بازار سیاه قطعات وارداتی‌ها

خودروهای وارداتی اگر چه با قیمت و کیفیت بالایی در بازار خودروی کشور جولان می‌دهند، اما مشکلاتی که بعد از خرید این خودروها شکل می‌گیرد بسیاری از مالکان را آزرده‌خاطر کرده است. مشکل اصلی بر سر تامین قطعات یدکی این خودروها است، مخصوصا خودروهای سال ۲۰۱۷ که جدید الورود هستند و قطعات بسیاری از آنها هنوز به کشور وارد نشده است.

هر چند خودروهای داخلی نیز کم از وارداتی‌ها ندارند و این خودروها نیز از نبود قطعه و کیفیت رنج می‌برند، اما کمبود قطعات خودروهای وارداتی این روزها به معضلی در بازار تبدیل شده است. در این زمینه اما قانون صراحتا بر تامین قطعات خودروهای داخلی و خارجی توسط عرضه‌کنندگان تاکید دارد؛ به‌طوری‌که سال گذشته خودروسازان و وارد‌کنندگان خودرو طبق اصلاحیه آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرف‌‌کنندگان خودرو موظف شدند نسبت به تامین به‌موقع قطعات یدکی موردنیاز در شبکه خدمات پس از فروش خود، اقدام کنند. این قانون در حالی تصویب و اجرایی شده که براساس ارزیابی صورت‌گرفته، «کمبود یا نبود قطعات یدکی» از مهم‌ترین دلایل نارضایتی مصرف‌‌کنندگان از خدمات پس از فروش خودروسازان و وارد‌کنندگان خودرو است. در این زمینه به‌دلیل نبود برخی از قطعات یدکی موردنیاز در شبکه خدمات پس از فروش خودروسازان و وارد‌کنندگان خودرو، در مواردی خودروی مصرف‌‌کنندگان مدت‌های طولانی در تعمیرگاه‌ها متوقف و بلااستفاده می‌شود تا قطعه یدکی موردنیاز تامین و عیب خودرو برطرف شود.در این مورد خودروهای وارداتی بیشتر آسیب می‌بینند؛ چراکه در ابتدا قطعه موردنظر باید ثبت سفارش و بعد فعالیت مربوط به واردات آن صورت بگیرد.

در این زمینه برخی ازمالکان و صاحبان وارداتی‌ها اظهار می‌کنند که باید ماه‌ها در انتظار قطعه موردنظر باشند، این در شرایطی است که واردکننده طبق قانون موظف به واردات قطعه به هنگام ورود خودرو است و نباید تعللی در این مورد صورت بگیرد. اما واردات برخی از قطعات موردنیاز به‌صورت مسافری نیز معضلی است که این روزها در بازار خودروهای یاد شده شکل گرفته است، این در شرایطی است که قطعات یاد شده تنها به‌دلیل ضرورت نیاز مشتریان به‌صورت مسافری وارد می‌شود و ممکن است تقلبی باشند و از کیفیت مناسب برخوردار نباشند. از سوی دیگر همچنین افزایش و نوسانات نرخ ارز نیز موجب ایجاد مشکل در روند واردات برخی از قطعات خارجی می‌شود و نمایندگی‌ها را دچار مشکلات فراوانی در این زمینه می‌کند. در هر صورت آنچه مشخص است به‌دنبال این شرایط در حال حاضر تامین و توزیع برخی قطعات با کمبودهایی در سطح برخی از نمایندگی‌های خدمات پس از فروش مواجه است.

این در شرایطی است که طبق قانون شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پس از فروش باید نسبت به تامین قطعات و جبران کمبودهای به‌وجود آمده اقدام کنند. از سال گذشته بنابر مشکلاتی که در زمینه فروش و ارائه خدمات پس از فروش برای خودروهای وارداتی شکل گرفت، وزارت صنعت، معدن و تجارت با ایجاد محدودیت برای شرکت‌های متفرقه و غیررسمی، واردات را محدود به شرکت‌های نمایندگی و رسمی کرد. اما قضیه از این قرار بود که شرکت‌های متفرقه و غیررسمی خودروهای موردی را بدون پشتوانه خدمات پس از فروش وارد می‌کردند که این امر مشکلاتی را برای مشتریان به‌وجود می‌آورد. در مواردی حتی برخی از وارد‌کنندگان، خودروهای دست دوم را به جای خودروی نو عرضه می‌کردند و هیچ جای شکایتی هم برای مشتریان نبود. با این اقدام دولت اگر چه واردات ساماندهی شد؛ اما آنچه مشخص است تامین قطعات یدکی خودروهای وارداتی همچنان پابرجاست و مشکلاتی را برای خریداران ایجاد کرده است.

شکل‌گیری بازار سیاه

از سوی دیگر اما با وجود اینکه شرکت‌های واردکننده، با توجه به برآوردهایشان، اقدام به وارد کردن لوازم یدکی می‌کنند اما برخی قطعات با کاهش عرضه روبه‌رو می‌شوند که در نتیجه با به‌‌وجود آمدن بازار سیاه، فروشندگانی که قطعه مزبور را در اختیار دارند اقدام به فروش آن با قیمت بالا می‌کنند. این موضوع درباره خودروهای چینی و خودروهایی که برخی از شرکت‌های غیرنمایندگی که هنوز برگه ثبت سفارش آنها معتبر است و از کشورهای همسایه وارد می‌کنند بیشتر به چشم می‌خورد، مثل خودروهای سواری که واردات آنها محدود است و تنها یکی دو مورد از این خودروها در کشور تردد می‌کنند. از آن جا که این خودروها در تعداد کم وارد شده‌اند برای تاجران لوازم یدکی، وارد کردن قطعات آنها مقرون به صرفه نیست؛ به همین دلیل به‌وجود آمدن بازار سیاه امری طبیعی به حساب می‌‌آید.

واردات قطعات این خودروها زمان‌بر و مشکل است و در صورتی که یکی از این خودروها دچار مشکل شده یا تصادف کند، تامین قطعه آن ماه‌ها طول می‌کشد و عملا خودرو غیرقابل استفاده می‌شود. در این زمینه یک کارشناس خودروهای وارداتی عنوان می‌کند که این خودروها از کیفیت بالایی برخوردارند و همانند داخلی‌ها نیستند که به‌طور مکرر نیاز به مراجعه به نمایندگی داشته باشند؛ بنابراین مهم‌ترین دلیلی که این خودروها را به سمت نمایندگی می‌کشاند تصادفات سخت است که در این حالت نیاز به قطعات یدکی پیدا می‌کنند. اما سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران اتومبیل نیز به افکار نیوز در این مورد گفته است که به‌طور کلی قطعات یدکی خودروهای خارجی و وارداتی بسیار کم است، به‌طوری که برای تامین این قطعات یا باید به‌صورت کالای همراه مسافر اقدام شده یا از کشورهای همسایه وارد شود که این کار هم زمان‌بر است؛ بنابراین اگر قرار باشد قطعه‌ یدکی از کشور مادر مانند کره وارد شود، دو ماه زمان می‌برد و مشتری باید معطل رسیدن این قطعه شود.

وی همچنین ادامه می‌دهد که هم‌اکنون تامین قطعات یدکی خودروهای وارداتی به‌ویژه مدل‌های ۲۰۱۷ و قبل از آن با مشکل روبه‌رو است و صاحبان این خودروها باید دوندگی زیادی برای رسیدن به حق خود داشته باشند. از سوی دیگر، در کنار کمبود قطعات، خدمات پس از فروش خودروهای وارداتی در حد تعویض روغن است. خودروهای وارداتی معمولا از کیفیت بهتری نسبت به خودروهای داخلی برخوردارند و به همین دلیل مشتریان با مشکلات زیادی روبه‌رو نمی‌شوند، وگرنه باید شاهد صف طویل خودروها مقابل تعمیرگاه‌های خودروهای وارداتی می‌بودیم. وی این انتقاد را نیز مطرح می‌کند که وارد‌کنندگان خودرو صرفا نسبت به واردات خودرو اقدام می‌کنند و توجه زیادی به خدمات پس از فروش و تامین قطعات خودرو ندارند. موتمنی همچنین تاکید دارد که دستگاه‌های ناظر، برخوردی با وضعیت نامناسب خدمات پس از فروش خودروهای وارداتی ندارند و شرکت‌های واردکننده در ازای تاخیر در ارائه خدمات موظف به پرداخت خسارت به مشتریان هستند، ولی این مساله نیز رعایت نمی‌شود.