نرخ «مالیات بر ارزش افزوده» در اروپا ۱۶ درصد است

مالیات بر ارزش افزوده با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد همچون گستردگی پایه مالیاتی و درآمدزایی بالا، سیستم خودکنترلی، سهولت کنترل و حسابرسی، کارایی بالا، اختلال کمتر در اقتصاد در مقایسه با سایر مالیات‌ها، افزایش شفافیت در اطلاعات و تحمیل نکردن بار مالیاتی به تولیدکننده از اواخر دهه 60 میلادی مورد توجه برخی از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، آلمان، دانمارک، هلند و سوئد قرار گرفت، در اواسط دهه 90 میلادی در تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا اجرا شد.

به گزارش تجارت‌نیوز ، نرخ مالیات بر ارزش افزوده یکی از مولفه‌های مهم تدوین و اجرای نظام مالیات بر ارزش است که دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به آن وجود دارد.

در این ارتباط در حالی که برخی از صاحب نظران اقتصادی بر اعمال نرخ واحد به جهت برخی مزایای آن از جمله سادگی و سهولت رسیدگی و محاسبات، هزینه‌های کمتر اجرایی و مقبولیت راحت‌تر توسط مردم، تاکید دارند، برخی دیگر نیز بر خصلت تنازلی این مالیات در راستای اهداف عدالت مالیاتی، اعمال مالیات ارزش افزوده چند نرخی را توصیه می‌کنند.

در نظام مالیات بر ارزش افزوده امکان برقراری نرخ در قالب نرخ استاندارد مالیات بر ارزش افزوده، نرخ کمتر از استاندارد، نرخ‌های بسیار کمتر از استاندارد و نرخ‌های بالاتر از استاندارد وجود دارد.

به همین دلیل معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی در گزارشی به مقایسه اجرای مالیات بر ارزش افزوده در اتحادیه اروپا و ایران پرداخته است که نشان می‌دهد متوسط نرخ استاندارد مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای عضو اتحادیه اروپا در زمان معرفی حدود 16 درصد بوده است.

بر این اساس در 21 درصد از کشورهای عضو این اتحادیه (6 کشور از 28 کشور) بیش از 20 درصد، در 39 درصد از آنها (11 کشور از 28 کشور) بین 15 الی 20 درصد، در 18 درصد بین 10 الی 15 درصد و در کشورهای دیگر نرخ‌ها 10 و کمتر از 10 درصد بوده است.

همچنین این نرخ در سال 2017 به 21.3 درصد افزایش یافت؛ کمترین نرخ مربوط به لوکزامبورگ با 17 درصد و بیشترین نرخ مربوط به مجارستان 27 درصد است.

در مجموع در سال 2017، نرخ مالیات بر ارزش افزوده در 6 کشور از 28 کشور 21 درصد، در 11 کشور بالاتر از 21 درصد، در 6 کشور 20 درصد و در پنج کشور نیز پایین‌تر از 20 درصد است.

بر اساس این گزارش، نرخ مالیات بر ارزش افزوده در آغاز اجرایی شدن آن در ایران (سال 1387) سه درصد (شامل 1.5 درصد مالیات و 1.5 درصد عوارض) تعیین شد و در قانون برنامه پنجم توسعه مقرر شد، نرخ مذکور سالانه معادل یک واحد درصد افزایش یابد.

بنابراین نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران در سال 1394 با احتساب یک درصد مالیات سلامت به 9 درصد شامل پنج درصد مالیات ارزش افزوده، یک درصد مالیات سلامت و 3 درصد عوارض شهرداری رسید و تاکنون بدون تغییر بوده است.

در اتحادیه اروپا حداقل نرخ کمتر از استاندارد مالیات بر ارزش افزوده در سطح پنج درصد و نرخ‌های بسیار کمتر از استاندارد در بازه 4.8 تا 2.1 درصد وضع شده است.

نرخ‌های مذکور می‌تواند ساختار چندگانه هم داشته باشد که استفاده از آن در سال 2017 نسبت به آغاز اجرا مقبولیت بیشتری یافته است که بر اساس آن 17 کشور با ساختار دو نرخی و 3 کشور با ساختار سه نرخی در حوزه مالیات بر ارزش افزوده فعالند.

اما در ایران نرخ‌های کمتر از استاندارد تاکنون تعریف نشده و تنها به تازگی در قالب لایحه اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده برای طلا سه درصد پیشنهاد شده است.

استفاده از نرخ‌های بالاتر از استاندارد مالیات بر ارزش افزوده در اتحادیه اروپا در سال‌های قبل موضوعیت داشته است. با این حال بعد از سال 1992 وضع نرخ جدید در این زمینه وجود نداشته و بطور کامل متوقف شده است.

این در حالیست که وضع نرخ بالاتر از استاندارد در ایران در قالب لایحه اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده برای سیگار و دخانیات، بنزین، سوخت هواپیما، نفت گاز، نفت سفید، گاز طبیعی، نفت کوره، گاز مایع پیشنهاد شده است.

بر اساس این گزارش نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران به مراتب کمتر از نرخ استاندارد در کشورهای مورد بررسی است.

بنابراین با توجه به اینکه مالیات بر ارزش افزوده در مقایسه با سایر مالیات‌ها اختلال کمتری در نظام اقتصادی ایجاد می‌کند، در راستای افزایش درآمدهای مالیاتی، پیشنهاد می‌شود نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران افزایش یابد.

این گزارش در ادامه می‌افزاید: در اغلب کشورهای مورد بررسی (به استثنای دانمارک) به منظور حمایت از برخی فعالیت‌ها و کاهش خاصیت تنازلی این نوع مالیات از نرخ‌های ترجیحی استفاده می‌کنند.

در این ارتباط با توجه به اینکه در نظام مالیاتی ایران از معافیت به این منظور استفاده می‌شود برای افزایش کارآمدی مالیات بر ارزش افزوده در ایران، حمایت موثرتر از فعالیت‌های مورد نظر و افزایش شفافیت در نظام اقتصادی، توصیه می‌شود نرخ‌های ترجیحی جایگزین معافیت‌های مالیاتی شود.

بر اساس این گزارش، در حالی که اعمال نرخ‌های ترجیحی بیشتر از نرخ استاندارد در نظام مالیات بر ارزش افزوده منسوخ شده، اعمال این نرخ در قالب لایحه مالیات بر ارزش افزوده بر فرآورده‌های نفتی قابل تامل است.

بر این اساس پیشنهاد می‌شود مالیات کربن جایگزین اعمال نرخ بالاتر از استاندارد بر بنزین و سایر فرآورده‌های نفتی شود.

منبع: ایرنا