رسوب ۴میلیون تن کالای اساسی در گمرک / پشت صحنه رسوب کالاها
براساس جدیدترین آمارهای منتشرشده از سوی گمرک ایران، ۴ میلیون تن کالاهای اساسی در گمرکات و بنادر رسوب کرده اند که مهم‌ترین دلیل ماندگاری کالاها در بنادر و پیش از اظهار نداشتن مجوز ثبت سفارش وزارت صمت است.
به گزارش تجارت‌نیوز ، پشت‌صحنه رسوب کالاها چیست؟ چه مشکلاتی بر سر راه واردات و ترخیص کالاها وجود دارد که به‌رغم تدابیر مختلف، همچنان شاهد ماندگاری کالا در بنادر و گمرکات هستیم؟
در گزارشی دست‌اندازهای ورود کالا در دو بخش پیش از اظهار به گمرک و پس از اظهار به گمرک را بررسی شده است. مهم‌ترین دلیل ماندگاری کالاها در بنادر و پیش از اظهار «نداشتن مجوز ثبت سفارش وزارت صمت» است. همچنین رسوب کالا در گمرکات نیز به چند علت اتفاق می‌افتد که مهم‌ترین آن «عدم ارائه کد رهگیری بانک» است.
آخرین آمار منتشر شده از میزان رسوب کانتینری کالا حاکی از ماندگاری ۱۰۱ هزار و ۲۱۱ کانتینر در بنادر و گمرکات بوده است. همچنین ۴ میلیون و ۶۴۰ هزار و ۳۷۷ تن کالای غیرکانتینری نیز در این مناطق رسوب کرده‌اند. علاوه بر این آمارها از ماندگاری کالاهای اساسی در گمرکات و بنادر نشان‌دهنده رسوب ۴ میلیون و ۳۱۵ هزار و ۱۱۱ تن کالاهای اساسی است.
حال این سوال مطرح می‌شود که پشت صحنه رسوب کالاها چیست؟ چه مشکلاتی بر سر راه واردات و ترخیص کالاها وجود دارد که به‌رغم تدابیر مختلف، همچنان شاهد ماندگاری کالا در گمرکات هستیم؟ گزارش پیش‌رو که توسط معاون فنی و امورگمرکی گمرک ایران منتشر شده دلایل رسوب کالا را در دو بخش پیش از اظهار به گمرک و پس از اظهار به گمرک بررسی کرده است.
مهم‌ترین دلیل ماندگاری کالاها در بنادر و پیش از اظهار «نداشتن مجوز ثبت‌سفارش وزارت صنعت، معدن و تجارت» است. پس از آن «مشکلات بانکی و اسنادی از جمله مشکل عدم انتقال مالکیت» و «پایان مهلت مقرر در مجوز ثبت‌سفارش و عدم تمدید آن» از مهم‌ترین دلایل رسوب کالا محسوب می‌شود.
همچنین رسوب کالا در گمرکات نیز به چند علت اتفاق می‌افتد که مهم‌ترین آن «عدم ارائه کد رهگیری بانک» است. پس از آن «تطویل در صدور مجوزهای قانونی از جمله استاندارد»، «عدم پرداخت حقوق ورودی به‌دلیل عدم تمکن مالی صاحب کالا»، «تطویل در رسیدگی به ارزش کالاهای موضوع اظهارنامه گمرکی» و «طولانی شدن بررسی اظهارنامه توسط کارشناسان مجازی» درخصوص بروز این مشکل نقش‌آفرینی دارند.
اصلاح یک عبارت اشتباه
آیا تمام کالاها در گمرکات رسوب کرده‌اند؟ مهرداد جمال ارونقی، معاون گمرک ایران می‌گوید: «این عبارت که کالاها در گمرکات رسوب کرده‌اند، به لحاظ تخصصی اشتباه است. رسوب کالا در گمرک با رسوب کالا در بنادر فرق دارد. به همین دلیل هم دلایل ماندگاری کالا در هر یک از این دو، متفاوت است.
زمانی که کالا وارد بندر می‌شود تا قبل از اظهار به گمرک، به‌عنوان کالای رسوب شده در بنادر محسوب می‌شود. اما زمانی که کالا به گمرک اظهار شود، کالای رسوب‌شده در گمرک تلقی می‌شود.»
از سویی به گفته او، «از نظر وزارت راه و شهرسازی هر کالاهایی که به بنادر یا مناطق ویژه و آزاد می‌رسد، کالای رسوب‌شده تلقی می‌شود. اما رسوب در گمرکات تعریف دیگری دارد. چنانچه کالایی نتواند به گمرکات اظهار شود یا نتواند از گمرک ترخیص شود، به این معنی است که کالا در بنادر یا در گمرکات رسوب کرده است.»
او می‌افزاید: «کالاها برای ورود به مناطق آزاد و ویژه مشکلی ندارند. حتی کالاهای گروه چهارم که ممنوع‌الورود هستند، ممکن است بدوا وارد مناطق ویژه و آزاد و بنادر شوند اما معضل اصلی این گروه از کالاها این است که نه می‌توانند آن کالاها را اظهار کنند و نه می‌توانند کالا را از منطقه خارج و به منطقه دیگر منتقل کنند. در نتیجه این کالاها انتقال نیافته و ترخیص نمی‌شوند و در بنادر ماندگار می‌شوند. به‌صورت کلی می‌توان گفت: آماری که تحت عنوان «کالاهای رسوبی» در بنادر و گمرکات مطرح شده در اصل «موجودی کالا» در بنادر و گمرکات است نه رسوب؛ تنها قسمتی از این اقلام ممکن است به‌دلایل گفته‌شده نتوانند ترخیص شده و ماندگار شوند.»
با توجه به تفکیکی که برای رسوب کالا مطرح شد، گمرکات تنها در شرایطی می‌توانند تشریفات ترخیص کالا را رصد کرده و پاسخگو باشند که آن کالاها به گمرک اظهار شوند. اما قبل از اظهار کالا به گمرکات، این سازمان مجری نمی‌تواند در اظهار کالاهای رسوب شده به گمرکات اصرار بورزد.
علاوه بر این، زمان خاصی برای رسوب کالا در نظر گرفته نشده است. یعنی از زمانی که کانتینرها در بنادر تخلیه می‌شوند، به‌عنوان کالاهای رسوب شده در بنادر تلقی می‌شود. بنابراین تمام کالاهای رسوب شده در بنادر مشکل‌دار نیستند و برخی از آنها روند معمول در واردات را طی می‌کنند.
آمار رسوب کالا در کل بنادر و گمرکات
مطابق آمار ارائه شده از سوی وزارت راه و شهرسازی، میزان رسوب کالا به‌صورت کانتینری در کل بنادر و گمرکات ۱۰۱ هزار و ۲۱۱ کانتینر است. ۷۸ هزار و ۳۹۴ کانتینر در بندر و گمرک شهیدرجایی رسوب کرده است. در بندر و گمرک امام خمینی(ره) ۸ هزار و ۸۸۹ کانتینر، در بندر و گمرک بوشهر ۵ هزار و ۱۶۰ کانتینر، در بندر و گمرک خرمشهر ۴ هزار و ۵۵۳ کانتینر، در بندر و گمرک چابهار ۲ هزار و ۴۳۷ کانتینر و در سایر بنادر و گمرکات ۱۷۷۸ کانتینر موجود است.
همچنین آمارهای مربوط به رسوب کالاهای غیرکانتینری که بیشتر ماشین‌آلات است، نشان می‌دهد در بندر گمرک شهیدرجایی ۲ میلیون و ۹۸۳ هزار و ۷۸۸ تن کالا موجود است. در بندر و گمرک امام خمینی(ره) نیز یک میلیون و ۵۵۱ هزار و ۳۸۴ تن، در بندر و گمرک انزلی ۶۳ هزار و ۶۱۰ تن، در بندر و گمرک خرمشهر ۲۸ هزار و ۵۴۸ تن و در امیرآباد ۱۳ هزار و ۴۷ تن کالا رسوب کرده‌اند. در مجموع میزان کالاهای رسوب شده غیرکانتینری ۴ میلیون و ۴۶۰ هزار و ۳۷۷ تن است.
همچنین در بندر و گمرک امام خمینی(ره) ۳ میلیون و ۹۵ هزار و ۴۶۶ تن کالای اساسی رسوب شده است. در بندر و گمرک شهیدرجایی بندرعباس ۳۷۹ هزار و ۲۲ تن، در بندر و گمرک امیرآباد ۳۷۱ هزار و ۸۳۵ تن، در بندر و گمرک چابهار ۱۹۰ هزار و ۳۷۲ تن، در بندر و گمرک نوشهر ۱۵۵ هزار و یک تن و در سایر بنادر و گمرکات ۱۲۳ هزار و ۴۱۵ تن کالای اساسی رسوب شده است.
در مجموع ۴ میلیون و ۳۱۵ هزار و ۱۱۱ تن کالای اساسی در بنادر رسوب شده است. البته ارونقی عنوان می‌کند: «قسمتی از این میزان رسوب کالا طبیعی است. برخی از این کالاها به نحوی در بنادر تخلیه شده‌اند؛ اما هنوز نتوانسته‌اند اظهار کنند. برخی از محموله‌ها در لنگرگاه مانده‌اند و هنوز نتوانسته‌اند از کشتی تخلیه شوند. این هم به چند مساله برمی‌گردد.
اولا ظرفیت بنادر برای لنگر انداختن کشتی‌ها به‌طور همزمان محدود است. به‌عنوان مثال ممکن است در یک بندر تنها ۵ کشتی بتوانند به‌طور همزمان بار خود را تخلیه کنند، بنابراین مابقی کشتی‌ها باید منتظر باشند تا بتوانند جایگزین شوند. برخی از کشتی‌ها هم در لنگرگاه در انتظار وصول اسناد هستند. زمانی که فروشندگان به کشتی‌ها اجازه دهند و مالکیت از فروشنده به خریدار منتقل شود، آنها می‌توانند بار را تخلیه کنند. از این‌رو ممکن است کالا حتی تا سه ماه به این دلیل بر روی آب بماند. دلیل سوم هم به حمل‌ونقل توسط کامیون‌ها برمی‌گردد که مشکلاتی در این باره وجود دارد.»
همچنین او می‌افزاید: «برخی از کالاهای اساسی درحال تخلیه هستند و برخی دیگر نیز درحال انجام تشریفات گمرکی و خروج از گمرکات کشور به‌صورت حمل یکسره هستند.»
۱۰ اقدام برای کاهش رسوب کالا در بندر شهید رجایی
براساس آمارهای ارائه شده از سوی وزارت راه و سازمان بنادر و دریانوردی، بیشترین میزان رسوب در گمرک شهید رجایی بندرعباس اتفاق افتاده است. براساس داده‌های گزارش ارائه شده از سوی معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران، ۷۸ هزار و ۳۹۴ کانتینر به علاوه ۲ میلیون و ۹۸۳ هزار و ۷۸۸ تن کالا به‌صورت غیرکانتینری در منطقه اقتصادی شهید رجایی (گمرک و بندر) وجود دارد.
وضعیت کانتینرهای موجود در منطقه اقتصادی شهید رجایی بندرعباس نشان می‌دهد که حدود ۳۵۵۰ کانتینر ۲۰ فوت و حدود ۲۱ هزار و ۵۰۰ کانتینر ۴۰ فوت، ترکیب کانتینرهای رسوب شده را تشکیل می‌دهند. همچنین ۱۸ هزار و ۴۰۴ کانتینر ۲۰ فوت طی ۳۰۷۰ اظهارنامه به گمرک اظهار شده که ۲۴ درصد کانتینرهای رسوب شده است. اما ۵۹ هزار و ۹۹۰ کانتینر ۲۰ فوت هنوز به گمرک اظهار نشده که ۷۶ درصد از کانتینرهای رسوب کرده را شامل می‌شود. میزان رسوب کالاهای اساسی در این منطقه نیز ۳۷۱ هزار و ۸۳۵ تن است.
در همین راستا، حسین سعیدی، سرپرست حوزه نظارت گمرکات استان هرمزگان ۱۰ اقدام جدید را برای روان‌سازی و تسریع در ترخیص کالاهای دپو شده در گمرک شهیدرجایی بندرعباس اعلام کرده است.
بر این اساس، مجموعه این اقدامات عمدتا با هدف تسهیل در ورود اقلام موردنیاز بخش تولید در دستور کار سیاست‌گذار قرار گرفته است. اقدام اول، ارائه خدمات و انجام تشریفات اظهارنامه‌های صادراتی و ترانزیتی به‌صورت شبانه‌روزی است. اقدام دوم عبارت است از مجوز ترخیص قطعی کالاهایی که با گواهی بانک عامل، ارزشان تامین شده و مشکل مالکیت ندارند.
در اقدام سوم ارائه تسهیلات ویژه واحدهای تولیدی و صادرکنندگان خوشنام در دستور کار قرار گرفته است. پذیرش ضمانت‌نامه بانکی برای ترخیص قطعی و سایر رویه‌های ماده ۶ قانون امور گمرکی اقدام چهارم در راستای کاهش رسوب کالا در منطقه شهیدرجایی است. اقدام پنجم، فراهم کردن تمهیدات لازم در راستای نمونه‌برداری از کالاهایی است که نیاز به اخذ و ارائه مجوزهای قانونی دارند، در این راستا ضرورت دارد که این تمهیدات پیش از اظهار کالاها به گمرکات عملیاتی شود.
رسیدگی به پرونده اختلافات گمرکی فعالان اقتصادی مجاز، به‌صورت فوری و خارج از نوبت در کمیسیون‌های رسیدگی و حل اختلافات گمرکی، اقدام ششم و رسیدگی خارج از نوبت به اظهارنامه‌های تولیدکنندگان و واردکنندگان مواد اولیه کالاهای صادراتی با توجه به ضرایب تعیین شده و ضریب اهمیت زمانی در سامانه جامع امور گمرکی نیز اقدام هفتم است.
اقدام هشتم، پذیرش و تسهیل ورود موقت برای صادرکنندگان، اقدام نهم، خروج بخشی از کالاهای شرکت‌هایی که با مشکل تخصیص ارز روبه رو هستند و اقدام دهم، ترخیص نسیه کالاهای شرکت‌هایی است که دچار مشکل نقدینگی هستند.
دلیل رسوب کالا قبل از اظهار به گمرک
همان‌طور که پیش از این عنوان شد، رسوب کالا در بنادر و گمرکات با یکدیگر متفاوت است. از این رو دلایل رسوب کالا در بنادر با دلایل رسوب کالا با گمرک متفاوت است. تا زمانی که کالایی به گمرک اظهار نشود، کالای رسوب شده در بنادر تلقی می‌شود. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد ۴۵ درصد دلیل رسوب کالاهایی که قبل از اظهار به گمرک در بنادر رسوب کرده‌اند مربوط به نداشتن مجوز ثبت‌سفارش وزارت صنعت، معدن و تجارت است.
براساس آنچه در این گزارش آمده، از کالاهایی که به دلیل نداشتن مجوز ثبت‌سفارش وزارت صنعت،معدن و تجارت در بنادر مانده‌اند، ۳۰ درصد گروه چهار کالایی و ۷۰ درصد نیز سایر گروه‌های کالایی هستند. این درحالی است که وزارت صمت اعلام کرده کالاهایی که نتوانسته‌اند ثبت‌سفارش دریافت کنند، در گروه ۴ کالایی قرار دارند.
ارونقی در این باره می‌گوید: «درخصوص کالاهایی که به بنادر رسیده اما مشکل اخذ مجوز ثبت‌سفارش دارند رئیس‌جمهوری دستور صدور مجوز ثبت‌سفارش را به وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر کرده‌اند که در این خصوص باید مرجع ذی‌صلاح مذکور اظهارنظر کند؛ البته در این خصوص، بانک مرکزی هم ملاحظاتی دارد که این اقدام نباید به نحوی صورت پذیرد که باعث بروز تنش ارزی شود.»
در این گزارش به‌صورت موردی به چند کالا که در گروه ۲ قرار دارند و چند ماه است در بنادر به دلیل نداشتن مجوز از ثبت‌سفارش از وزارت صمت در بنادر مانده‌اند اشاره شده است. به‌عنوان مثال، یک محموله «شیرآلات و مکانیزم آنها» که در اولویت ۲ کالایی قرار گرفته‌اند، ۶ ماه در بنادر رسوب شده است. یک محموله «چراغ ال‌ای‌دی» که در گروه ۲ کالایی قرار گرفته، ۷ ماه از ماندگاری‌اش در بنادر می‌گذرد. یک محموله «دستگاه سرزیپ زن» که در گروه ۲ کالایی قرار دارد نیز ۸ ماه است که در بنادر مانده و به گمرک اظهار نشده است.
این مثال‌ها نشان می‌دهد کالاهای رسوب شده به دلیل نداشتن مجوز ثبت‌سفارش در بنادر، تنها شامل گروه چهارم کالایی نیست. بلکه کالاهای گروه ۲ که اغلب کالاهای واسطه‌ای هستند نیز در بنادر ماندگار شده‌اند.
البته وزارت صنعت، معدن و تجارت توجیهی برای این مساله دارد. آنها اعتقاد دارند کالاهای گروه ۲ نیز براساس اولویت به ۶ زیر گروه دسته‌بندی شده‌اند. از این رو برخی از کالاهایی که حتی در گروه ۲ قرار گرفته‌اند، امکان دارد در اولویت ترخیص نباشد. به‌عنوان مثال کالاهایی که سابقه واردات توسط صاحب بار را نداشته باشند در اولویت‌های پایین‌تر قرار می‌گیرند.
همچنین کالاهایی که امکان دارد ساخت داخل داشته باشند نیز در اولویت ترخیص قرار نمی‌گیرند. از سویی برخی از کالاها حتی ۸ ماه از ماندگاری‌شان در بنادر می‌گذرد. حال آنکه کالاها تنها می‌توانند نهایتا تا چهار ماه (با در نظر گرفتن فرجه قانونی تمدید مهلت ماندگاری) در بنادر بمانند و بعد از آن متروکه می‌شوند.
دومین دلیل رسوب کالا در بنادر به مشکلات بانکی و اسنادی از جمله مشکل عدم انتقال مالکیت برمی‌گردد. این دلیل تا ۴۰ درصد در رسوب کالاها در بنادر نقش دارد. این مشکل گریبانگیر برخی از کالاهای اساسی، گوشت منجمد و حتی کالایی مانند پنل‌های خورشیدی است.
در این گزارش آمده است که ۹۱۶ کانتینر گوشت منجمد در بنادر هستند که در انتظار اظهار به گمرک قرار و در گروه ۲ کالایی قرار دارد و اغلب به این دلیل در بنادر ماندگار شده‌اند. برخی از کالاهایی که در بنادر رسوب شده‌اند نیز به دلیل پایان مهلت مقرر در مجوز ثبت‌سفارش و عدم تمدید آن، هنوز به گمرکات اظهار نشده‌اند که این مشکل ۵ درصد در رسوب کالا نقش‌آفرین است.
ارونقی در این‌باره می‌گوید: «پیشنهادی از سوی گمرک داده شد و رئیس‌جمهور دستور داد اگر کالایی در مهلت ثبت‌سفارش به کشور رسیده باشد (۱۲ مایلی آب‌های ساحلی) ثبت‌سفارش قبول شود، اما این مورد تاکنون به‌صورت کامل به مرحله اجرا درنیامده است. از این‌رو برخی از کالاها رسیده و در بنادر است؛ اما اعتبار ثبت‌سفارش آنها منقضی شده است.» سایر دلایل نیز ۵ درصد در ماندگاری کالا در بنادر نقش دارند.
چرا محموله‌ها متروکه نمی‌شوند؟
براساس مصوبات مراجع ذی‌صلاح، کالاها تنها تا ۴ ماه می‌توانند در بنادر و گمرکات بمانند، پس از آن، نهادهای مربوطه می‌توانند کالاها را متروکه اعلام کنند. به گفته ارونقی «اگر یک کالا چند ماه در بندر بماند، گمرک در این خصوص نمی‌تواند دخالتی کند و در این صورت بندر باید پاسخگو باشد که چرا محموله را متروکه نکرده است.
براساس مصوبات مربوطه بعد از گذشت مدت مصوب و اعلامی از ورود محموله وارداتی به بندر، چنانچه صاحب کالا نسبت به اظهار آن به گمرک، اقدامی نکند، مقامات مسئول بنادر (مناطق ویژه و آزاد) باید به گمرک اعلام کنند که این محموله متروکه شده است. گمرک نیز موظف است بلافاصله برای آن محموله اظهارنامه متروکه تنظیم کند و به سازمان اموال تملیکی بفرستد.
این سازمان هم موظف است نسبت به اعمال قانون درخصوص کالاهای متروکه اقدام کند. حتی ممکن است صاحب کالا، محموله را عودت دهد. اما بعضی از صاحبان کالا ممکن است تعمدا کالا را در بنادر نگه دارند و به گمرک اظهار نکنند که به نوعی احتکار محسوب می‌شود.» البته لازم به یادآوری است که از زمانی که کالا وارد بندر می‌شود تا زمانی که از گمرک ترخیص می‌شود به استثنای ۶ روز اول از بدو ورود، به ازای هر روز ماندگاری باید هزینه انبارداری پرداخت شود.
دلایل رسوب کالا در گمرکات بعد از اظهار
هنگامی که کالایی به گمرکات اظهار شود، تا زمانی که کالا به دلایل مختلف نتواند تشریفات گمرکی را طی کرده و ترخیص شود، به‌عنوان کالای رسوب شده تلقی می‌شود. یکی از دلایل رسوب کالا در گمرکات به عدم ارائه کد رهگیری بانک برمی‌گردد که ارزیابی‌ها نشان می‌دهد ۵۰ درصد کالاهای رسوب شده در گمرکات درگیر این مساله هستند. گمرکات اجرایی کشور براساس مفاد مصوبه ستاد تدابیر ویژه اقتصادی نسبت به ترخیص درصدی از کالاهای موضوع این اظهارنامه‌ها اقدام کرده‌اند.
معمولا ۷۰درصد کالا تا ارائه کد رهگیری بانک ترخیص شده و ۳۰درصد از کالا در گمرکات باقی مانده است. اما با توجه به طولانی شدن ارائه کدرهگیری بانک، اکثر اقلام باقیمانده در گمرکات مشمول مقررات متروکه شده و گمرکات اجرایی مکلفند نسبت به تنظیم اظهارنامه متروکه و اعلام این اقلام به سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی اقدام کنند.
اما در این صورت کل کالا از گمرک خارج شده و بانک نیز هیچ دسترسی به کالا نخواهد داشت. البته در دستور رئیس‌جمهور آمده است در صورت تامین ریالی معادل ارز کالای خریداری شده، گمرک نسبت به ترخیص کل کالا اقدام کند، اما شواهد نشان می‌دهد بانک‌های عامل از اعلام این موضوع به گمرک خودداری کرده و به همین دلیل ۳۰ درصد باقیمانده کالاها در گمرک می‌ماند.
یکی دیگر از دلایل رسوب کالا در گمرکات، طولانی شدن صدور مجوزهای قانونی از جمله استاندارد است که براساس بررسی‌های صورت گرفته، ۳۰ درصد از کالای رسوب شده در گمرکات به این دلیل آنجا ماندگار شده‌اند. اخذ و ارائه مجوزهای قانونی ترخیص مانند مجوزهای استاندارد، انرژی اتمی، بهداشت، قرنطینه دامی، قرنطینه نباتی و… الزامی است و گمرک قبل از اخذ این مجوزها نمی‌تواند با ترخیص کالا ولو به‌صورت درصدی موافقت کند.
صدور مجوزهای قانونی ترخیص از سوی سازمان‌های همجوار مستلزم بازدید و نمونه‌برداری از کالاهای اظهاری و طی فرآیندها و آزمایش‌های مربوطه بوده و این امر بعد از اظهار کالا به گمرک صورت پذیرفته و زمان‌بر است.
ارونقی در این باره می‌گوید: «پیشنهادی مطرح شد که ترتیبی فراهم شود تا در روی کشتی یا همزمان با تخلیه کالا نسبت به نمونه‌برداری از اقلام مشمول اخذ و ارائه مجوزهای قانونی اقدام شود تا به محض اظهار کالا به گمرک، مجوز ترخیص صادر و در اختیار گمرک قرار گیرد که دستور اقدام در این خصوص هم از سوی ریاست‌جمهوری صادر و ابلاغ شده است.»
عدم پرداخت حقوق ورودی به‌دلیل عدم تمکن مالی صاحب کالا نیز رسوب ۱۰ درصد کالاها در گمرک را موجب شده و باعث ماندگاری آنها شده است. برخی از اظهارنامه‌ها به‌رغم اینکه تشریفات گمرکی آنها به‌صورت کامل صورت پذیرفته، در مرحله صندوق سامانه گمرک قرار داشته و به‌دلیل عدم تودیع حقوق ورودی و مالیات ارزش افزوده آنها، سامانه قادر به صدور پروانه الکترونیکی نیست.
در این شرایط دو تدبیر از سوی گمرکات اندیشیده شده است. نخست آنکه دستورالعمل پذیرش ضمانت‌نامه بانکی به‌جای تودیع حقوق ورودی به‌صورت نقدی صادر شده است. دوم آنکه دستورالعمل ترخیص کالا بدون تودیع حقوق ورودی و به‌صورت نسیه صادر شده است. درصورتی که صاحبان کالا از این دو روش استفاده نکنند، لیست اظهارنامه‌های بلاتکلیف به سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی اعلام می‌شود. همچنین ۵ درصد کالاهایی که در گمرک مانده‌اند به‌دلیل تطویل در رسیدگی به ارزش کالاهای موضوع اظهارنامه گمرکی است.
رسیدگی به ارزش کالاهای اظهارشده به گمرک براساس قانون، برعهده گمرک است. در این شرایط ۳ وضعیت وجود دارد که عبارتند از: متناسب بودن ارزش اظهاری صاحب کالا، کم‌اظهاری صاحب کالا در ارزش وفق استنباط گمرک و بیش‌بود در ارزش اظهاری وفق استنباط گمرک. درحالت اول، گمرکات کالا را ترخیص می‌کنند. اما در صورت کم‌اظهاری صاحب کالا در ارزش، صدور بخشنامه و تفویض رسیدگی به ارزش توسط گمرکات اجرایی در دستور کار قرار می‌گیرد.
همچنین تفاوت ارزش تا ۱۵درصد برای اقلام اساسی و ضروری براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار نیز از سوی گمرک پذیرفته می‌شود. علاوه بر این، گمرکات در این شرایط پیشنهاد استقرار کارشناسان گمرک در وزارت صمت و بررسی ارزش هنگام ثبت‌سفارش کالا را ارائه می‌دهند. در صورت بیش بود در ارزش اظهاری نیز تفاوت ارزش تا ۱۵درصد برای اقلام اساسی و ضروری براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار پذیرفته می‌شود.
در عین حال باید توجه داشت که وجود شائبه بیش بود ارزش، مانع از ترخیص کالا نبوده و این امر بعد از ترخیص کالا صورت می‌پذیرد. علاوه بر موارد ذکر شده، یکی دیگر از دلایل رسوب کالا در گمرکات کشور می‌تواند طولانی شدن بررسی اظهارنامه توسط کارشناسان مجازی مربوط به اظهارنامه باشد که گمرک در این راستا اقداماتی را صورت داده است.
این اقدامات عبارتند از قرارگیری اظهارنامه‌های مربوط به فعالان مجاز اقتصادی در مسیر سبز انتخاب مسیر، قرارگیری اظهارنامه‌های بیش از ۱۸۰ واحد تولیدی در مسیر سبز انتخاب مسیر، رسیدگی به اظهارنامه‌های مربوط به مناطق ویژه توسط کارشناسان همان گمرک و ایجاد کارتابل محرمانه معاونت فنی و بررسی روزانه شکایات واصل شده و اقدام لازم.
اما برخی از موارد خاص هم در رسوب کالا در گمرکات نقش‌آفرین هستند. به‌عنوان مثال گاهی کامیون در بنادر برای حمل کالای ترخیص شده به حد مورد نیاز وجود ندارد و این امر مانع از تخلیه شدن کالا می‌شود.
منبع: دنیای اقتصاد
نظرات