آموزش بورس برای مبتدیان: هر آنچه باید درباره بورس بدانید

این روزها بورس تهران دارد رکورد تعداد معامله‌گران بورسی را هفته به هفته می‌شکند. سهام عدالت، بازدهی بازار سرمایه و تورم از مهم‌ترین علل افزایش بی‌سابقه تعداد کدهای بورسی است. و البته چیزی که در این میان مغفول مانده است «آموزش بورس» است.

در سال ۹۹ بورس تبدیل به یکی از منابع درآمدی دولت شده و دولت با آزادسازی و فروش سهام عدالت ، ارائه انواع صندوق ETF و افزایش عرضه اولیه سعی دارد اهداف درآمدی خود را محقق سازد. اما اشکالی که در این بین وجود دارد این است که دولت هیچ توجهی به بحث آموزش بورس ندارد.

اینکه اصلا خود بورس چیست؟ برای ورود به بورس چه کاری باید انجام دهیم؟ چقدر سرمایه برای فعالیت در بورس نیاز داریم؟ و…

اخباری منتشر می‌شود از اینکه بازدهی بورس از دلار و طلا و سکه بیشتر است و خیلی‌ها که بدون آموزش بورس می‌خواهند وارد بازار سهام شوند، فکر می‌کنند که پولشان را در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند و سر ماه حداقل ۲۰ درصد به سرمایه‌شان اضافه می‌شود. وقتی هم که قیمت سهامشان کاهش پیدا می‌کند، به‌صورت هیجانی سهامشان را به فروش می‌رسانند، بدون اینکه آینده را در نظر بگیرند.

اما اگر این افراد با مفاهیم پایه‌ای بورس آشنا باشند، حداقل می‌دانند که بورس به این راحتی‌ها نیست. آموزش بورس کمک می‌کند تا افراد در بالا و پایین‌های بازار سرمایه آگاهانه تصمیم بگیرند و با رفتارهای هیجانی سرمایه و پولشان را به خطر نیندازند.

در این مقاله از طریق پرسش و پاسخ به آموزش بورس و اصول اولیه آن می‌پردازیم.

بورس

۱- بورس چیست؟

بورس بازاری است که به‌صورت متشکل و رسمی فعالیت می‌کند. بورس دارای انواعی است که عبارتند از:

• بورس اوراق بهادار
• فرابورس
• بورس کالا
• بورس انرژی

۲- بورس اوراق بهادار چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و رسمی است که اوراق بهادار پذیرفته‌شده در آن براساس قوانین و مقررات خاصی بین خریدران و فروشندگان دادوستد می‌شود. وظیفه اصلی بورس اوراق بهادار فراهم آوردن بازاری شفاف (ارائه اطلاعات کامل برای خریداران و فروشندگان) برای دادوستد اوراق بهادار است.

۳- برای ورود به بورس چقدر سرمایه لازم داریم؟

برای خرید سهام حداقل باید ۵۰۵ هزار تومان در حساب خودتان نزد کارگزاری داشته باشید. اما هیچ سقفی برای سرمایه‌گذاری در بورس وجود ندارد و هر چقدر که بخواهید می‌توانید در بورس سرمایه‌گذاری کنید.

اما اگر می‌خواهید فقط عرضه اولیه بخرید، با ۲۰ هزار تومان هم می‌توانید وارد بورس شوید.

بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و رسمی است که اوراق بهادار پذیرفته‌شده در آن براساس قوانین و مقررات خاصی بین خریدران و فروشندگان دادوستد می‌شود.

خرید و فروش سهام

۴- خرید و فروش سهام در بورس به چه شکل انجام می‌شود؟

خرید و فروش سهام در بورس به‌وسیله کارگزاری بورس و از طریق سیستم رایانه‌ای انجام می‌شود. به این ترتیب که سهام‌داران از طریق سایت کارگزاری‌های بورس سفارش‌های خرید و فروش را وارد سیستم معاملات می‌کنند. معاملات در سیستم بر اساس روش حراج دو طرفه انجام می‌شود. یعنی نوبت‌های خرید بر اساس قیمت‌های بیشتر در هر لحظه و نوبت‌های فروش بر اساس کمترین قیمت در هر لحظه مرتب می‌شوند و هر زمان که بهترین قیمت خرید و بهترین قیمت فروش برابر شد، معامله بر روی سهام انجام می‌شود.

۵- وجه حاصل از فروش سهام چه زمانی قابل وصول است؟

وجه حاصل از فروش سهام، سه روز کاری پس از انجام معامله قابل دریافت است. روزهای کاری، ایام هفته به جز روزهای پنج‌شنبه و تعطیلات رسمی است.

عرضه اولیه

۶- عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه به پروسه ارائه سهام یک شرکت خصوصی به عموم مردم گفته می‌شود. به عبارت دیگر، عرضه اولیه چیزی نیست مگر اولین بار که یک شرکت سهامش را در بازار بورس عرضه می‌کند. با انتشار سهام جدید، هر شرکتی می‌تواند از طریق دخیل‌کردن سرمایه مردم، سرمایه جذب کند. در این پروسه شرکت خصوصی به شرکت عمومی تبدیل شده و فرصت خوبی برای بهره‌وری از سرمایه جدید را برای شرکای خصوصی فراهم می‌کند.

تبدیل‌شدن به یک شرکت عمومی نیازمند سطح بالایی از رشد و رعایت پیش‌نیازهای سازمان بورس است. به همین علت، تنها شرکت‌هایی که دارای شرایط مشخصی باشند، می‌توانند در بازار بورس عرضه شوند.

۷- چطور عرضه اولیه بخریم و برای خرید عرضه اولیه چقدر سرمایه لازم داریم؟

برای خرید عرضه اولیه باید سفارش خود را در روزی که توسط سازمان بورس و در ساعات مشخص‌شده در سامانه کارگزاری‌های بورس ثبت کنید. پس از پایان مهلت ثبت سفارش، سهام عرضه اولیه به‌طور مساوی به متقاضیان تخصیص داده خواهد شد.

خرید عرضه اولیه احتیاج به نقدینگی زیادی ندارد و ۲۰ هزار تومان نیز می‌توانید عرضه اولیه بخرید. اما حداکثر سرمایه‌ای که برای خرید عرضه اولیه نیاز دارید، برای هم سهم فرق می‌کند و یکی دو روز قبل از ثبت سفارش، توسط سازمان بورس اعلام می‌شود.

مجمع بورس

۸- مجمع عمومی چیست و انواع آن کدام است؟

مجمع عمومی شرکت سهامی، از اجتماع صاحبان سهام تشکیل می‌شود. مقررات مربوط به حضور عده لازم برای تشکیل مجمع عمومی و آرای لازم جهت اتخاذ تصمیمات، در اساسنامه شرکت معین خواهد شد، مگر در مواردی که به موجب قانون تکلیف خاصی برای آن مقرر شده باشد.

بر اساس قانون تجارت، مجامع عمومی شرکت‌های سهامی به ترتیب عبارتند از مجمع عمومی موسس، مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق‌العاده.

۹-مجمع عمومی فوق‌العاده چیست و چه زمانی برگزار می‌شود؟

موضوعات اصلاح یا تغییر مواد اساسنامه شرکت، کاهش یا افزایش سرمایه و انحلال شرکت فقط در مجمع عمومی فوق‌العاده قابل رسیدگی است. در مجمع عمومی فوق‌العاده دارندگان بیش از نصف سهامی که حق رای دارند، باید حاضر باشند و تصمیمات مجمع همواره با اکثریت دوسوم آرای حاضر در جلسه رسمی معتبر خواهد بود.

افزایش سرمایه

۱۰- افزایش سرمایه چیست؟

هر گاه شرکت برای توسعه فعالیت‌های خود به منابع مالی جدید نیاز داشته باشد، با پیشنهاد هیات مدیره، سهام‌داران شرکت افزایش سرمایه را در جلسه مجمع عمومی فوق‌العاده مورد بررسی و رای‌گیری قرار می‌دهند تا سرمایه شرکت به میزان مورد نظر افزایش یابد.

۱۱- روش‌های افزایش سرمایه کدامند؟

شرکت‌ها از سه روش می‌توانند سرمایه خود را افزایش دهند:

• از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه در قالب سهام جایزه
• از محل آورده نقدی و مطالبات در قالب حق تقدم
• از محل صرف سهام

در روش اول شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به سهام‌داران می‌دهد و برای این کار نیازی به پرداخت وجه توسط سهام‌داران نیست.

در روش دوم شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به‌ازای دریافت ۱۰۰۰ ریال برای هر حق تقدم (به قیمت اسمی سهم) به سهام‌داران می‌فروشد.

در روش سوم با سلب حق تقدم سهام‌داران، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه به قیمت بازار مورد پذیره‌نویسی کلیه متقاضیان قرار می‌گیرد.

۱۲- در چه صورت افزایش سرمایه شرکت به سهام‌داران تعلق می‌گیرد؟

افزایش سرمایه به سهام‌داری تعلق می‌گیرد که در تاریخ اجرای مصوبه مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت مبنی بر افزایش سرمایه، مالک سهام شرکت باشد.

۱۳- اوراق جدید ناشی از افزایش سرمایه شرکت را چگونه می‌توان دریافت کرد؟

برای اطلاع از نحوه دریافت اوراق جدید ناشی از افزایش سرمایه هر شرکت پذیرفته‌شده در بورس می‌توان از طریق سایت کدال اقدام کرد و یا با قسمت اطلاع‌رسانی تالارهای معاملاتی و یا با امور سهام شرکت مربوطه ارتباط برقرار کرد.

خرید و فروش سهام در بورس به‌وسیله کارگزاری بورس و از طریق سیستم رایانه‌ای انجام می‌شود. به این ترتیب که سهام‌داران از طریق سایت کارگزاری‌های بورس سفارش‌های خرید و فروش را وارد سیستم معاملات می‌کنند.

کارگزاری بورس

۱۴-کارگزاری بورس چیست و کارگزار (Broker) در بورس کیست؟

سرمایه‌گذاری در بورس و خرید و فروش سهام با پول انجام می‌شود اما نه به این صورت که هر سرمایه‌گذار بتواند سهام را مستقیما خودش بخرد و از حساب بانکی شخصی‌اش پرداخت کند. بلکه واسطه‌ای به اسم کارگزاری بورس وجود دارد که می‌تواند این بستر امن را برای مبادلات فراهم آورد.

۱۵- چطور در کارگزاری ثبت نام کنیم؟

• گام اول: دریافت کد سجام
• گام دوم: احراز هویت سجام
• گام سوم: مراجعه حضوری یا تکمیل غیرحضوری ثبت نام
• گام چهارم: افتتاح حساب سرمایه گذاری

۱۶- کارگزاری بورس چه خدماتی ارائه می‌دهد؟

کارگزاری‌ها موظف هستند تا اطلاعات دقیق در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهند تا امکان سرمایه‌گذاری برای افراد حقیقی و حقوقی به وجود بیاید. یعنی افراد و یا نهادها بتوانند با استفاده از خدمات کارگزاری‌ها، (که همان ارائه اطلاعات لحظه‌به‌لحظه و تغییرات بازار بورس است) سهام شرکت‌های مختلف را خرید و فروش کنند.

۱۷- ویژگی‌های یک کارگزاری خوب چیست؟

• در دسترس بودن
• معتبر و قابل اعتماد بودن
• داشتن سامانه‌های آنلاین و آفلاین
• داشتن خدمات اختصاصی و متمایز
• وصول و واریز آسان وجه
• تسهیل شرکت در عرضه اولیه

۱۸- مراحل تغییر کارگزاری بورس کدامند؟

پس از ثبت‌نام حضوری یا غیرحضوری در کارگزاری جدید، باید پول و سهام خود را نیز به کارگزاری جدید منتقل کنید. برای انتقال پول، باید وجه خود را از کارگزاری فعلی دریافت و به کارگزاری جدید انتقال دهید. برای انتقال سهم بهترین راه تغییر کارگزار ناظر از طریق سامانه معاملاتی کارگزاری است.

۱۹- تغییر کارگزاری ناظر چگونه انجام می‌شود؟

در اولین قدم باید از طریق درگاه یکپارچه ذی‌نفعان یا مراجعه به دفاتر پیشخوان برگه گواهی سهام خود را تهیه کنید. سپس می‌توانید برای ثبت درخواست تغییر کارگزار به‌صورت حضوری به شعبه کارگزار جدید مراجعه کنید یا به‌صورت غیرحضوری و از طریق سامانه معاملاتی درخواست تغییر کارگزار ناظر را ثبت کنید.

این‌ها اصول و مفاهیم اولیه آموزش بورس است که همه افراد برای ورود به بازار سرمایه باید بدانند و بلد باشند. البته برای آشنایی بیشتر با هر کدام از این موارد می‌توانید مقالات آکادمی تجارت‌نیوز را در بخش‌های آموزش بورس و بورس دنبال کنید.

اما اگر می‌خواهید از بورس درآمد داشته باشید و به‌صورت حرفه‌ای به خرید و فروش سهام بپردازید، باید در کلاس‌های آموزش بورس شرکت کنید تا تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال و تابلوخوانی را یاد بگیرید و بتوانید خودتان گلیم خودتان را از آب بیرون بکشید.