نسخه مرکز پژوهش‌های مجلس برای اصلاح استراتژیک در صنعت فولاد

میلاد مرادی: فولاد در کشور یکی از صنایع مهم و پیشران محسوب می‌شود. شرکت‌های بزرگ فولادی نظیر فولاد مبارکه سپاهان، ورق فولادی که خوراک اولیه صنایع پایین‌دستی است را آماده می‌کنند.

به گزارش تجارت‌نیوز ، صنعت فولاد در کشور جز صنایعی است که از نگاه خیلی از کارشناسان به مدد حمایت‌های دواتی تاکنون زنده مانده و بخش قابل‌توجهی از اشتغال را در بر گرفته است.

براساس افق 1404، ظرفیت صنعت فولاد کشور باید به 55 میلیون تن در سال برسد. با توجه به اهداف چشم‌انداز 1404، مدیران فولادی، عزم خود را جزم کرده‌اند تا به اهداف مورد نظر برسند. به نحوی که بهرام سبحانی، مدیرعامل فولاد مبارکه می‌گوید: براساس برنامه‌ريزي‌هاي سند چشم‌انداز 1404، فولاد مبارکه مصمم است با حفظ سهم 50 درصدي توليد، طرح‌هاي توسعه خود را براي رسيدن به ظرفيت 25 ميليون تن اجرا نمايد.

اما کارشناسان اعتقاد دارند که این صنعت با چالش‌هایی نیز روبرو است که مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش جدید خود به آن اشاره کرده است. این گزارش با عنوان «بررسی سیاست‌های وزارت صنعت در خصوص ایجاد ظرفیت فولادی در کشور با توجه به بازارهای صادراتی و مزیت نسبی در حلقه‌های مختلف زنجیره ارزش» منتشر شده است.

در این گزارش 11 پیشنهاد اصلاحی برای این صنعت بیان شده که برای دست‌اندرکاران فولاد در کشور و نهادهای حاکمیتی رگولاتور در این زمینه می‌تواند درخور توجه باشد. در ادامه خلاصه‌ای از این پیشنهادات مرور می‌شود.

پیشنهاد اول به این موضوع اشاره دارد که چون صنعت فولاد یک صنعت آب‌بر است و از طرفی کشور با بحران خشکسالی روبرو است، بنابراین در ایجاد ظرفیت جدید باید به تصفیه پساب تصفیه‌خانه‌ها و شیرین‌سازی آب توجه بیشتری کرد. این گزارش همچنین در مورد بی‌توجهی به موقعیت جغرافیایی احداث واحدهای جدید هشدار داده است. چرا که می‌تواند بر اکوسیستم آن منطقه تاثیر سویی داشته باشد.

این در حالی است که در گزارش مذکور تحت پیشنهاد دیگری عنوان شده: با توجه به مزيت‌هاي نسبي قابل‌توجه احداث واحدهاي آهن‌سازي و فولاد‌سازي در نوار ساحلي جنوب کشور، بايد با عزمي راسخ مجوزهاي اعطا شده براي اين حلقه‌ها در مناطق مرکزي کشور باطل و بر توسعه اين دو حلقه در استان‌هاي جنوبي تمرکز شود.

باید اشاره کرد که پیش‌تر نیز مرکز آموزش و پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه‌و‌بودجه سال گذشته در گزارشی در مورد مساله آب در کشور، نسبت به اینکه کم‌آب‌ترین استان‌ها، دارای بیشترین صنایع آب‌بر مانند فولاد هستند، هشدار داده بود.

در پیشنهادات بعدی مرکز پژوهش‌های مجلس نسبت به جذب سرمایه‌گذار خارجی و استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا در استخراج سنگ‌آهن تاکید شده است. این گزارش همچنین پیشنهاد می‌کند که حلقه‌های بالادستی زنجیره فولاد مانند کنسانتره‌سازی و گندله‌سازی باید در مناطق نزدیک به سنگ‌آهن کشور مانند استان‌های یزد، کرمان و خراسان رضوی متمرکز شوند.

(کنسانتره‌سازی و گندله‌سازی دو فرایند میانی از زنجیره تولید فولاد محسوب می‌شوند. در واقع ابتدا سنگ‌آهن از معادن استخراج می‌شود و به کنسانتره تبدیل می‌شود. سپس طی مراحلی آهن حالت هندسی به خود خواهد گرفت و به گندله تبدیل می‌شود.)

اما پیشنهاد جالب دیگری که در این گزارش آمده، این است که هر منطقه از کشور با توجه به مزایای نسبی خود در حلقه یا حلقه‌هایی از زنجیره تولید فولاد فعالیت کند. در ادامه گزارش تاکید می‌شود این کار بدین خاطر است که هر منطقه از کشور در منافع و سود ایجاد شده منتفع شود.

تمرکز بر صادرات محصولات تولید شده از فولاد، یکی دیگر از پیشنهادات است. چرا که در این گزارش تاکید شده رسیدن به تولید 55 میلیون تن فولاد در افق 1404 امری دور از دسترس است. بنابراین بهتر است بر روی صادرات محصولات زنجیره فولاد تمرکز شود.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید شده چون تولید 55 میلیون تن و صادرات 20 میلیون تن آهن در افق 1404 ناممکن است، بنابراین بهتر است بر روی صادرات آهن اسفنجی نیز متمرکز بود. در واقع در افق 1404 علاوه بر تولید و 30 تا 35 میلیون تن صادرات فولاد، می‌توان نسبت به صادرات ده میلیون تن آهن اسفنجی نیز امیدوار بود.

(در تولید فولاد، کوره‌های بلند و قوسی می‌توانند از گندله استفاده کنند. ولی برای استفاده در کوره قوس، باید گندله را احیا کنیم تا اکسیژن آن حذف شود و به آهن اسفنجی تبدیل شود.)

در ادامه این گزارش به پیشنهاداتی در مورد استفاده از تکنولوژی در تولید آهن اسفنجی، ضرورت استفاده از آهن اسفنجی در تولید فولاد و بهبود راندمان تولید فولاد و توجه به پروژه‌های توسعه‌ای زیرسقفی اشاره شده است.