جشنواره موسیقی فجر با رقابتی شدن تداوم خواهد داشت/ اهمیت «باربد»

به گزارش تجارت نیوز،

چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر با هدف معرفی و تقدیر از آثار برگزیده اهالی موسیقی ایران، اعتلای هنر موسیقی و ارتقای سطح سلیقه و فرهنگ شنیداری مخاطبان، مراقبت از هویت ملی مبتنی بر آموزه‌های آیینی و ایرانی، تقویت و حمایت از هنر خلاق به‌ ویژه ایده و اجراهای صدا و موسیقی نسل جوان و شناسایی و تحکیم فرم و محتوای کیفی برای گونه‌های مختلف موسیقی، از ۲۳ تا ۲۹ بهمن امسال با بخش‌های رقابتی (جایزه باربد) و غیررقابتی با موضوع و محوریت وفاق ملی برگزار می‌شود.

فراخوان بخش رقابتی این جشنواره ۲۸ مهرماه امسال در قالب آلبوم شنیداری باکلام و بی‌کلام (موسیقی دستگاهی، نواحی و اقوام، کلاسیک غربی، ترکیبی و تلفیقی، کودک و نوجوان، ارکسترال ایرانی و موسیقی فیلم)، پژوهش(کتاب موسیقی، پایان‌نامه و رساله)، جایزه‌های اجرای صحنه‌ای (موسیقی کلاسیک غربی، موسیقی ملی- ردیف دستگاهی)، آهنگسازی (ویژه وفاق ملی)، موسیقی و ترانه، تک‌آهنگ و موسیقی فیلم منتشر شد.

در بخش‌های آلبوم‌های شنیداری ۳۳ اثر، پژوهش (کتاب‌های موسیقی) ۱۴ اثر، پایان‌نامه و رساله ۱۰ اثر، جایزه‌های آهنگسازی (ویژه وفاق ملی) ۳۹ اثر، موسیقی و ترانه ۱۰ اثر، موسیقی و رسانه ۳۹ اثر، تک‌آهنگ ۴۲ اثر و در بخش موسیقی فیلم ۲ اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شده است.

در بخش رقابتی اجراهای صحنه‌ای (جایزه باربد) ۳۷ گروه موسیقی در شاخه موسیقی کلاسیک غربی و موسیقی کلاسیک ایرانی شرکت کرده‌اند. در مجموع ۲۲۶ اثر و گروه موسیقی در بخش رقابتی و اجرای صحنه‌ای جایزه باربد شرکت کرده که پس از داوری‌های صورت گرفته برگزیدگان هر بخش در مراسم اختتامیه چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر معرفی می‌شوند.

جایزه «باربد» تندیسی است که به برگزیدگان این بخش از جشنواره موسیقی فجر اهدا می‌شود که براساس‌ نظر برگزارکنندگان جشنواره، از سی و یکمین دوره جشنواره، اهدای جایزه «باربد» به برگزیدگان، آغاز شده‌ است. این جایزه در دوره‌های سی و چهارم و سی و پنجم از جشنواره موسیقی فجر حذف شد و در سی و ششمین دوره در ۱۳۹۹ مجددا به جشنواره برگشت. پیش از این در مجموع در هفت گرایش، ۱۶ جایزه «باربد» اهدا می‌شد که از سال گذشته به ۲۱ رشته رسیده است.

چگونگی ایجاد جایزه «باربد»

رضا مهدوی دبیر چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر درباره تاریخچه اهدای جایزه «باربد» در این جشنواره به خبرنگار ایرنا گفت: تاریخچه جایزه یا آزمون باربد به سال ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ که سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران عهده‌دار آن بود، بازمی‌گردد، این جایزه از اعتبار بالایی برخوردار بود و چهره‌های درخشانی همچون شهرام ناظری، پرویز مشکاتیان، پشنگ کامکار و علیرضا افتخاری به واسطه این جایزه و داوری شخصیت‌های برجسته موسیقی آن زمان همچون داریوش صفوت، علی تجویدی، مهدی فروغ، مهدی برکشلی، علی اکبر شهنازی، تاج اصفهانی و نورعلی برومند به جامعه معرفی شدند.

وی گفت: بعد از انقلاب اسلامی جایزه «باربد» ادامه نیافت و به جای آن درجه‌بندی خبرگان هنری از ۱۳۶۷ مطرح شد که برای نخستین بار به موسیقیدانان زمان همچون علی تجویدی، مهرداد کاظمی، رشید وطن‌دوست، اسفندیار قره باغی و تنی چند از دیگر هنرمندان اعطا شد که همتراز با مدرک دکتری است.

مهدوی افزود: از جشنواره هشتم موسیقی فجر، از سال ۱۳۷۱ به بعد تا طراحی جشنواره موسیقی جوان مسابقه‌هایی مثل سنتورنوازان، کمانچه‌نوازان، تارنوازان هر ساله برگزار شد و جوایز ارزنده‌ای به برگزیدگان این رویدادها اهدا شد اما نام «باربد» را نداشت، با این وجود در شاکله و جایگاه آزمون «باربد» بود که بنده نیز خود یکی از برگزیدگان و خروجی‌های چنین رویدادهای ارزنده‌ در جشن موسیقی فجر بودم.

این استاد دانشگاه‌های فرهنگیان و سوره بیان کرد: در جشنواره سی و یکم موسیقی فجر، به پیشنهاد حمیدرضا نوربخش که دبیری و ریاست این جشنواره را برعهده داشت، جایزه «باربد» مجدد مطرح شد و این جایزه در شاخه بررسی آلبوم‌های موسیقایی در گونه‌های مختلف که متفاوت از جایزه «باربد» قبل از انقلاب اسلامی است، اختصاص داده شد.

وی اظهارداشت: در سال نخست بررسی‌های آثار برای اعلام دریافت جوایز اندک نقدهایی به وجود آمد که در سال بعد به نوعی جبران شد. یکی آنکه آثار باید با رضایت صاحب اثر به دبیرخانه جشنواره می‌رسید و نه به انتخاب دبیر یا دیگر مسئولان جشنواره، نکته دوم تعداد بیشمار داوران بود که از عدد آلبوم‌های ارسالی بیشتر بود! با این وجود، سه سال این شیوه اجرای جایزه «باربد» ادامه پیدا کرد تا اینکه در دوران دبیری شاهین فرهت و مدیر اجرایی شهرام صارمی به مدت دو سال (جشنواره سی و چهار و سی و پنج) به دلایلی اهدای جایزه «باربد» متوقف شد.

مهدوی گفت: سپس در سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر به دبیری حسن ریاحی، اهدای جایزه «باربد» دوباره با همان نگاه متمرکز بر آلبوم‌های موسیقی از سر گرفته شد. از دوره سی و نهم جشنواره که دبیری این جشن موسیقی به بنده محول شد سعی کردم جایزه را با محوریت تمامیت موسیقی؛ نه یک محور خاص از کلان موسیقی در ایران توسعه دهم که خوشبختانه به ۲۱ مورد رسید و امسال نیز در یک بخش دیگر به عنوان ابداع و مکاشفه با دیپلم افتخار و جایزه «باربد» فصلی دیگر اضافه شد.

دبیر چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر افزود: خوشبختانه توانستیم جایزه «باربد» را از دوره سی و نهم این جشنواره در دیگر موضوع‌های فن موسیقا از جمله موسیقی و ترانه، موسیقی و رسانه (برنامک‌های رادیویی و تلویزیونی، پادکست، گزارش، مصاحبه و ...)، پژوهش (مقالات، نشست‌ها، کتاب و ...)، موسیقی فیلم و موسیقی بانوان توسعه دهیم.

رقابتی‌تر شدن جشنواره موسیقی فجر در گونه‌های مختلف

مهدوی بیان کرد: بنده نه فقط در قامت دبیر چنین جشنواره مهمی که در بیشتر نقاط دنیا در بین موسیقیدانان شناخته شده است و تمایل عجیبی به حضور و اجرای کنسرت در ایران دارند بلکه به عنوان کسی که ۴۵ سال در پهنه موسیقی ایران فعالیت‌های هنری، اجرایی، آموزشی و مدیریتی داشته‌ام، عمیقا بر این باور هستم که جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر با دارا بودن دو وجه مهم «جشن» و «رقابت» می‌تواند در هر دو ساحت که جدی هم هست، سال‌های سال به نفع تمامیت موسیقی در ایران باشد.

وی اظهارداشت: این موضوع به شرطی محقق خواهد شد که جشنواره موسیقی فجر به سمت هر چه رقابتی‌تر شدن در گونه‌های موسیقایی و بین رشته‌ای‌های مرتبط با موسیقی ادامه مسیر دهد تا بدین شکل شاهد حضور جوانان بیشتری در عرصه این جشن بزرگ موسیقی باشیم که در نوع خود در جهان بی‌نظیر است، آن هم به وسطه فراوانی که در موسیقی ایران وجود دارد و هر ساله تقویت می‌شود. اساس موسیقی ایرانی ردیف دستگاهی و نواحی و اقوام است که باید قویا از سوی دلتمردان صیانت شود.

دبیر چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر گفت: بنا داشتم امسال اجراهای خارجی و اجراهای موسیقی مردم‌وار(پاپ) هم در بخش رقابتی و جایزه «باربد» باشند که متاسفانه تمهیدات و بستر لازم مهیا نشد. با این وجود، جشنواره به جایگاهی رسیده است که می‌تواند در کنار داوران خبره ایرانی از حضور داوران سرشناس خارجی هم بهره ببرد و آثار و اجرای بخش بین‌الملل هم به چالش، داوری و جایزه «باربد» سوق پیدا کند.

چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر به دبیری رضا مهدوی، ریاست احمد صدری و مدیریت اجرایی محمدعلی مرآتی، به همت معاونت هنری و همکاری دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن موسیقی ایران و بنیاد فرهنگی هنری رودکی در تهران و ۲۰ استان کشور برگزار می‌شود.

«باربد» نامورترین موسیقیدان، شاعر، بربت‌نواز (بربط) و خواننده دوران ساسانی بود. او برای هر روزی از روزهای هفته نواهایی ساخته بود که این نواهای هفتگانه به نام «طرق الملوکیه» معروف است. هنوز هم میراث باربد در نام‌های گوشه‌های دستگاه‌های موسیقی ایرانی امروزی بر جای مانده‌ است. او برای نخستین بار دستگاه موسیقی را در جهان به نام سرود خسروانی خلق و به خسرو پرویز پادشاه ساسانی تقدیم کرد. اختراع اغلب نغمات و ترانه‌های موسیقی را به باربد نسبت می‌دهند.