سکوت ارقام در اقتصاد نذری

اقتصاد از آن دست مقوله‌هایی است که به‌راحتی با هر حوزه‌ای پیوند می‌خورد و دورترین مسائل به اقتصاد را می‌توان با مقیاس آن اندازی گیری کرد.

به گزارش تجارت‌نیوز، مراسم عزاداری در ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان هم ازاین‌دست مسائل است.

باآنکه از جنس معنویت است و با مسائل اجتماعی گره خورده اما نمی‌توان مباحث اقتصادی پیرامون آن را نادیده گرفت. تجارت‌نیوز در این نوشتار به هزینه‌های ملزومات و مواد غذایی نذری، می‌پردازد و کمک‌های مالی نهادهای عمومی به این مقوله را بررسی می‌کند:

افراد برای برآورده شدن حاجات خود نذر می‌کنند که از دیرباز بخش عمده‌ای از آن اطعام است، خوراکی‌ها و نوشیدنی‌هایی که در روزهای خاص بین مردم توزیع می‌شود. در ایران روزهای تاسوعا و عاشورا بیشترین نذری توسط مردم و هیات‌ها تهیه و توزیع می‌شود. مردم از تبرک غذای نذری برای برآوردن حاجات بسیار استقبال می‌کنند.

شاید به دلیل همین اهمیت هم هست که سایت‌ها و اپلیکشین‌های نذری‌یاب چند سالی است که طراحی‌شده‌اند و این امکان را به کاربران می‌دهد که اگر در روز مشخصی نذری می‌دهند مکان آن را اطلاع‌رسانی کنند. همینطور افراد در هر منطقه‌ای که قرار دارند نزدیک‌ترین مکان توزیع نذری را پیدا کنند.

نذری‌های خودجوش مردمی

حاج‌آقا محمدیان که دریکی از شهرهای گیلان بیش از 1000 پرس غذای نذری می‌دهد اول‌بار برای شفای بیماری همسرش نذر کرد که پس از بهبودی وی یک دیگ غذا در میان عزاداران حسینی پخش کند. به گفته محمدیان باگذشت بیش از ده سال از آن زمان حالا بیش از 15 دیگ غذا در حیاط منزل وی بار گذاشته می‌شود.

«هزینه نذری سال اول را تنها خودم پرداخت کردم اما در سال‌های بعد هر کس برای حل مشکلش چیزی نذر می‌کرد از روغن و مرغ و زعفران تا برنج و سیب‌زمینی و حتی ظروف یک‌بارمصرف و مایع ظرف‌شویی برای استفاده در آشپزخانه».

وی با این مقدمه به هزینه غذا ورود می‌کند: نذری ما زرشک‌پلو با مرغ و در ظهر تاسوعاست که البته در برخی سال‌ها به دلیل حجم بالا و متفاوت نذورات در دو_ سه وعده‌ غذاهای متفاوتی طبخ می‌شود. به این نحو که مثلا ظهر تاسوعا زرشک‌پلو با مرغ می‌دهیم. شب عدس‌پلو و ظهر عاشورا قیمه و شام غریبان به دلیل نذر گوسفند و قربانی کردن آن آبگوشت می‌دهیم.

راستش را بخواهید خیلی درگیر محاسبه قیمت‌ها نیستیم چراکه اعتقادداریم خدا باید بطلبد تا مالمان در دستگاه امام حسین هزینه شود. به همین جهت پیش از شروع محرم هزینه نذری را کنار می‌گذاریم.

وی افزود: ازآنجاکه ما ملزومات آشپزی را از سال‌ها قبل خریداری کرده‌ایم چندان هزینه‌ای برای وسایل پخت‌وپز نمی‌پردازیم و اگر برحسب اتفاق وسیله بیشتری نیاز داشته باشیم از مسجد محل به امانت می‌گیریم.

هزینه تهیه غذا هم بسیار متنوع است چراکه نذورات بسیار متنوعی به دستمام می‌رسد. مثلا ممکن است بیش از چندین بسته زعفران به‌عنوان نذری بدهند اما هیچ‌کس برنج یا مرغ نذر نکرده باشد. البته بعضی مواقع مرغ به میزانی خیلی بیشتر از برنج و سایر مواد غذایی به دستمان می‌رسد که در آن صورت خودمان برنج و سایر مواد غذایی را تهیه می‌کنیم. البته مواد غذایی که برای محرم خریداری می‌شود عمدتا با تخفیفات همراه است.

قیمت ملزومات آشپزخانه هیاتی

افرادی که امسال قصد خرید ملزومات آشپزخانه صنعتی برای پخت غذای نذری را دارند باید از فروشگاه‌های مخصوص خرید کنند و یا به نمایشگاه تخصصی فروش ملزومات عزاداری _ عطر سیب_ سر بزنند. نادری یکی از فروشندگان وسایل آشپزی صنعتی است که دیگ‌های بزرگ و اجاق‌گاز و … می‌فروشد، وی در مورد نرخ کالاهایش در فروشگاه به خبرنگار ما گفت: در این بخش قیمت‌ها با توجه به جنس و استحکام وسایل آشپزی متغیر است؛ مثلا آبگردان پلاستیکی و فلزی اختلاف قیمت فاحشی دارند و متوسط قیمت‌ها در بازار متفاوت است. اما ما در اینجا سود را به حداقل رسانده‌ایم.

وی گفت: قیمت اجاق پلوپز زمینی 4 شعله از 300 هزار تومان، دیگ روی بزرگ از 500 هزار تومان، دیک مسی بزرگ 800 هزار تومان، کپسول گاز خانگی 11 کیلویی 50 هزار تومان و 33 کیلویی 110 هزار تومان است. قیمت سبد، لگن، آبگردون و ملاقه به توجه به جنس آن رقمی از 20 هزار تومان تا 50 هزار تومان دارد.

نکته مهم در مورد ملزومات موردنیاز برای پخت نذری تعداد بالای این ملزومات است که برخی از خانواده‌ها و هیات‌ها آن‌ها را اجاره می‌کنند که هزینه بسیار کمتری بپردازند. اما آن دسته که هرساله نذری می‌پزند ترجیح می‌دهند که این ملزومات را خریداری کنند.

قیمت مواد خوراکی در ایام محرم

غذاهای نذری در روزهای تاسوعا و عاشورا عمدتا غذاهای سنتی ایرانی هستند که پایه اصلی آن برنج است؛ برنج با توجه به وطنی بودن یا خارجی بودن آن تفاوت قیمتی فاحشی دارد به صورتی که برنج نوع خارجی از 3 هزار تومان و نوع ایرانی از 9 هزار تومان شروع می‌شود.

حبوبات، به‌خصوص عدس و لپه ازجمله مواد غذایی هستند که در ماه محرم بیشترین استفاده را دارند. شاید بتوان گفت عدس‌پلو و خورشت قیمه، مهم‌ترین غذاهای نذری این ماه به شمار می‌روند. طبق قیمت‌های سازمان مدیریت میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران، قیمت هر کیلو عدس 5 هزار و 700 تومان، هر کیلو لپه 8000 تومان، قیمت هر کیلو لوبیاچیتی 10000 تومان، لوبیا چشم‌بلبلی 5هزار و 800 تومان، قیمت لوبیا قرمز 9000 تومان و قیمت لیموعمانی 20 هزار تومان است.

قیمت مرغ کامل تازه بسته‌بندی 7هزار و 200 تومان است و گوشت قرمز گوسفندی هم قیمت متوسط 40 هزارتومانی دارد. گوشت گوساله هم با قیمت حدودی 36 هزار تومان به فروش می‌رسد.

شکر بسته‌بندی10 کیلویی 30 هزار تومان و قند شکسته بسته‌بندی 10کیلویی هم 34 هزار تومان فروخته می‌شود. چایی هم قیمت تقریبی کیلویی 25 هزار تومان دارد. روغن نباتی 17 کیلویی هم 70 هزار تومان قیمت دارد.

در کنار خانواده‌هایی که خودجوش نذری طبخ و پخش می‌کنند هیات‌های عزاداری و مساجد هم معمولا در پایان مراسم با شام از عزاداران پذیرایی می‌کنند.

بر اساس آمار سازمان تبلیغات اسلامی در کل استان تهران ۱۹ هزار و ۲۹۴ هیئت مذهبی فعالیت می‌کنند و در کل کشور نیز ۱۰۰ هزار هیات، به‌طور رسمی به ثبت رسیده‌اند. اما تنها در شهر تهران، تعداد هیات‌های غیررسمی حدود 30 هزار هیات برآورد می‌شود.

کمک‌ مالی به هیات‌های مذهبی؛ آری؟ خیر؟

عمدتا متولیان هیات‌های مذهبی بانی دارند که هزینه‌های پذیرایی از عزاداران را تقبل می‌کنند اما برای حمایت از این هیات‌ها ردیف‌های بودجه‌ای توسط دولت و شهرداری در نظر گرفته‌شده است که بسیار نامتوازن در میان هیات‌ها توزیع می‌شود و رقم دقیقی از میزان این کمک‌های مالی و کالایی در دست نیست.

آن‌گونه که زهرا صدراعظم نوری، عضو شورای شهر تهران، به شهردار آنلاین درباره کمک‌ها به عزاداری‌ها و هیات‌ها گفته: این مراسم‌ها دستوری از بالا به پایین و دولتی نیست و هرکس با توانی که دارد در آن شرکت می‌کند. در همین راستا باید تلاش کنیم حرکت‌های خوب و مثبت مردم که جنبه داوطلبانه دارند را دولتی نکنیم و در سازمان‌ها و تشکیلات غیر داوطلبانه وارد نشویم تا حالت مردمی بودن آن شدت پیدا کند.

وی ادامه داد: یکی از ارزش‌های اعتقادی شیعیان این است که از سر عشق و اعتقاد و شور درونی هرچه دارند در طبق اخلاص گذاشته و با سید شهیدان حضرت اباعبدالله در ایام محرم و صفر همراه شده و آنچه اندوخته دارند در مراسمی کاملاً مردمی به‌صورت نذر ادا کنند.

صدراعظم نوری با اشاره به موضوع بن‌های ارائه‌شده به اعضای شورا اظهار کرد: هرساله نمایشگاهی با عنوان عطر سیب برگزار می‌شود که یکسری اقلام و اجناس متعلق به گروه‌های مذهبی و هیات‌ها به نمایش گذاشته‌شده و بن‌هایی به هیات‌ها واگذار می‌شود، شهرداری تعدادی از این بن‌ها را هم به اعضای شورا می‌دهد تا به هیات‌ها بدهند. امسال هم این کار تکرار شد و به هرکدام از اعضای شورا ۱۰ میلیون تومان بن دادند تا به هیات‌ها کمک کنند.

وی همچنین افزود: وقتی بن برای من فرستاده شد این بن را نپذیرفته و مجدداً طی یک نامه‌ای این بن‌ها را استرداد کرده‌ام و در نامه خود قید کردم که این حرکت باید مردمی باقی بماند و نهادهای عمومی و دولتی نباید دخالت کنند. دلیل من برای این استرداد جلوگیری از رانت بود.

عضو شورای شهر تهران درباره دلیل استرداد بن‌ها تصریح کرد: برای آنکه بن‌ها را بین هیات‌ها و تشکیلات مذهبی توزیع کنیم هیچ معیار و شاخصی نداریم و اساسا توزیع بر مبنای معیار عدالت نخواهد بود. در حقیقت هرکس که نزدیک‌تر باشد و بیشتر بتواند ارتباط برقرار کند، می‌تواند برخوردار باشد. اما ازآنجایی‌که ما نماینده همه مردم هستیم باید به همه با یک دید نگاه کنیم و من این بن‌ها را قبول نکردم.

وی در پاسخ به این سوال که هزینه این بن‌ها چقدر و از چه منبعی تامین می‌شود، بیان کرد: من در این زمینه آمار دقیقی ندارم و باید مشخص شود. این از گذشته بوده است و من به‌عنوان نماینده مردم در شورای پنجم با این رویه مخالف هستم.

جان کلام این عضو شورای شهر این است که حمایت مالی از هیات‌ها باید نظام‌مند باشد و پولی که مردم تهران در قالب پرداخت عوارض به شهرداری می‌دهند نباید صرف خرج خرید برنج و روغن برای هیات‌های مذهبی شود. سال گذشته هم مختاباد با انتقاد از روند حمایتی شهرداری گفته بود که شهرداری برای کمک به هیات مذهبی می‌تواند دو روز از حقوق اعضای شورای شهر و کارمندان خود را صرف حمایت از هیات‎ها بکند و نباید ردیف بودجه برای این کار در نظر بگیرد.

رسولی که متولی یکی از بزرگ‌ترین هیات‌های غرب تهران است می‌گوید که بیش از ده سال است از سوی شهرداری تهران کمک‌های مالی و غیر نقدی دریافت می‌کند که امسال هم کمک نقدی و هم بن برای خرید از نمایشگاه عطر سیب را دریافت کرده است.

وی از افشای مبلغ کمک نقدی و بن خرید کالا امتناع کرد و گفت: مبالغی که نهادهای عمومی به هیات‌ها می‌پردازند در مقابل مبالغی که در ده روز اول محرم خود مردم به هیات می‌دهند اصلا به چشم نمی‌آید و حتی می‌توان گفت کمک شهرداری 2 درصد هزینه‌هایی که در بخش‌های مختلف در هیات انجام می‌شود هم نیست.

به گزارش تجارت‌نیوز در مورد هزینه‌های نذری رقم‌های بسیار درشتی در رسانه‌ها مطرح می‌شود که به نظر چندان قابل اعتنا نیستند چرا که توزیع نذری از هیچ ساز‌و‌کاری پیروی نکرده و هیچ آمار دقیقی از این اقدام خودجوش در دست نیست. به اعتقاد بسیاری از جامعه‌شناسان نیز نظام‌مند کردن اینگونه حرکت‌های اجتماعی چندان خوش‌آیند نیست چرا که می‌تواند به فساد دامن بزند.