زینب مختاری 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد؛
یک بام و دو هوای مسکن‌سازی دولت
در حالی که هنوز پرونده مسکن مهر باز است و واحدهای تکمیل نشده طرح مسکن‌سازی دولت نهم روی دست دولت سیزدهم مانده، طرح نهضت ملی مسکن هم کلید خورده و به معضل تازه‌ای از حیث تامین منابع مالی و زمین مناسب برای ساخت تبدیل شده است.
زینب مختاری- تجارت‌نیوز ، علیرضا جعفری مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید به تازگی گفته است برای بسته‌شدن پرونده مسکن مهر ٢٣ هزار میلیارد تومان نقدینگی نیاز است. این در حالی است که از ابتدای شروع طرح مسکن مهر (دولت نهم) تا کنون دست کم 15 سال می‌گذرد؛ زمانی که به اندازه عمر چهار دولت و سال اول دولت سیزدهم بوده است! با این حال اما به نظر می‌رسد دولت برای کسب موفقیت در طرح خود، طرح مسکن مهر را قربانی خواهد کرد تا بتواند منابع بیشتری را برای تحقق وعده بزرگ نهضت ملی مسکن جذب کند.
دلایل عقب‌ماندگی مسکن مهر
مسکن مهر طرحی بود که محمود احمدی‌نژاد در سال 1386 کلید زد و جامعه هدف آن اقشار فاقد مسکن دهک‌های پایین بود. طرحی که به دلیل خطای محاسباتی و شعارزدگی دولت نهم، در طول مسیر با چالش تامین مالی مواجه شد. در این میان نه تنها دولت برای نجات طرح خود کاری نکرد بلکه قشر هدف هم نتوانست میزان آورده اولیه را تامین کند و به این ترتیب آهنگ ساخت مسکن مهر بسیار کند شد.
در همین حال این طرح با معضل مهمی به نام مکان‌یابی مواجه بود؛ مشکلات تعیین مکان ساخت مسکن به قدری جدی بود که تا کنون نیز با گذشت 15 سال از آغاز پروژه مسکن مهر، بسیاری از متقاضیان اولیه به دلیل نبود امکانات رفاهی و آموزشی مناسب و عدم دسترسی به مناطق شهری از دریافت واحدهای خود امتناع کرده‌اند.
بازار بدون تقاضا
موانع مالی مسکن مهر هنوز هم حل و فصل نشده است؛ علیرضا جعفری مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید به تازگی گفته است برای اتمام واحدهای مسکن مهر به 23 هزار میلیارد تومان نقدینگی نیاز است. او تعداد واحدهای مسکن مهر باقیمانده در شهرهای جدید را ۶٠ هزار عدد اعلام کرده که در طول یک سال گذشته ١٠ هزار واحد آن را تحویل شده و ۵٠ هزار واحد دیگر باقی مانده است. جعفری اذعان کرده است که برخی از واحدهای تحویل شده با نواقصی مواجه هستند که باید برطرف شود.
معاون وزیر راه‌وشهرسازی در حالی از نواقص و کمبود منابع مسکن مهر سخن گفته است که همان‌گونه که گفته شد، اکنون 15 سال از آغاز این پروژه می‌گذرد و طی این مدت هیچکدام از دولت‌ها موفق نشده‌اند آن را به پایان برسانند! با این حال اما هر دولت با ایده جدیدی برای مسکن‌سازی به میدان آمده که البته همان طرح خود را نیز نتوانسته است به سرانجام برساند.
طرح‌های زیاد با بهره‌وری کم
در حالی عمر دولت دهم به سر آمد که پروژه مسکن مهر ناتمام مانده و با مشکلات بسیاری روبرو بود. مشکلاتی که البته کارشناسان نیز از همان ابتدا بر آن تاکید داشتند. واحدهای مسکن مهر بدون متقاضی و نیمه‌کاره رها شده بودند و حالا دولت تازه‌نفس روحانی هم با ایده تازه‌ای به میدان آمد تا ساخت مسکن اجتماعی را در قالب طرح اقدام ملی مسکن در برنامه قرار دهد.
زمستان سال 97 هم دولت دوازدهم طرح مسکن ملی یا اقدام ملی مسکن را مطرح کرد. قرار بود طی این طرح 400 هزار واحد مسکونی در شهرهای جدید و مناطق بافت فرسوده با مشارکت بخش خصوصی، شرکت بازآفرینی شهری و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ساخته شود. اما این طرح هم تا پایان دولت دوازدهم همچنان نیمه‌کاره بود تا دولت رئیسی طرح نهضت ملی مسکن خود را در ادامه طرح اقدام ملی مسکن روحانی مطرح کند. طرحی که در همین سال اول زمین خورده و تنها با کلنگ‌زنی در نقاط دوردست و خالی از هرگونه امکانات رفاهی دنبال می‌شود!
تبعیض بودجه‌ای میان طرح‌های مسکن
بر اساس آمارهای وزارت راه از ۵٠ هزار واحد مسکن مهر باقی مانده ۴٠ هزار واحد آن به تنهایی مربوط به شهر جدید پردیس است؛ شهری که اکنون پروژه‌های جدید نهضت ملی مسکن را هم به دوش می‌کشد. در همین حال برای شهرهایی نظیر پرند و دماوند در استان تهران و نقاط مختلف حاشیه‌ای در سراسر کشور پروژه نهضت ملی مسکن تعریف شده است. با این حال اما پیشرفت این پروژه روی زمین کمتر از 10 درصد بوده است. در این میان اما مسئولان وزارت راه شهرسازی مدعی اجرای حدود یک میلیون واحد هستند اما سازمان ملی زمین و مسکن اعلام کرده است تا کنون برای ۵۰۹ هزار واحد پروژه تعریف شده و ۱۹۴ هزار واحد به مرحله پی‌ریزی رسیده است.
در این میان به نظر می‌رسد اندک مسیرهای جذب پول برای ساخت مسکن هم از سوی دولت به سمت نهضت ملی مسکن هدایت می‌شود تا طرح دولت سیزدهم به سرانجام برسد. ماده 3 قانون جهش تولید مسکن با اعلام تشکیل صندوق ملی مسکن تاکید کرده است: « منابع این صندوق از محل منابع حاصل از واگذاری زمین های موضوع این قانون و منابع وصولی مربوط به اجاره ۹۹ ساله، مالیات های مرتبط با حوزه زمین، مسکن، مستغلات و ساختمان، منابع پیش‌بینی شده برای بخش مسکن در قوانین بودجه سنواتی، منابع حاصل از بازگشت اصل و فرع خطوط اعتباری «مسکن مهر»، اقساط برگشتی صندوق پس‌انداز مسکن یکم در هر سال، کمک های خیرین و سایر منابعی که در اساسنامه صندوق پیش بینی می گردد، تأمین می‌شود.» این در حالی است که همان‌گونه که گفته شد مسکن مهر هنوز ناتمام است و نیاز مبرمی به 23 هزار میلیارد تومان پول دارد.
واقعیت اما این است که طرح شتابزده نهضت ملی مسکن هم مانند مسکن مهر احمدی‌نژاد در طول مسیر مشکلات خود را شناخته است. حالا مشخص شده است که زمین کافی برای اجرای این طرح در نقاط شهری و حتی حاشیه‌های شهرهای بزرگ وجود ندارد. از سمت دیگر، تورم فزاینده توان متقاضیان برای واریز آورده اولیه را نابود کرده و دولت هم که با تکیه بر وعده وام شبکه بانکی و آورده متقاضیان از نهضت ملی مسکن دم زده بود با دو معضل جدی زمین و پول مواجه شده است.
خبرهای بیشتر در حوزه مسکن را اینجا بخوانید.
نظرات