کف و سقف نفت در ۲۰۱۹

به گزارش تجارت‌نیوز، سه ماه پایانی ۲۰۱۸ روز گذشته به انتها رسید. بازار نفت در این ثلث از سال عملکرد خوبی از خود به جا نگذاشت و قیمت‌ها از اوج چهار ساله در اوایل اکتبر (ماه نهم میلادی) تا روز گذشته حدود ۴۰ درصد افت داشتند.

عملکرد نامناسب بازار نفت درپی نگرانی‌هایی که نسبت به رشد تقاضا و بازگشت مازاد عرضه در سال جدید میلادی وجود دارد، باعث شده‌اند تازه‌ترین پیش‌بینی‌های بانک‌ها و موسسات مالی از قیمت نفت در سال ۲۰۱۹ شکلی کاهشی به خود بگیرد.

با این حال میانگین قیمت‌های پیش‌بینی شده برای سال جدید میلادی، از آخرین قیمتی که روز گذشته در بازار نفت به ثبت رسیده است، حدودا ۱۶ دلار بر بشکه بیشتر است. دیروز و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۸ به وقت تهران) هر بشکه نفت خام برنت ۶۳ سنت رشد قیمت داشت و به ۸۴. ۵۳ دلار بر بشکه رسید.

شاخص نفت خام آمریکا نیز ۳۰ سنت رشد قیمت داشت و با قیمت ۶۳. ۴۵ دلار بر بشکه معامله شد. بر اساس یک نظرسنجی که وال استریت ژورنال از بانک‌ها و موسسات مالی انجام داده است، این انتظار وجود دارد که شاخص نفت خام برنت در سال جدید میلادی بین ۶۸ تا ۷۳ دلار بر بشکه به طور میانگین قیمت داشته باشد که می‌تواند کف و سقف قیمت مورد انتظار برای نفت باشد.

میانگین قیمتی نظرسنجی بلومبرگ از موسسات و بانک‌های سرمایه‌گذاری برای نفت در سال ۲۰۱۹ نیز روی ۷۰ دلار بر بشکه قرار داشته است. اما رقمی که برای میانگین قیمت نفت خام برنت در سال جدید میلادی در نظرسنجی یک ماه قبل وال‌استریت ژورنال از ۱۳ بانک سرمایه‌گذاری به دست آمده بود، ۷۷ دلار بر بشکه بوده است.

همچنین در نظرسنجی اخیر این انتظار مطرح شده است که شاخص نفت خام آمریکا در سال جدید میلادی به‌طور میانگین ۶۳ دلار بر بشکه قیمت داشته باشد. این رقم در نظرسنجی ماه نوامبر روی ۷۰ دلار بر بشکه قرار داشت.

از جمله مهم‌ترین عواملی که باعث کاهش قیمت‌های پیش‌بینی شده برای سال جدید در میان این بانک‌ها شده است، می‌توان از نگرانی از کند شدن رشد تقاضای نفت خام و بازگشت مازاد عرضه به بازار نام برد.این نگرانی‌ها در حالی باعث شده‌اند میانگین قیمت نفت برای سال جدید میلادی کمتر از۷۰ دلار بر بشکه پیش‌بینی شود که تنها سه ماه پیش از این و با رسیدن نفت به بیش از ۸۶ دلار بر بشکه، بسیاری از کارشناسان احتمال بازگشت نفت ۱۰۰ دلاری تا چند ماه آینده را مطرح کردند.

نقطه زمانی فعلی همان چند ماه آینده است اما شرایط آن‌طور که کارشناسان پیش‌بینی کرده بودند پیش نرفت و کشورهای تولیدکننده نفت خام به جای استفاده از نفت ۱۰۰ دلاری، به دنبال تثبیت قیمت‌ها در محدوده ۷۰ دلار در سال جدید میلادی هستند. در میان بانک‌هایی که وال‌استریت ژورنال برای قیمت سال آینده نفت از آنها نظرسنجی کرده، کمترین پیش‌بینی قیمتی از سمت Deutsche Bank بوده است.

این بانک میانگین قیمت ۵۴ دلار بر بشکه را برای شاخص نفت خام برنت پیش‌بینی کرده است. بالاترین پیش‌بینی نیز به Standardchartered مربوط می‌شود که میانگین ۷۳ دلار بر بشکه را برای میانگین قیمت برنت پیش‌بینی کرده است.

به‌طور کلی قیمت‌های پیش‌بینی شده برای ۲۰۱۹ از آخرین قیمت نفت در معاملات روز گذشته در سطح بالاتری قرار دارند با این حال چند عامل ژئوپلیتیک و اقتصادی در بازار وجود دارد که می‌تواند قیمت‌ها را به کمتر از سطوح پیش‌بینی‌شده یا بالاتر از آنها سوق دهد.

چگونگی ادامه تحریم‌‌ها علیه ایران و میزان اثرگذاری‌ آن بر وضعیت عرضه نفت خام از سمت کشورمان، از جمله مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر بازار است که کارشناسان به آن اشاره می‌کنند. دیگر موارد اثرگذار بر بازار میزان تولید نفت در ونزوئلا، سیاست‌ تولیدی اوپک، روند تولید نفت در آمریکا و جنگ تجاری میان ابرقدرت‌های اقتصادی است.

ایران، مهم‌ترین عامل اثرگذار در کوتاه‌مدت

به عقیده بسیاری از کارشناسان، از جمله نیک باتلر، ستون‌نویس فایننشال تایمز، ایران می‌تواند اولین و فوری‌ترین عامل اثرگذار بر قیمت‌ها در بازار نفت باشد. این ادعا از این جهت مطرح می‌شود که هنوز مشخص نیست با پایان یافتن مهلت ۱۸۰‌روزه معافیت خریداران نفت خام ایران از تحریم‌ها، دولت آمریکا به تمدید معافیت‌ها اقدام خواهد کرد یا خیر.

برای میزان اثرگذاری صادرات نفت خام ایران بر بازار کافی است این نکته را در نظر بگیریم که در ماه اکتبر، یکی از مهم‌ترین عوامل رشد قیمت نفت تا بالاترین سطح در چهار سال گذشته، نگرانی از صفر شدن صادرات نفت خام ایران تا ضرب‌الاجل ۴ نوامبر بود. اما با عقب‌نشینی دولت ترامپ از ادعای صفر کردن خرید نفت ایران از سمت مشتریانش و در عوض اعطای معافیت ۶ ماهه از تحریم‌های نفتی، نگرانی از مازاد عرضه باعث فشار به قیمت‌ها شد.

باتلر عقیده دارد با توجه به اینکه ایران پیش از اعمال تحریم‌ها روزانه حدود ۷. ۲ میلیون بشکه صادرات نفت خام و میعانات گازی داشته و طی ماه‌های گذشته نیز با وجود بازگشت کامل تحریم‌ها صادراتش به بازار جهانی جریان داشته،‌ یافتن راهکاری برای حل و فصل تحریم‌ها می‌تواند به معنای افزایش صادرات نفت خام سومین تولیدکننده بزرگ اوپک به بازار باشد.

پیام این اتفاق فشار به قیمت‌ها است. در روی دیگر ماجرا، تمدید نشدن معافیت‌ هشت خریدار اصلی نفت خام ایران از تحریم‌های نفتی قرار دارد. این معافیت‌ها همزمان با آغاز فاز دوم تحریم‌ها علیه ایران به این هشت خریدار اعطا شد که طبق برآوردهای موجود می‌تواند صدور حدود یک میلیون بشکه نفت خام ایران به بازار را تضمین کند.

نویسنده فایننشال تایمز عقیده دارد اگر آمریکا قصد داشته باشد در سال جدید با فشار حداکثری، فروش نفت ایران را صفر کند، بازار باید در انتظار رشد قیمتی ۲۰ دلاری یا بیشتر باشد.

باتلر در حالی این میزان رشد قیمت بر اثر فشار تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران را غیرممکن نمی‌داند که تاکید می‌کند هیچ عامل دیگری در بازار نفت تا این میزان اثرگذاری بالقوه و قاطعانه‌ای در کوتاه‌مدت ندارد به همین جهت می‌توان گفت ایران یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند قیمت‌ها را در سال جدید میلادی به سمت افت یا رشد هدایت کند.

ونزوئلا، به‌عنوان کشوری که تولیداتش از ابتدای سال ۲۰۱۸ تا‌کنون به علت فشار تحریم‌های آمریکا و همچنین مشکلات اقتصادی این کشور افتی بیش‌از۶۰۰هزار بشکه‌ای داشته، دیگر عضو اوپک است که می‌تواند بر کمبود عرضه نفت در بازار اثرگذار باشد.

سیاست اوپک

یکی از نقاط قابل‌اتکای بازار نفت در سال جدید میلادی، توافق شش ماهه کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش روزانه ۲. ۱ میلیون بشکه از تولیداتشان است. این توافق که امروز اولین روز اجرای آن است، به همان اندازه که امیدوارکننده است، ناامید کننده نیز هست زیرا بسیاری از ناظران بازار از جمله خود اوپک، آن را برای حذف مازاد عرضه از بازار کافی نمی‌دانند.

به همین علت بحث کاهش بیشتر تولیدات در نیمه دوم سال ۲۰۱۹ مطرح شد تا طی آن تعادل بازار و حفظ قیمت‌ها تضمین شود. در کنار تصمیم اوپک برای کاهش تولید، قطع تولید ۳۲۵ هزار بشکه نفت در روز از سمت کانادا نیز می‌تواند به کاهش عرضه کمک کند.

در حال‌حاضر مخازن نگهداری نفت خام در کانادا پر شده‌اند زیرا زیرساخت‌های لازم برای انتقال نفت تولیدی وجود ندارد به همین علت تولید نفت در این منطقه تا سقف ۳۲۵ هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت.

عربستان و روسیه از ماه ژوئن، یعنی پیش از آغاز تحریم‌های نفتی ایران، تولید روزانه‌شان را به درخواست آمریکا افزایش دادند و به رکوردهایی تاریخی رساندند تا افت احتمالی عرضه نفت خام ایران را پوشش دهند.

با این حال معافیت‌های اعطا شده از سمت آمریکا و تجربه ایران در دور‌زدن تحریم‌ها، باعث شد صادرات نفت خام ایران در سطحی بسیار بیش از آنچه انتظار می‌رفت به بازار جهانی ادامه پیدا کند و این دو کشور برای کاهش تولید در نیمه نخست۲۰۱۹توافق کنند.

چشم‌انداز تولید نفت شیل

نبود زیرساخت‌های انتقال در حوزه‌های نفت شیل آمریکا در حالی معضلی پیش‌روی رشد تولید این نوع نفت است که انتظار می‌رود این مشکل در طول نیمه نخست ۲۰۱۹ برای میادین نفت شیل آمریکا، به‌ویژه حوزه نفتی پرمیان وجود داشته باشد، اما نه به‌شدت قبل.

به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، در نیمه نخست سال جدید میلادی، با به بهره‌برداری رسیدن برخی پروژه‌های خط لوله در حوزه نفتی پرمیان، ظرفیت انتقال روزانه نفت این حوزه به رکورد ۴. ۳ میلیون بشکه در روز می‌رسد که ۵۷۰ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان ظرفیت انتقال در انتهای سال ۲۰۱۷ است.

بر اساس این گزارش، مشکل کمبود زیرساخت انتقال در حوزه نفتی پرمیان که منشا بیشترین افزایش تولید نفت شیل است، تا پایان سال ۲۰۱۹ و با وارد مدار شدن خط لوله اپیک، تا حدود زیادی حل خواهد شد. این خط لوله ظرفیت انتقال ۶۷۵ هزار بشکه نفت خام در روز را دارد که به‌علاوه ظرفیت‌های ایجاد‌شده در نیمه اول، بیش از یک میلیون بشکه به توان انتقال نفت خام حوزه پرمیان می‌افزاید.

بر اساس این گزارش اتفاق دیگری که در نیمه دوم ۲۰۱۹ رقم می‌خورد، کلید خوردن یک طرح افزایش ظرفیت انتقال ۸. ۱ میلیون بشکه‌ای در روز است که می‌تواند نقطه پایانی بر محدودیت انتقال نفت تولید‌شده در حوزه پرمیان باشد.

این اتفاق حوزه‌های نفتی دیگر در آمریکا را نیز شامل می‌شود. برای مثال در میدان‌های نفت شیل داکوتای شمالی، برای نخستین‌بار بعد از سال ۲۰۰۳ مشکل کمبود زیرساخت‌های انتقال نفت خام حل خواهد شد که تمام اینها به معنی افزایش توان تولید نفت شیل آمریکا است.

از همین‌رو انتظار می‌رود رشد تولید نفت شیل در آمریکا، در سال جدید میلادی عاملی برای خنثی کردن تلاش اوپک در کاهش تولید و فشار به قیمت‌ها باشد. با این حال باید دید آیا اوپک در نشست ماه آوریل، برای روند رو‌به‌رشد تولیدات شیل به‌عنوان تهدید افزایش عرضه به بازار، چاره‌ای خواهد اندیشید؟

سایه جنگ تجاری بر رشد تقاضا

در کنار موضوعات یاد شده، شرایط اقتصادی دنیا نیز می‌تواند اثری تعیین‌کننده بر آینده قیمت نفت داشته باشد. به گزارش وال‌استریت ژورنال، تحلیلگران عقیده دارند رشد اقتصادی در اوایل ۲۰۱۹ قوی خواهد بود و از رشد تقاضای نفت خام حمایت خواهد کرد.

با این حال آنطور که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد، این رشد در نیمه دوم سال کاهش خواهد یافت. در این میان بزرگ‌ترین‌ ریسک اقتصادی که وجود دارد، تبدیل شدن رویارویی تعرفه‌ای چین و آمریکا به یک جنگ تمام‌عیار اقتصادی است که می‌تواند رشد اقتصادی چین و آمریکا را به‌عنوان دو مصرف‌کننده بزرگ نفت خام، با تهدید مواجه سازد. به این ترتیب کند شدن رشد اقتصادی چین به‌عنوان موتور محرک تقاضای نفت خام در آسیا، نتیجه‌ای نخواهد داشت جز کاهش تقاضای نفت خام در ۲۰۱۹.

نگرانی از کند شدن رشد تقاضای جهانی نفت خام در حالی وجود دارد که آژانس بین‌المللی انرژی، در آخرین گزارش خود انتظارش از میزان رشد تقاضای جهانی نفت خام را بدون ایجاد هیچ تغییری نسبت به پیش‌بینی قبلی، ۴. ۱ میلیون بشکه در روز اعلام کرد. این سازمان در عین حال این چشم‌انداز را مطرح می‌کند که تقاضا در قیمت‌های پایین نفت رشد بیشتری داشته باشد.

طبق انتظار این سازمان، مجموع رشد تقاضای کشورهای توسعه‌یافته در سال ۲۰۱۸ باید چیزی حدود ۳۸۰ هزار بشکه در روز بوده باشد. این میزان برای سال ۲۰۱۹ با سرعت کمتری پیش‌بینی شده و رقم ۲۹۰ هزار بشکه در روز برای آن پیش‌بینی شده است. همچنین طبق پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی، رشد تقاضای چین همچنان ادامه خواهد داشت و برخی دیگر از کشورهای در حال رشد نیز با افزایش تقاضای روزانه نفت خام همراه خواهند بود.

طبق انتظار آژانس، رشد تقاضای کشورهای در حال توسعه در سال ۲۰۱۸ حدود ۸۹۵ هزار بشکه در روز بوده که در ۲۰۱۹ به ۱. ۱ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا می‌کند. چین و هند، مانند همیشه موتور محرک رشد تقاضا از سمت کشورهای در حال توسعه به‌شمار می‌روند.

منبع: دنیای اقتصاد