برای بیماری همه‌گیر بعدی آماده باشیم، امروز هم دیر است

سارس در سال ۲۰۰۳، H1N1 در سال ۲۰۰۹، مرس در سال ۲۰۱۲ و امسال هم کووید ۱۹ ( ویروس کرونا )، بیماری‌های همه‌گیری بودند که در جهان شیوع پیدا کردند. نمی‌دانیم کجا و کِی، اما ۱۰۰ درصد مطمئنیم که بیماری همه‌گیر خطرناک دیگری در آینده شیوع پیدا خواهد کرد.

در حالی که امروزه اولویت اول ما باید مقابله با افزایش تعداد بیماران و فاجعه اقتصادی ناشی از این بیماری همه‌گیر باشد، همین طور باید اقداماتی انجام دهیم تا مشکلات و رخدادهای ناگوار ناشی از بیماری همه‌گیر بعدی را کاهش داد.

برای انجام این کار، باید کمیسیون نظارت و بررسی بیماری همه‌گیر در دولت و مجلس تشکیل شود. این کمیسیون وظیفه دارد تا اقداماتی را که برای مقابله با شیوع کووید ۱۹ به‌درستی انجام شده و کارهایی را که در مقابله با ویروس کرونا با شکست مواجه شده، ارزیابی کند.

بیشتر اعضای این کمیسیون باید از کارشناسان بهداشت و سلامت همگانی، دانشمندان و کادر پزشکی باشند، همچنین مدیران باتجربه بخش عمومی و بخش خصوصی مانند استانداران، فرمانداران و مدیران صنایع نیز در این کمیسیون حضور داشته باشند.

از آنجا که انجام بعضی از این اقدامات ضروری است، مجلس و دولت باید علاوه بر انجام وظیفه قانونی خود در زمینه افزایش توانایی کشور برای مقابله با بیماری همه‌گیر جدید، اقدامات زیر را نیز انجام دهند.

شناسایی ظهور و بروز بیماری همه‌گیر

این کار نیازمند یک سیستم هشدار اولیه جهانی است و به این معنی است که باید چشم و گوش‌های علمی و قابل اعتمادی در سطح جهان داشته باشیم. کلید این مسئله همکاری‌های بین‌المللی همه‌جانبه در زمینه مراقبت‌های بهداشتی و سازمان‌های بهداشتی قدرتمند، دانش‌بنیان و بین‌المللی است.

در حال حاضر، سازمان بهداشت جهانی (WHO) پایه و اساس سیستم اطلاع‌رسانی بیماری همه‌گیر جهانی و بین‌المللی ما است. اگر WHO نمی‌تواند با کووید ۱۹ مقابله کند، باید تقویت و اصلاح شود، نه اینکه آن را تخریب کرد.

به‌عنوان مثال، تصمیمی که ترامپ برای قطع بودجه سازمان بهداشت جهانی گرفته است، باعث می‌شود که ایالات متحده در برابر بیماری همه‌گیر بعدی بسیار آسیب‌پذیر و شکننده باشد.

ایجاد وقفه در ورود بیماری همه‌گیر به کشور

دولت باید این اطمینان را ایجاد کند تا به‌محض بروز یک بیماری همه‌گیر در دیگر نقاط جهان، تا زمانی که بتواند ویروس و بیماری موردنظر را بیرون از مرزهای کشور نگه دارد. وزارت کشور و وزارت بهداشت باید این مشکل را با استفاده از انجام تحقیق و پژوهش کاربردی در علوم و فناوری مربوطه حل کنند.

این کار به این معنی نیست که دورتادور مرزها خندق حفر و خاکریز ایجاد شود. بلکه به این معنی است که پروتکل‌های غربالگری دقیق و علمی برای این منظور تهیه شود.

کنترل و مهار بیماری همه‌گیر

در مقطعی، بیماری همه‌گیر وارد کشور می‌شود. پس از این اتفاق، وقتی بیماران جدید و افراد مرتبط با آنها شناسایی و قرنطینه شوند، زمان کوتاهی برای کنترل و مهار همه‌گیری خواهیم داشت. این همان کاری است که سنگاپور، کره جنوبی، تایوان و هنگ‌کنگ در هنگام بروز ویروس کرونا با موفقیت به انجام رساندند.

برای انجام این کار، به توانمندی و ظرفیت لازم برای آزمایش در سطح گسترده و زیرساخت بهداشتی خیلی قوی‌تر در سطح استان‌ها و بخش‌ها نیاز داریم. به این منظور دولت باید برنامه ملی تحقیق و توسعه آزمایش بیماری‌های همه‌گیر را با هدف ارتقای علمی در زمینه تشخیص بیماری‌های همه‌گیر و انجام آزمایش در سریع‌ترین زمان ممکن اجرا کند.

البته انجام این کار به‌تنهایی از عهده وزارت بهداشت خارج است. همچنین دولت باید به مراکز بهداشتی و درمانی استان‌ها و شهرستان‌ها کمک کند تا به ظرفیت لازم برای انجام فعالیت‌های میدانی، شناسایی و قرنطینه‌سازی افراد نزدیک به بیمارانی که جواب آزمایش آنها مثبت اعلام شده، دست پیدا کنند.

به حداقل رساندن آسیب‌های جسمی و اقتصادی

اگر شناسایی، کنترل و مهار بیماری همه‌گیر جدید با موفقیت صورت نگیرد، در مرحله بعد دولت باید آسیب‌های ناشی از این اتفاق را به حداقل برساند. بدین شکل که ابتدا باید ظرفیت لازم برای مراقبت از مبتلایان و محافظت از کادر درمان ایجاد شود. با اندکی افزایش در سهم بخش بهداشت و درمان از تولید ناخالص داخلی می‌توان ظرفیت لازم برای مقابله با هرگونه بیماری همه‌گیر را ایجاد کرد.

ایجاد یک مخزن در وزارت بهداشت که بتواند وسایل و ابزار (منابع) آزمایش‌شده و به‌روز را نگهداری کند، ضروری خواهد بود.

همچنین دولت باید یک سیستم اطلاعاتی ایجاد کند تا بتواند منابع افزایش‌یافته در این مخزن را در بخش‌هایی که مورد نیاز است، قرار دهد. به همین منظور، زیرساخت‌های اطلاعاتی بهداشت عمومی باید نوسازی شود تا بتوان میزان دسترسی به منابع ضروری مانند تخت‌ها، دستگاه‌ها، داروها و کادر درمانی بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) را در زمان واقعی رصد و پیگیری کرد.

در نهایت، کشور باید بیمه درمانی باکیفیت و مقرون‌به‌صرفه را گسترش دهد تا از مبتلایان به بیماری همه‌گیر بعدی در برابر عواقب مخرب مالی این بیماری محافظت کند. اگر بیمه درمانی نه‌تنها در دوره همه‌گیری، بلکه در شرایط عادی بیماران را پوشش دهد، می‌تواند میزان بیماری‌های مزمن را کاهش داده که از آسیب‌های بیماری‌های واگیردار در هنگام شیوع ویروس در بین جمعیت کشور است.

البته مشکل اینجا است که به محض از بین رفتن بیماری، خواست و اراده پیش‌بینی و آماده‌سازی برای مقابله با بیماری همه‌گیر بعدی فروکش می‌کند. انسان‌ها خاطره این بیماری را نادیده گرفته و این موضوع باعث ایجاد آسیب‌ها و صدماتی می‌شود. بیشتر افراد جامعه می‌خواهند کووید ۱۹ را فراموش کنند و آن را در گذشته دفن کنند. اما کشور نباید اجازه دهد تا چنین اتفاقی بیفتد.

مطمئنا همان طور که باکتری‌ها و ویروس‌ها به حیاتشان در زمین ادامه خواهند داد، در آینده بیماری همه‌گیر دیگری نیز شیوع پیدا خواهد کرد. کشور می‌تواند و باید برای آن زمان آمادگی بهتری داشته باشد.