ثقزوی»، «زنجان»، «سمایه» و «کیسون» نیز در این فهرست قرار گرفتند. با احتساب نوسان مثبت ۱۸نماد دیگر در محدوده ۵تا ۶ درصد، ۷نماد نیز با بازدهی ۴تا ۵درصدی به کار خود پایان دادند.

این در حالی است که ۴۹نماد فعال در بازار پایه دیروز را با نوسان منفی سپری کردند. بیشترین زیان کسب شده نیز در حدوده ۶درصد قرار داشت که نمادهایی از جمله «انرژی۳»، «پارتا»، «شزنگ»، «غشوکو»، «فسلیر»، «لخانه»، «واحصا»، «وایرا» و «ومشان» را شامل می‌شد.

منبع: دنیای اقتصاد