کارنامه اقتصاد ایران از دولت هاشمی تا روحانی/ کدام دولت بهتر عمل کرد؟

عملکرد شاخص‌های اقتصاد کلان در دولت‌های گذشته چگونه بوده است؟ بررسی روند شاخص‌های کلان مثل نرخ رشد و تورم در سه دهه گذشته بیان‌گر چه نتایجی است؟ تجارت‌نیوز در این گزارش به بررسی تطبیقی شاخص‌های کلان اقتصادی از دولت پنجم تا دولت دوزادهم (۱۳۶۸ تا ۱۳۹۹) پرداخته است.

در زمینه رشد اقتصادی دولت‌های پنجم و هشتم به طور میانگین بالاترین نرخ را به خود اختصاص داده‌‌‌اند و دولت‌های دهم و دوازدهم پایین‌ترین نرخ رشد را داشته‌اند. بررسی روند ۳۰ ساله تورم نشان می‌دهد که یکی از قله‌های تورمی مربوط به دولت ششم و در سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۷۰ بوده و دومین قله تورمی مربوط به سال‌های اخیر در دولت دوازدهم است.

اثر تحریم‌ها در دو مقطع

ازسوی دیگر کاهش نرخ رشد اقتصادی در دو مقطع سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ و سال‌های ۹۷ و ۹۸ همزمان با اعمال تحریم‌های خارجی بر اقتصاد کشور و شوک ارزی اتفاق افتاد. روندی که به اعتقاد کارشناسان اثر آن در سال ۹۹ تخلیه شد و تحریم‌ها حداکثر فشاری را که می‌توانست به اقتصاد ایران وارد کند، وارد کرد.

نکته قابل توجه دیگر این است که اوایل دهه ۹۰ در دولت دهم یعنی زمانی که درآمدهای نفتی کشور به نقطه اوج تاریخی خود رسید، نرخ رشد اقتصادی به شدت کاهش یافت و به منفی ۶٫۷ درصد رسید.

اما مطابق بررسی‌ها بالاترین نرخ رشد اقتصادی متعلق به دولت پنجم و در زمان ریاست جمهوری مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی بوده است که نرخ رشد به طور متوسط (در حدفاصل سال‌‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲) ۹٫۶ درصد بوده است. این نرخ در دولت دوم مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی کاهش محسوسی داشت و به ۴٫۲ درصد رسید.

رشد اقتصادی در این سال‌ها عمدتا مدیون سیاست‌های نوسازی پس از جنگ از سوی دولت بود که به یکباره باعث جهش رشد در آن سال‌ها شد. اما کاهش رشد اقتصادی در دولت ششم همزمان بود با تورم فزاینده در سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۷۰.

در دولت پنجم متوسط نرخ تورم حدود ۱۸ درصد بود که در دولت ششم در سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۵ به طور میانگین به بیش از ۳۲ درصد رسید که یکی از قله‌های تورمی در سه دهه گذشته است.

همزمانی کاهش تورم و بهبود رشد

در ادامه تورم سالانه در دولت‌های هفتم و هشتم روند نزولی به خود گرفت و یکی از پایین‌ترین تورم‌ها در سه دهه گذشته را ثبت کرد. این در حالی بود که رشد اقتصادی در این دوره هم صعودی بود. در سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰ یعنی دولت هفتم نرخ رشد اقتصادی به طور میانگین ۳٫۴ درصد بود که این نرخ در چهار ساله دولت هشتم به طور میانگین به ۷٫۲ درصد رسید که بعد از دولت پنجم، بالاترین میزان نرخ رشد است.

اما این روند رشد اقتصادی در دولت‌‌های نهم و دهم متوقف شد و همزمان تورم هم رو به افزایش گذاشت. میانگین نرخ رشد در دولت اول محمود احمدی‌نژاد ۵٫۵ درصد بود که این عدد در دولت نهم به ۲٫۰۶ درصد رسید که البته در برخی از سال‌ها در این دولت نرخ رشد به کمتر از صفر هم رسید و منفی شد. نرخ متوسط تورم نیز در دولت نهم به ۱۶٫۵ و در دولت دهم به ۱۸٫۸ درصد رسید.

اثر شوک ارزی و بازگشت تحریم‌ها بر تورم

اما در دولت یازدهم نرخ تورم در سال‌ ۹۶ تک رقمی شد و به حدود ۹ درصد رسید. میانگین تورم در چهار سال اول دولت حسن روحانی به ۱۵٫۸ درصد رسید و این عدد در چهار سال دوم یعنی دولت دوازدهم به ۲۷٫۳ درصد رسید که عمدتا ناشی از تورم سال‌های ۹۷ و ۹۸ بود که به ترتیب رقم‌های ۳۱٫۲ و ۴۱٫۲ درصد را ثبت کرده بود.

میانگین نرخ رشد در همین دوره چندان فرقی با دولت دهم نکرد و در دولت یازدهم عدد ۲٫۵ درصد را ثبت کرد و در دولت دوازدهم یعنی از سال‌های ۹۶ تا ۹۹ نرخ رشد به طور متوسط ۱٫۲ درصد بود. نرخ رشد در سال ۹۷ و ۹۸ منفی بود اما در سال ۹۹ پس از دو سال پیاپی رشد منفی مثبت شد و به ۰٫۰۵ درصد رسید. کاهش نرخ رشد و افزایش تورم در این سال‌ها همزمان با بازگشت تحریم‌ها و شوک دوم ارزی در دهه ۱۳۹۰ اتفاق افتاد.

برای مطالعه مطالب تحلیلی بیشتر صفحه آکادمی تجارت‌نیوز رادنبال کنید.