مکانیسم واردات خودرو موضوعی که پزشکیان و جلیلی به آن نپرداختند

به گزارش تجارت‌نیوز، بحث آزادسازی واردات خودرو از آن دست موضوعاتی است که در سال ۱۴۰۰ بسیار داغ و با رفت‌وآمدهای مکرر میان مجلس و شورای نگهبان و... بسیار پر ماجرا شد؛ در حالیکه چند باری تغییراتی در نحوه اجرای واردات خودرو ایجاد شد، اما در نهایت با تاکید وزیر صمت، آزاد و از اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ پس از کش و قوس‌های بسیار بالاخره پرونده واردات خودروهای خارجی باز شد. در این راستا، قانون ساماندهی صنعت خودرو در خرداد همان سال در مجلس تصویب و تدوین آیین‌نامه واردات آغاز و سرانجام در آبان ۱۴۰۱ آیین‌نامه واردات اصلاح و روند ثبت سفارش برای واردکنندگان واجد شرایط آغاز شد.

آخرین باری که واردات خودرو به ایران ممنوع اعلام شد تیرماه ۱۳۹۷ بود. در این سال، در پی خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها علیه ایران ممنوعیت واردات خودرو به گمرک ابلاغ شد. در حالی که قرار بر این بود پس از ۵ سال ممنوعیت واردات بالاخره خودروهای خارجی وارداتی روانه خیابان‌ها شوند، اما از زمانی که آیین‌نامه واردات خودرو ابلاغ شده تاکنون تنها تعداد محدودی خودرو وارد کشور شده است.

حال که دولت جدید قرار است طی روزهای آینده بر مسند قدرت بنشیند باید دید آنها چه رویکردی در قبال واردات خودرو داشته و آیا روند همچون گذشته دنبال خواهد شد و یا مکانیزم دیگری را برای واردات خواهند داشت.

دو شب گذشته دو کاندیدای راه‌یافته به مرحله دوم چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در دومین مناظره رو در رو به پرسش‌های اقتصادی پاسخ دادند یکی از موضوعات مطرح شده واردات خودرو بود که با طرح سوال‌های  جداگانه نامزدها نظر خود را در این زمینه مطرح کردند.

واردات خودرو با ارزهای مردم آزاد می شود

مسعود پزشکیان یکی از نامزدهای ریاست جمهوری در پاسخ به این پرسش که آیا با  واردات خودرو موافق است یا مخالف و اگر موافق است ارز مورد نیاز آن از کجا تامین خواهد شد؟ گفت که اگر رقابت را آزاد کنیم و ماشین‌ها وارد مملکت شوند خود به خود تنظیم می‌شود. اگر ارز کالاهای اساسی مثل دارو را تنظیم کنیم بازار آزاد خود را تنظیم می کند. لازم نیست دولت دخالت کند. دولت باید ارز برای پشتیبانی را تامین کند و بقیه را بازار خودش کنترل می کند. دولت دست از دخالت در بازار و قیمت گذاری ها بردارد.

سعید جلیلی نیز در پاسخ به این سوال که شما گفتید واردات خودرو صفر و صدی نیست و واردات خودرو باید ابزاری برای افزایش کیفیت خودروهای داخلی و پایین آمدن قیمت ها باشد. آقای یزدانی سخنگوی ستاد شما نیز گفته است شما با واردات کنترل شده خودرو موافقید، نظر صریح خود را می گویید؟ عنوان کرد: یکی از کارهایی که دنبال می‌کنم این است که از دانشگاه ها و وزارت علوم بخواهیم وارد رشته های تخصصی اقتصاد مثل اقتصاد خودرو، مسکن و کشاورزی شوند. تا اقتصاد و دانشگاه ها باهم پیوند بخورند.

قیمت و کیفیت خودرو حائز اهمیت است

وی ادامه داد: قیمت و کیفیت خودرو حائز اهمیت است. در تولید، کاری که انجام می‌دهید این است که تولید باید اقتصادی باشد. این موضوع را با استادان مختلف بررسی کردیم و با مدیران برجسته کارخانه‌ها هم مشورت داشتیم. اگر با این نگاه که راه‌حل را افزایش تیراژ اعلام کنید، یکی از اهرم‌هایتان همین واردات است تا متناسب با آن بازار را بتوانید کنترل کنید.

کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: واردات یک ابزار خوب برای مدیریت بازار است. یکجا باید وارد کنید تا تولیدکننده داخلی فکر نکند همه کار دست اوست. از یک طرف هم باید ایرادات تولیدکننده داخلی را هم حل کنید. صادرات به کشورهای همسو هم باید در نظر باشد که در آن ۸ سال قطع شد.

با توجه به صحبت‌های دو نامزد انتخاباتی در خصوص واردات خودرو بر آن شدیم که نظر آنها را از سوی کارشناس بخش خودرو ارزیابی کرده تا ببینم نقطه نظر آنها برای واردات کارساز خواهد بود یا خیر؟ که در همین راستا حسن کریمی سنجری- تحلیل گر مطرح صنعت خودرو - در گفت‌وگو با ایسنا، درباره موضع دو نامزد ریاست جمهوری در ارتباط با واردات خودرو توضیح داد: ابتدا بایستی مشخص شود منظور از واردات خودرو با ارز مردم چیست، اگر منظور استفاده از ارز اشخاص است که همین حالا هم این ارز در سامانه مبالات ارزی از طریق صادرکنندگان عرضه می شود و اگر منظور ارزهایی است که منشاء خارجی دارند و ﺣﺎﺻﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی تجار ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ کشور است نیز اگر به منظور سرمایه گذاری وارد کشور می شود که سازوکار مشخصی دارد به عنوان مثال یکی از روش های استفاده از این نوع ارز در سرمایه گذاری داخلی اخذ مجوز از شرکت سرمایه‌گذاری خارجی وزارت اقتصاد است. در حال حاضر متقاضی واردات خودرو می تواند از روش های مختلف تبادل ارزی نظیر ارز متقاضی، ارزی بانکی، ارز واردات در مقابل صادرات و یا همانطور که گفته شد از ارز سرمایه‌گذاری استفاده کند. البته استفاده از ارزهای با منشا خارجی محدودیت هایی دارد که بایست رفع شود، اما اساسا سیاستگذار به دلیل آنکه احتمال می دهد بخشی از ارز منشا خارجی همان ارزی باشد که از کف بازار جمع آوری و به صورت غیر قانونی از کشور خارج شده همواره محل اختلاف بوده است. طبیعتا این اقدام نظام ارزی کشور را تحت تاثیر سوء قرار می دهد و باعث افزایش تقاضای ارز داخلی می شود.

سنجری در رابطه با آزاد کردن واردات خودرو که بارها در مناظرات به عنوان یک اقدام از سوی کاندیدها مطرح شد نیز گفت که واردات خودروی سواری از شهریور ۱۴۰۰ عملا آزاد شده و در این مدت حدودا بالغ بر ۲۵ هزار دستگاه انواع خودرو سواری بنزینی، برقی و هیبریدی به کشور وارد شده است. اگر منظور اقایان انجام واردات با حجم بیشتری است آنگاه بایستی ابتدا به محدودیت های ارزی بانک مرکزی و اولویت های وارداتی دولت توجه شود. آیا اولویت های ارزی کشور با توجه به محدودیت های فعلی به دولت آینده اجازه می دهد که خودروی بیشتری وارد کشور کند؟ به علاوه سازوکار واردات چگونه باشد و عامل واردات  چه کسی باشد دو مسئله مهمتری است که بایستی در دولت بعدی به آنها توجه شود. بهتر است واردات از طریق خودروسازها انجام شود که موضوع انتقال فنآوری هم دیده شود.

این تحلیل گر ارشد حوزه اقتصاد و خودرو با بیان اینکه در مناظره دو شب گذشته هیج از یک از نامزدها  به مکانیزم واردات اشاره ای نداشتند گفت: این سوال مطرح می شود که مکانیزم واردات چیست؟ برای چه منظوری است؟ و از طریق چه کسی باید انجام شود؟ اشاره کرده و اینگونه پاسخ داد که این یک اصل کاملا بدیهی است که واردات به منظور تنظیم گری رخ می دهد ولی دولت های هوشمند از واردات انتظارات دیگری را نیز تامین می کنند. می توان از طریق مشارکت های خارجی از واردات به عنوان بستری برای توسعه فنآوری استفاده کرد. ما کشور بزرگی هستیم که اگر نتوانیم نیاز به خودرو را از طریق تولید داخل تامین کنیم به منابع ارزی زیادی برای تعادل و تنظیم بازار نیاز داریم بنابراین بهتر است واردات به ابزاری برای کمک به توسعه تولید خودرو در کشور تبدیل شود. نگاه به واردات تنها به عنوان ابزاری برای تنظیم گری نگاه کامل و مبتنی بر توسعه نیست.

انجام واردات از طریق خودروسازها

وی عنوان کرد : در سال  ۱۳۹۶ که آخرین سال قبل از تحریم بود خودروسازان ما توانستند حدود ۱.۵ میلیون خودرو تولید کنند، اما از سال ۱۳۹۷ بدلیل تحریم ما با افت تولید مواجه شدیم و تولیدات خودرویی کشور تا۸۰۰ هزار دستگاه کاهش یافت، البته در سال های ١٤٠١ و ١٤٠٢ بدون شرکای خارجی قبلی تولید تا ١ میلیون و ٣٥٠ هزار دستگاه افزایش یافت اما کماکان اثر مخرب تحریم را روی روند تولید خودرو شاهد هستیم. اینکه چرا تحریم باعث افت تولید شد بیش از آنکه به دشواری های تامین قطعه مربوط شود به توقف حضور شرکای خارجی خودروسازها مربوط است در واقع تا پیش از تحریم بخشی از خودروها به صورت سی کی دی وارد ایران می شد و مونتاژ صورت می‌گرفت، شرکت پژو و رنو، دانگ فنگ، کیا، فولکس و غیره به طور مستقیم در ایران خودرو تولید می کردند. منظورم از این موضوع آن است که بایستی واردات از طریق خودروسازها اتفاق بیافتد تا هم در ارائه خدمات چس از فروش اتفاق بهتری رخ دهدو هم این موضوع به توسعه صنعت خودرو کمک نماید.

وی متذکر شد : اینکه ما به واردات فقط به عنوان یک ابزار تنظیم گری نگاه کنیم، نظریه کاملی نیست؛ نظریه کامل این است که واردات باید به منظور توسعه صنعت خودرو ما اتفاق بیفتد.

سنجری در پایان با اشاره به چرایی اینکه چگونه شرکت های بزرگ خودروساز داخلی به رغم  ورشکستگی  کماکان ادامه تولید می دهند ادامه داد: در حال حاضر همه ذینفعان اصلی این شرکت ها شامل مالکین اصلی، سهامداران و مردم به عنوان مشتری ازعملیات آنها یا سودی عایدشان نمی شود و یا رضایتی از تولیدات آنها ندارند، دولت هم بدلیل زیان ده بودن نمی تواند مالیاتی از آنها دریافت کند، در طول سه چهار سال گذشته این دو شرکت بالغ بر ۲۵۰ هزار میلیارد تومان زیان، انباشته کرده اند اما سئوالی که وجود دارد این است که آیا بخش ها و یا افرادی وجود دارند که از زیان ده بودن آنها سود می‌برند؟ این نکته اساسی و سوالی است که باید پاسخ داده شود. شاید مافیای خودرو که بعضی ها می گویند در پس همین ابهام نهفته است.