سمیه سایش 
رئیس سابق اتاق بازرگانی در گفتگو با تجارت‌نیوز:
دلارهای صادراتی را نرخ‌گذاری نکنیم
رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران با اشاره به شش مولفه موثر در نوسان نرخ دلار می‌گوید: این گزاره که «ارز حاصل از صادرات چگونه و با چه نرخی به متقاضیان اختصاص دهیم»، را باید رها کنیم تا در بازار قیمت واقعی روشن شود.
همچنان نرخ دلار واهمه‌هایی را برای اقتصاد ایران ایجاد کرده است. عدم شفاف‌سازی درباره سهم دلار در خزانه دولتی‌ها باعث شده که چشم‍‌اندازهای متفاوتی درباره نرخ دلار و پول‌های خارجی در نیمه دوم سال جاری از زبان کارشناسان بازگو شود. از یک سو تولیدکنندگان و از سوی دیگر تجار بازیگرانی هستند که در صحنه اقتصاد نقش پررنگی را دارند و از این رو میزان شفافیت در نرخ دلار برای آنها می‌تواند به کسب و کار آنها رونق بخشد.
حال در این بازه زمانی عده‌ای از فعالان اقتصادی همچنان بر این باورند که در مدل اقتصادی ایران برای بازدهی بیشتر مسئولان باید از نرخ‌گذاری دستوری و فرمایشی صرف‌نظر کنند و اجازه دهند عرضه و تقاضا نرخ دلار را تعیین و تکلیف سازد.
محسن جلال‌پور، رئیس سابق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران هم معتقد است که چنانچه شرایط بین‌المللی مطلوب‌تر و برخی محدودیت‌های داخلی و خارجی برداشته شود بی‌شک نرخ دلار هم کاهش خواهد یافت. اما چنانچه در آینده در وضعیت انسداد و سختی‌های بیشتر قرار بگیریم حتما قیمت تمام مولفه‌ها افزایش می‌یابد. ماحصل گفتگوی تجارت‌نیوز را با این فعال اقتصادی می‌خوانید:
سقف دلار چند تومانی می‌تواند برای تولیدکنندگان یا صادرکنندگان توجیه اقتصادی داشته باشد؟
در پاسخ به این پرسش نمی‌توان عدد مشخصی را بازگو و اعلام کرد. در وهله نخست ما باید شاخصه‌های مختلف را که بر قیمت دلار تاثرگذار هستند مورد بررسی قرار دهیم تا متوجه شویم قیمت دلار به چه میزانی می‌تواند نجات‌دهنده حوزه تولید و تجارت خارجی ما باشد. البته این را باید اشاره کرد هر روز که می‌گذرد نرخ دلار نیز متفاوت می‌شود. یعنی به عقیده من امروز نرخ دلار با فردا متفاوت خواهد بود؛ چرا که هر روز سیاست‌گذاری‌های داخلی و خارجی متفاوت می‌شود و اخبار جدیدی به گوشمان می‌رسد.
آنچه که در این بازه زمانی مهم و باید مورد توجه قرار گیرد، این است که میزان دسترسی کشور به ارز چه میزان است. چنانچه در شرایط مطلوب باشیم و میزان فروش نفت ما نیز قابل قبول باشد بی‌شک وضعیت خوبی برای ما رخ خواهد داد.
در شرایط تحریم‌ها هستیم و هر روز عرصه تجارت‌خارجی از سوی آمریکایی‌ها برای ما تنگ‌تر خواهد شد. در این شرایط چه الزاماتی باید رعایت شود؟
همان‌طور که در سوال مطرح شد در شرایط انسداد و تحریم‌ها قرار گرفته‌ایم و بنابراین وضعیت متفاوتی را شاهد هستیم. کشور ما به ارز حاصل از فروش نفت و منابع زیرزمینی وابستگی شدیدی دارد. بنابراین اینکه در این شرایط تا چه میزان بتوانیم ارز حاصل از فروش منابع زیرزمینی را احصا کنیم در قیمت‌گذاری دلار و دیگر ارزها بسیار موثر است. مدل اقتصاد ما نفت‌زده و متکی به ارزهای نفت و مشتقات نفتی است. ما اقتصاد پایدار متکی به حوزه تولید نداریم و بنابراین در این شرایط تصمیم‌گیری در بخش‌های کلان اقتصادی و آماده‌سازی برای کلید زدن شرایط بهتر، سخت‌تر خواهد شد.
هر بار در اظهارات خود از ریل‌گذاری جدید برای اقتصاد ایران سخن به میان می‌آورید، آیا با شرایط تشدید تحریم‌ها می‌توان به ساخت ریل‌گذاری‌ها خوشبین بود؟
اینکه من از راه و روال‌ها می‌نویسم و معتقدم که ریل اقتصاد کشور باید عوض شود، به جای خود. همچنین بر اصل تغییر مسیرها باور دارم و باید برای نجات بخش اقتصاد این فضا را مهیا سازیم اما امروز آیتم‌های مختلفی از جمله «میزان شرایط ارزی کشور»، «وضعیت بین‌المللی»، «نرخ تورم در داخل»،«میزان دسترسی به منابع مالی و وضعیت نقل و انتقال پول‌های خارجی»، «دسترسی به خرید کالای خارجی» و «اعمال محدودیت‌های تعرفه‌ای، صادراتی و وارداتی» در شرایط فعلی اقتصاد کشور نقش دارد و همین آیتم‌ها (که گاهی درباره آنها دستوری اقدام می‌شوند) منجر به افزایش یا کاهش نرخ دلار می‌شود. اما از آن سو باید اشاره کرد که همه این آیتم‌ها را نمی‌توان به طور دستوری تعیین کرد و تغییر داد. در یک اقتصاد دستوری هم باید برخی آیتم‌ها بر اثر تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها که در نظر می‌گیریم به نتیجه برسد. امروز که در شرایط تحریم هستیم شاید خودمان هم بتوانیم در روابط بین‌الملل(صادرات، واردات) محدودیت ایجاد کنیم اما در نهایت این نوع تصمیم‌گیری‌ها منجر به آن می‌شود که در شرایط فعلی شاهد نرخ ارز 8 هزار تومانی باشیم. این گزاره که «ارز حاصل از صادرات را چگونه و با چه نرخی به متقاضیان اختصاص دهیم» ، را باید رها کنیم تا در بازار براساس گزاره‌ها و میزان عرضه و تقاضایی که وجود دارد، قیمت واقعی روشن شود.
آیا با رفع ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها قیمت دلار کاهش می‌یابد؟
چنانچه شرایط بین‌المللی مطلوب‌تر شود و برخی گشایش‌ها را شاهد باشیم، بی‌شک نرخ دلار هم کاهش خواهد یافت اما اگر در وضعیت انسداد و سختی‌های بیشتر قرار بگیریم حتما قیمت تمام مولفه‌ها افزایش خواهد یافت.
آیا ایران می‌تواند به کمک اروپایی‌ها در جنگ تجاری با ترامپ موفق شود؟ یا آیا ممکن است برجام را به کمک اروپایی‌ها حفظ کنیم؟
در این شرایط بحث کاهش تحریم‌ها و از سرگیری رونق اقتصادی کشور ما به این مساله بستگی دارد که ما از گذشته تاکنون چه روابط تجاری با کشورهای اتحادیه اروپا داشته‌ایم یا سهم روابط اروپا با آمریکایی‌ها به چه میزان است؟ قطعا ما نمی‌توانیم تجارت یک درصد اروپایی‌ها را که با آمریکایی ها دارند در سبد تجاری خود داشته باشیم. بنابراین آمریکا و اروپا به دلیل اندک تجارت ناچیزی که با ما دارند، روابطشان را تحت تاثیر شرایط اقتصادی با ما قرار نمی‌دهند. هیچ عقل سلیمی حکم نمی‌کند که اروپایی‌ها روابط اقتصادی خود را با آمریکا به دلیل شرایط ایجاد شده با ما کمرنگ کنند یا برهم زنند.
اما اینگه اروپایی‌ها با آمریکا به دلیل محدودیت‌های اخیری که ترامپ برای دنیا اعمال کرده درجنگ تجاری وارد شده‌اند یا خیر؟ باید گفت که اروپا و آمریکا هم همانند سایر سایر کشورهای آسیای شرقی و غربی دچار جنگ تجاری با آمریکا شده‌اند که در این میان و با اعمال این نوع سیاست‌ها هر دو طرف آسیب خواهند دید و اقتصاد دو طرف دچار صدمه خواهد شد. در این میان عده‌ای معتقدند که شاید با وجود این جنگ‌های تجاری گشایشی برایمان حاصل شود، اما گشایش ارتباط‌ها به این معنا نیست که اروپا می‌خواهد به ما روی خوش نشان دهد بلکه اقتصاد اروپا با جنگ تجاری آمریکا تحت تاثیر قرار گرفته و برخی زیان‌ها را متحمل شده بنابراین در این بازه زمانی مجبور است که برخی لابی‌ها برای ورود به بازار ایران را با ما داشته باشد. اما در پایان هم به این موضوع اشاره کنم اینکه عده‌ای معتقدند به کمک اروپا، آمریکا را شکست خواهیم داد، چنین مساله‌ای وجود ندارد.
نظرات