تحقیقات جدید درباره کووید-۱۹؛ سرانجام بیماری و درمان را می‌شناسیم!

مطلب حاضر هم به لحاظ ادبیات و هم به لحاظ ساختاری تفاوت اساسی با مقالات پیشین ما دارد. اطلاعات پزشکی زیاد در این مقاله وجود دارد. این مقاله تنها به دلیل اهمیت مطالب و لزوم اطلاع‌رسانی درست در مورد بیماری جهانگیر کووید-۱۹، منتشرشده است.

این مقاله خلاصه‌ای از نتایج تحقیقات و شبیه‌سازی یک گروه تحقیقاتی در آمریکا درباره کووید-۱۹ است. این گروه با بررسی ژنوم انواع مختلف ویروس کرونا یا کووید-۱۹ و شبیه‌سازی عملکرد آن، متوجه یک جنبه مخفی اما بسیار مهم درباره عملکرد ویروس و نحوه مبتلا کردن افراد شده‌اند.

نتایج تحقیقاتی این گروه درهای جدیدی برای درمان این بیماری و جلوگیری از مرگ افراد باز کرده است.

همچنین این مقاله ترجمه و ترکیب بخش‌هایی از دو مقاله‌ای است که لینک‌ آن‌ها در انتهای مطلب آمده است و به‌هیچ‌وجه بیان‌کننده نظر بنده نیست.

شبیه‌سازی و شناخت ویروس کرونا

در این چند مدتی که ویروس کرونا شیوع پیداکرده است، یکی از مهم‌ترین تلاش‌های دانشمندان فهمیدن نحوه عملکرد ویروس کرونا در بدن است.

ما برخی از این مطالب را که به نظر می‌آید کمی نادرست هستند نیز قبلا پوشش داده‌ایم. از جمله این مطلب !

اما یکی از جالب‌ترین این مباحث که بیش از هر عامل دیگری عامل مرگ‌ومیر و آسیب‌های ویروس کرونا است، این مسئله است که ویروس کرونا نه یک بیماری تنفسی بلکه یک بیماری قلبی عروقی است .

نتایج مطالعاتی که با شبیه‌سازی عملکرد ویروس کرونا در اوایل تابستان امسال انجام‌شده‌اند نیز اخیرا منتشرشده‌اند و تا حدی تایید کننده درستی نتیجه مذکور هستند.

این مطالعات پرده‌ از جنبه‌هایی از بیماری برمی‌دارند که تصویر جامعه علمی را نسبت به این ویروس کاملا دگرگون می‌کند و مسیرها و داروهای جدید برای درمان کووید-۱۹ معرفی می‌کند.

مطالعه مذکور در آزمایشگاه ملی اوک‌ ریج (Oak Ridge National Laboratory) در ایالت تنسی آمریکا به سرپرستی یک زیست‌شناس محاسباتی به نام دانیل جاکوبسون (Daniel Jackobson) انجام‌شده است.

این مطالعه البته کاملا محاسباتی یا همان شبیه‌سازی بوده است و نتایج آن می‌تواند بسته به‌دقت شبیه‌سازی کمی با واقعیت فرق داشته باشد. این شبیه‌سازی‌ها بر پایه ۴۰ هزار ژن ویروس کووید-۱۹ که از ۱۷ هزار نمونه به‌دست‌آمده، انجام گرفته‌اند.

در ادامه ترجمه خلاصه‌ای از این نتایج می‌آید.

آغاز ورود ویروس کرونا به بدن

بر اساس این یافته‌ها کووید-۱۹ عموما فعالیت خود را با اتصال به گیرنده‌های ACE2 در بینی آغاز می‌کند. این گیرنده‌ها در بینی به‌وفور وجود دارند. ویروس از این طریق حرکت خود را به داخل بدن آغاز می‌کند و به‌جاهای دیگری همچون روده‌ها، کلیه‌ها، قلب و سیستم عصبی که این گیرنده در آن‌ها نیز یافت می‌شود، می‌رود.

اما وقتی کووید-۱۹ در بدن تکثیر شد، اتفاق جالب‌تری رخ می‌دهند. شبیه‌سازی‌های این گروه تحقیقاتی نشان‌ داده‌اند کووید-۱۹ صرفا به‌جاهایی که در آن تعداد زیادی گیرنده ACE2 وجود دارد نمی‌رود.

بلکه این ویروس سیستم‌های بدن را دست‌کاری می‌کند و باعث می‌شود بدن در جاهایی که سطح گیرنده ACE2 کم است، به تولید این گیرنده‌ها بپردازد و تعداد آن‌ها را بالا ببرد. از جمله این جاها ریه‌ها هستند.

سیستم رنین-آنژیوتانسین (Renin-angiotensin system) یا RAS یک سیستم هورمونی و کنترل‌کننده گردش خون در بدن است. یکی از موادی که این سیستم RAS برای تنظیم فشارخون استفاده می‌کند، ماده‌ای به نام برادی‌کینین (Bradykinin) است.

یکی از کارهای ویروس کووید-۱۹ دست‌کاری سیستم RAS است. وقتی ویروس کرونا سیستم RAS را دست‌کاری می‌کند، سطح تولید برادی‌کینین شدیدا افزایش می‌یابد. نتیجه آن است که یک طوفان برادی‌کینین (Bradykinin Storm) در بدن آغاز می‌شود.

در نهایت این طوفان برادی‌کینین است که باعث علائم گسترده و عجیب‌وغریب و کشنده کووید-۱۹ می‌گردد.

اثرات طوفان برادی‌کینین

افزایش سطح برادی‌کینین باعث می‌شود میزان عبوردهی (Permeability) مایعات از دیواره رگ‌های بدن افزایش یابد. به‌بیان‌دیگر مایعات خون از رگ‌ها به بیرون نشت می‌کنند. وقتی مایعات از رگ‌ها به بافت‌ها نشت می‌کنند، تورم به وجود می‌آید.

از آن‌سو بروز این اتفاق‌ها در ریه باعث التهاب و تجمع سلول‌های سیستم ایمنی بدن در ریه‌ها می‌گردد که خود آسیب‌های دیگری به ریه می‌زند.

اما کار کووید-۱۹ هنوز تمام نشده است. این ویروس همچنین سطح تولید هیالورونیک اسید (Hyaluronic acid) را در ریه‌ها بالا می‌برد. هیالورونیک اسید در صنایع مختلف برای تولید صابون و لوسیون‌ها به کار می‌رود زیرا توانایی جذب مایعات با وزنی هزار برابر وزن خود را دارد.

وقتی این اسید با مایعات نشت کرده از رگ‌ها در ریه ترکیب می‌شود، نتیجه فاجعه‌بار است. این ترکیب شکلی از ژله آبی درست می‌کند که می‌تواند ریه را پر کند. این ژل تنفس را غیرممکن می‌کند. این مسئله می‌تواند توضیح دهد که چرا استفاده از دستگاه‌های ونتیلاتور چندان تاثیری در بهبود وضعیت بیماران ندارد.

زیرا وقتی این ژل کیسه‌های تنفسی را پر می‌کند، اهمیتی ندارد چقدر اکسیژن در محیط باشد. این اکسیژن نمی‌تواند جذب شود. با این اتفاق ریه‌ها شبیه بادکنکی می‌شوند که با آب پر شده‌اند. بیمارانی که به این وضعیت دچار می‌شوند حتی با کمک تنفسی کامل هم نمی‌توانند درست نفس بکشند.

طوفان برادی‌کینین در قلب

طوفان برادی‌کینین ناشی از کووید-۱۹ به قلب هم می‌‌رسد. حدود ۲۰ درصد از مبتلایان به ویروس کرونا که بستری می‌شوند، دچار آسیب قلبی دائمی می‌گردند. این قضیه حتی در مورد کسانی که قبلا مشکل قلبی عروقی نداشتند نیز صادق است.

بخشی از این قضیه مربوط به این است که ویروس مستقیما با گیرنده ACE2 قلب را نیز آلوده می‌کند؛ اما بخش دیگری از این آسیب ناشی از دست‌کاری سیستم کنترل قلب عروق و گردش یا همان RAS در بدن است.

دست‌کاری این سیستم باعث گرفتگی و تغییر فشارخون در رگ‌ها می‌شود. طوفان برادی‌کینین می‌تواند باعث تپش نامنظم قلب و کاهش فشار خود در بیماران مبتلا به ویروس کرونا گردد.

از آن سطح بالای برادی‌کینین باعث تغییر سطح الکترولیت‌های بدن همچون پتاسیم می‌شود که این مسئله خود می‌تواند باعث حمله قلبی و آسیب به آن گردد.

طوفان برادی‌کینین در مغز

طوفان برادی‌کینین همچنین می‌تواند علائم عصبی کووید-۱۹ را که بیش از همه علائم دیگر نگران‌کننده‌ هستند، توضیح دهد.

این علائم شامل گیجی، حمله عصبی، آشفتگی روان (Delirium) و سکته مغزی هستند که در نیمی از بیماران بستری‌شده دیده می‌شوند. تحقیقات این گروه همراه با تصاویر MRI بیماران در فرانسه، نشان می‌دهد که در نیمی از این مبتلایان، نشت مایعات از رگ‌های مغزی هم رخ می‌دهد.

برادی‌کینین خصوصا وقتی سطح آن بالا باشد می‌تواند سد خونی مغز را نیز شکسته یا تضعیف کند.

در حالت معمولی این سد خونی یک فیلتر بین گردش خون مغز و بقیه بدن است. این سد خونی مانع از ورودی بسیاری از داروها، مواد سمی و عوامل عفونی به مغز می‌شود ولی مواد مغذی و پروتئین‌ها که مغز به آن‌ها نیاز دارد از آن عبور می‌کنند.

وقتی طوفان برادی‌کینین این فیلتر را از بین ببرد سلول‌ها و مواد آسیب‌زا وارد مغز شده و باعث التهاب، آسیب مغزی و بسیاری از علائم عصبی دیگر کووید-۱۹ می‌شوند.

خستگی و سرفه خشک

افزایش سطح برادی‌کینین می‌تواند برخی از علائم شایع کووید-۱۹ را نیز توضیح دهد. یکی از داروهای کاهش فشارخون، داروهای مسدودکننده آنزیم ACE هستند. افزایش آنزیم ACE اثری مشابه برادی‌کینین در سیستم کنترل گردش خون یا RAS دارد. برادی‌کینین آنزیم ACE را از بین می‌برد و در نتیجه باعث کاهش فشارخون می‌گردد؛ اما چون سطح آن بالاست کاهش فشارخون بسیار شدید رخ می‌دهد.

ایجاد طوفان برادی‌کینین مثل این است که یک نفر دُز بالایی از داروهای کاهش فشارخون مصرف کند. داروهای مسدودکننده آنزیم ACE اثرات جانبی مثل خستگی و سرفه خشک دارند. سرفه خشک و خستگی هم از علائم شایع کووید-۱۹ هستند.

داروهای مسدودکننده ACE همچنین باعث از دست رفتن حس چشایی و حس بویایی می‌شوند. بااین‌همه این علائم بیشتر از آنکه حاصل طوفان برادی‌کینین باشند، ناشی از این هستند که ویروس سلول‌های عصبی بویایی و چشایی را درگیر می‌کند.

فرضیه برادی‌کینین و انگشت شصت پای کووید-۱۹

همه این سخنان به نام فرضیه برادی‌کینین (Bradykinin Hypothesis) شناخته می‌شوند؛ اما رویدادهایی که این فرضیه درباره کووید-۱۹ توضیح می‌دهد، احتمال درستی آن را افزایش می‌دهد.
این فرضیه همچنین برخی دیگر از علائم عجیب‌وغریب کووید-۱۹ را هم توضیح می‌دهد.

طبق این فرضیه به نظر می‌آید نشت مایعات از رگ‌ها احتمالا باعث بروز «انگشت شصت پای کووید-۱۹» (Covid Toe) هم می‌شود. انگشت پای شصت کووید-۱۹ به عارضه‌‌ای گفته می‌شود که در آن انگشت شصت پای برخی از مبتلایان به ویروس کرونا، متورم می‌شود.

طوفان برادی‌کینین همچنین می‌تواند غده تیروئید را هم از تنظیم خارج کند و این علائم هم در برخی از بیماران مشاهده‌شده است.

فرضیه برادی‌کینین همچنین الگوی گسترده جغرافیای شیوع کووید-۱۹ را نیز توضیح می‌دهد.

محققان متوجه شده‌اند که برخی از جنبه‌های سیستم کنترل گردش خون یا RAS به جنسیت بستگی دارند. این بستگی به دلیل وجود برخی از پروتئین‌ها و گیرنده‌ها است که تولید این پروتئین‌ها در کروموزوم‌ X کد می‌شوند. این بدین معنی است که در بدن زن‌ها سطح این پروتئین‌ها دو برابر مردان است.

بیشتر بودن این نوع گیرنده‌ها و پروتئین‌ها در بدن زنان می‌تواند توضیحی بر این نکته باشد که چرا نرخ مرگ‌ومیر زنان مبتلا به کووید-۱۹ کمتر از مردان مبتلا است!

یعنی این تفاوت ژنتیکی باعث می‌شود بدن زنان نسبت به بدن مردان محافظت بیشتری در برابر این بیماری داشته باشد.

داروهای درمانی برای کووید-۱۹

اعضای این تیم تحقیقاتی اذعان می‌کنند که در حال حاضر داروهایی وجود دارند که باعث کاهش تولید برادی‌کینین می‌شوند. این داروها می‌توانند برای درمان علائم ویروس کرونا و طبعا کاهش مرگ‌ومیر ناشی از آن مفید باشند.

از جمله این داروها می‌توان به دانازول (Danazol)، استانوزولول (Stanozolol) و داروی ecallantide اشاره کرد. این سه دارو تولید برادی‌کینین را کاهش می‌دهند و می‌توانند جلو طوفان کشنده آن را بگیرند.

داروهای دیگری مثل icatibant می‌تواند اثرگذاری برادی‌کینین را کاهش دهند.

تیم تحقیقاتی دکتر جاکوبسون همچنین پیشنهاد می‌کنند که خود ویتامین دی هم به‌صورت بالقوه می‌تواند داروی مفیدی برای کووید-۱۹ باشد. ویتامین دی روی سیستم RAS تاثیر دارد و می‌تواند سطح رنین (Renin) را کاهش داده و در نهایت از ایجاد طوفان کشنده برادی‌کینین جلوگیری کند. رنین یکی از ماده‌های فعال در سیستم کنترل گردش خون است.

البته پژوهشگران پیش‌ازاین نیز دیده بودند که ویتامین دی به برخی از مبتلایان به کووید-۱۹ کمک کرده است.

اما درصورتی‌که اثبات قابل قبولی از اثرات ویتامین دی روی درمان بیماری کووید-۱۹ یا کاهش شدت بیماری وجود داشته باشد، این دارو می‌تواند بسیار مفید و موثر باشد؛ زیرا ارزان است و همه‌جا هم پیدا می‌شود.

داروهای دیگری همچون Hymecromone وجود دارند که می‌توانند سطح هیالورونیک اسید را کاهش دهند و در نتیجه از شکل‌گیری ماده ژله‌ای در ریه جلوگیری و تنفس را برای بیماران آسان کنند.

داروی Timbetasin می‌تواند مکانیسمی را که باعث می‌شود بدن زن‌ها نسبت به بیماری مقاوم‌تر باشد، بازتولید کند و در نتیجه باعث افزایش حفاظت بدن در مقابل بیماری گردد.

بااین‌همه تمامی آنچه درباره اثرات این داروها بر بیماری گفتیم، صرفا حدس هستند. باید این داروها آزمایش بالینی شوند. اثراتشان معین گردد و پروتکل درمانی نیز برای آن ایجاد شود.

همچنین هیچ‌کدام از این داروها را به‌هیچ‌وجه نباید خودسر مصرف کنید. داروهای مذکور صرفا پیشنهاد‌های گروه تحقیقاتی هستند و تا آزمایش بالینی روی آن‌ها انجام‌نشده و یک پروتکل درمانی برای آن ساخته نشده است، نمی‌توان از اثرات آن‌ها مطمئن بود.

منابع:
لینک مقاله اصلی
لینک مقاله ساده شده