حانیه سراج 
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
تولید موبایل بومی به کجا رسید؟/ بازار موبایل در آستانه ممنوعیت واردات!
طی پنج سال گذشته، وزیران ارتباطات دولت‌های مختلف، به منظور بومی‌سازی صنعت تولید گوشی هوشمند، اقدامات زیادی انجام داده‌اند. در این باره، نشست بررسی سیاست‌های دولت در زمینه داخلی‌سازی صنعت موبایل، در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد. اما آیا ایران در تولید موبایل بومی حرفی برای گفتن دارد؟ آیا ممنوعیت دیگری در زمینه واردات در راه است؟
امروزه داشتن گوشی هوشمند برای هر فردی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بسیاری فعالیت‌های روزمره، کسب‌وکار‌ها و حتی بسیاری از سرگرمی‌ها به داشتن گوشی هوشمند منوط شده‌اند. از همین رو بسیاری از کشور‌ها خواهان ورود به صنعت تولید موبایل بومی شده‌اند. ایران هم یکی از کشور‌های مدعی تولید گوشی هوشمند است. بسیاری از برند‌های ایرانی نظیر جی ال ایکس، جی پلاس، داریا و... از مدعیان تولید گوشی بومی به شمار می‌روند.
این طرح طی پنج سال گذشته از سمت وزیران ارتباطات دولت‌های دوازدهم و سیزدهم پیگیری شده است. حتی برای این کار امکانات مختلفی همچون زمین، سوله، منابع ارزی و... هم تخصیص یافته است. ایران حتی تلاش کرده به سیستمعامل بومی هم مجهز شود. این پروژه، بعد از فراخوان دعوت به همکاری وزارت ارتباطات از تولید‌کنندگان داخلی سیستمعامل تلفن همراه در پاییز 1401 رنگ‌وبوی جدی‌تری هم به خود گرفت.
در حال حاضر هم در بازار ایران و هم در بسیاری از کشور‌های جهان، برند‌هایی همچون سامسونگ، شیائومی، اپل و... بازار را به قبضه درآورده‌اند. اما آیا ایران با توجه به شرایط اقتصادی فعلی قابلیت تولید موبایل بومی دارد؟ آیا برند‌های ایرانی می‌توانند همچون برند‌های مزبور حرفی برای گفتن داشته باشند؟
در همین زمینه، نشست بررسی سیاست‌های دولت در زمینه داخلی‌سازی صنعت موبایل، 16 مرداد 1403، در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد. در این نشست رئیس کمیسیون صنعت اتاق ایران، نمایندگان معاونت علمی ریاستجمهوری و نایب رئیس انجمن موبایل، تبلت و لوازم جانبی حضور داشتند.
بهینه‌سازی منابع مدیرتی و مالی راهکاری برای حل چالش‌های اقتصادی
علیرضا کلاهی‌صمدی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ایران، به چالش‌های جدی پیش روی اقتصاد کشور اشاره کرد و گفت: «برای خروج از شرایط فعلی اقتصاد کشور لازم است منابع محدود مدیریتی و مالی کشور به صورت بهینه و بر اساس اولویت‌های صحیح مورد استفاده قرار گیرند.»
او در این نشست با انتقاد از روند 60ساله توسعه کشور توضیح داد: «به جای اتخاذ سیاست‌های صادرات‌محور، مسیر معکوس کشور‌هایی نظیر کره جنوبی و تایوان پیش گرفته شده است. بنابراین سیاست‌های جایگزین واردات دنبال شده است.»
کلاهی‌صمدی با اشاره به توسعه نادرست زنجیره‌های ارزش در صنعت ادامه داد: «نتیجه این رویکرد صنعت غیر‌رقابت‌پذیر با بهره‌وری پایین بوده است.»
ایران در صنایع مبتنی بر فناوری حرفی برای گفتن ندارد
رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی با اشاره به صنایع مبتنی بر فناوری تصریح کرد: «در صنایعی که مبتنی بر فناوری هستند و تغییرات در آنها سریع و انقلابی اتفاق می‌افتد، مانند صنعت خودرو، ایران نمی‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد.»
کلاهی همچنین ورود به هر صنعتی که صادرات‌محور نباشد را کاری ناعاقلانه دانست و درباره وضعیت خودروسازی کشور گفت: «ایران در صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی حرفی برای گفتن ندارد. برای مثال خودرو‌های آماده رانندگی به شارجه فرستاده می‌شوند. سپس کارگران هندی مواردی همچون رینگ، سپر، لاستیک، و چراغ را از خودرو جدا می‌کنند و با کانتینر وارد کشور می‌شوند و در نهایت دوباره قطعات را متصل می‌کنند. بی‌شک در زمینه تولید گوشی بومی هم ایران همین مسیر را طی می‌کند.»
بیراهه تولید با ممنوعیت واردات و اعمال تعرفه‌های غیرعادی
این فعال بخش خصوصی با اشاره به این موضوع که تولید داخلی با ممنوعیت واردات و اعمال تعرفه‌های غیرعادی به بیراهه خواهد رفت تاکید کرد: «ما با این نوع حمایت به اسم حمایت از تولید داخلی مشکل داریم.»
کلاهی‌صمدی همچنین بر لزوم بازنگری در نظام مشوق‌های تولید تاکید کرد و گفت: «مشوق‌ها باید به جای تمرکز بر راه‌اندازی خط تولید، به تداوم تولید رقابت‌پذیر و صادراتی معطوف شوند.»
تولید‌کننده ۱۰۰ درصدی در تولید هیچ کالایی وجود ندارد
افخمی، یکی از نمایندگان معاونت علمی ریاستجمهوری، با دفاع از راهبرد بومی‌سازی صنعت موبایل در کشور توضیح داد: «تولید در این زمینه صرفاً به مونتاژ محدود نمی‌شود. البته هیچ تولید‌کننده صد درصدی‌ای هم در هیچ کالایی وجود ندارد. بنابراین تمامی فعالان این عرصه می‌توانند بر اساس توانمندی‌هایشان در زنجیره ارزش، خود را تولید‌کننده بدانند.»
این مقام مسئول با اشاره به تجربه چین در نفوذ به زنجیره ارزش جهانی موبایل گفت: «نقطه شروع چین مونتاژ و برندینگ بود که به‌تدریج به تولید برخی قطعات منجر شد. همچنین نظراتی مبنی بر لزوم افزایش تعرفه واردات یا آغاز کار از قطعه‌سازی همگی نادرست است.»
گام‌های تولید موبایل بومی
افخمی به لزوم ایجاد دو یا سه ODM «تولید‌کننده طرح اصلی که محصولی را طراحی و تولید می‌کنند و در نتیجه از سمت شرکت دیگر برای فروش با نام دیگری عرضه می‌شود» اشاره کرد و گفت: «اولین گام برای تولید گوشی بومی، برندسازی است. این گوشی‌ها تولید شرکت‌های خارجی هستند ولی با نام برند ایرانی در بازار ایران عرضه می‌شوند. این امر موجب صرفه‌جویی ارزی 20 درصدی خواهد شد.»
او اضافه کرد: «بعد از اولین گام، گام دوم سرهم‌بندی قطعات ناکامل «SKD» و قطعات کاملاً منفصل از هم «CKD» است. برای SKD به حدود 16 دانش مختلف نیاز است. برای CKD هم تیراژی بین 300 هزار تا 700 هزار دستگاه نیاز است. البته در این مرحله نیز 24 دانش باید احصا شود.»
افخمی همچنین بر اهمیت طراحی در افق دوساله تاکید کرد و گفت برای این مرحله به یک تیراژ نیاز است. او در پایان خاطرنشان کرد، مرحله نهایی قطعه‌سازی است که باید در افق پنج‌ساله به آن توجه شود.
چه میزان منابع برای تولید گوشی بومی در نظر گرفته شده است؟
احمدزاده نیز، یکی دیگر از نمایندگان معاونت علمی ریاستجمهوری، درباره سیاست این نهاد در راستای تولید موبایل بومی توضیح داد: «درباره ارقامی که به تولید گوشی بومی تخصیص داده شده، باید گفت این اعداد و ارقام صحیح نیست. در واقع حداکثر 200 تا 300 میلیون تومان منابع در نظر گرفته شده است.»
تولید باید صادرات‌محور باشد
حبیب‌الله اسدی، نایب‌رئیس انجمن موبایل، تبلت و لوازم جانبی ایران، درباره حمایت از تولید داخلی گفت: «باید از تولید باکیفیت داخلی حمایت شود؛ تولید باید صادرات‌محور باشد و نباید باعث محدودیت و انحصار شود.»
یکی دیگر از اعضای انجمن درباره مطالبات این انجمن گفت: «در حال حاضر گوشی‌های آیفون به ارزش 900 میلیون دلار وارد کشور شده است. مطالبه اصلی این قشر این است که بدانند تولید یعنی چه؟ این موضوع برای این انجمن روشن نیست. از طرفی تا به حال به 30 شرکت مجوز داده شده چطور گفته می‌شود که می‌توان با سه شرکت کار‌ها را پیش برد؟»
طبق این گزارش، صنعت تولید گوشی بومی در ایران با چالش‌های زیادی مواجه است. ولی با وجود این چالش‌ها می‌تواند مسیر پیشرفت خود را با بازنگری در سیاست‌های حمایتی و توجه به زنجیره‌های ارزش طی کند. پیشنهادهای کارشناسان شامل برندسازی، توسعه تدریجی فرایندهای تولیدی از مونتاژ تا طراحی و قطعه‌سازی، و تمرکز بر تولید صادرات‌محور است که به ایجاد یک اکوسیستم رقابت‌پذیر و کارآمد کمک خواهد کرد. همچنین، در تخصیص منابع و تعریف مفهوم دقیق تولید نیازمند شفاف‌سازی هستیم تا از محدودیت، انحصار و حتی استفاده نادرست از منابع ارزی کشور جلوگیری شود. بنابراین طبق گفته کارشناسان، ایران در صنایعی که لبه فناوری هستند و تغییرات در آن سریع و انقلابی پیش می‌رود، حرفی برای گفتن ندارد. در واقع ایران راهی طولانی برای رسیدن به چنین هدف‌هایی پیش رو دارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر صفحه صمت را در تجارت‌نیوز دنبال کنید.
نظرات