کمک بلاعوض ۶ هزار دلاری اردوغان به مردم ترکیه!

ترکیه از چهار روز پیش تاکنون درگیر آتس‌سوزی‌های گسترده است. اما حالا دولت ترکیه هم بخش مهم آتش را خاموش کرده و هم قرار است به مردمی که خانه‌هایشان را در آتش‌سوزی از دست داده‌اند کمک بلاعوض ۶ هزار دلاری بدهد و تا ساخت خانه‌ها، به مردم کمک هزینه اجاره پرداخت کند.

به گزارش تجارت‌نیوز ، اقدام سریع دولت ترکیه این سوال را ایجاد کرده که شباهت و تفاوت مدیریت آتش‌سوزی‌های اخیر در ترکیه با بلایای طبیعی در ایران چیست؟ این پرسشی است که باید عمیق‌تر درباره آن فکر کرد. اما به نظر می‌رسد برخی از تفاوت‌ها همین حالا هم آشکار شده‌اند.

مانند کمک بلاعوض ۶ هزار دلاری (۵۰ هزار لیر ترکیه) به مردمی که خانه‌هایشان را از دست داده‌اند، پرداخت کمک هزینه اجاره به مردم، تعویق پرداخت بدهی‌های دولتی و شروع بازسازی خانه‌ها از ماه آینده و تکمیل آن ظرف یک سال. همچنین دولت ترکیه اعلام کرده کاربری جنگل‌های سوخته تغییر نمی‌کند و سریعا درختکاری این جنگل‌ها آغاز می‌شود.

اما تفاوت «حوادث آنها» با «حوادث ما» چیست؟

فاجعه بی‌نظیر در ترکیه

طی روزهای اخیر، ترکیه با آتش‌سوزی‌های گسترده در مناطق مختلفی از جنگل‌های خود رو به رو بوده که «بی‌سابقه» توصیف شده‌اند. در این آتس‌سوزی تاکنون آتش‌سوزی‌های گسترده در ترکیه در مناطق جنگلی شهرهای توریستی این کشور مانند «آنتالیا»، «بدروم»، «مارماریس» و «مرسین» آغاز و موجب شد تا هزاران گردشگر مجبور به تخلیه هتل‌ها و تفریحگاه‌ها در این مناطق شوند.

روزنامه انگلیسی «گاردین» روز شنبه نوشته بود که شدت گرمای این آتش‌سوزی‌ها «چهار برابر» حریق‌های گذشته در تاریخ ترکیه و از این منظر بی‌سابقه بوده است. خبرگزاری «رویترز» هم گزارش داده که آتش‌نشانان همچنان برای خاموش کردن آتش‌ در شهرهای ساحلی «ماناوگات» و «مارماریس» در حال تلاش هستند.

دولت ترکیه وعده داده به صاحبان خانه‌های آسیب‌دیده در آتش‌سوزی اخیر در این کشور، کمک‌های بلاعوض بدهد.

این در حالی است که به گفته «بکر پاکدمیرلی»، وزیر کشاورزی و جنگلداری ترکیه، آتش‌سوزی در این مناطق به دلیل گرمای شدید هوا و باد همچنان در حال شعله‌ور شدن است. این وزارتخانه همچنین اعلام کرده که از ۱۱۲ مورد آتش‌سوزی در روزهای گذشته، حدود ۱۰۷ مورد تا روز یکشنبه مهار شده است.

این در حالی است که تاکنون تیم‌های اطفای حریق از روسیه، اوکراین، ایران و آذربایجان برای کمک به آتش‌نشانان محلی در نقاط مختلف ترکیه مستقر شده‌اند و آنچنان که اعلام شده، به دنبال اعزام هواپیماهای آتش‌نشان از این کشورها، اکنون شمار هواپیماهای آتش‌نشان در ترکیه به ۱۳ هواپیما رسیده است. ایران یک هواپیمای «ایلیوشین» روسی را به ترکیه فرستاده و ظاهرا قرار است هلیکوپترهای اطفای حریق هم اعزام کند.

از زلزله و سیل «ما» تا آتش‌سوزی «آنها»

اما پرسش اصلی این است که ترکیه چطور توانسته در کمتر از ۴ روز (تا لحظه تنظیم این گزارش)، بخش اصلی آتش‌سوزی‌ها را با کمترین تعداد کشته مهار کند؟ این پرسش، به ویژه زمانی اهمیت پیدا می‌کند که ماجرا با بلایای طبیعی مشابه در ایران مقایسه شود.

تعداد این بلایای طبیعی در ایران کم نبوده‌اند و البته، تجربه مدیریت این حوادث هم چندان خوب نبوده است. سیلاب‌های بهاری گسترده در سال ۱۳۹۸، زلزله سال ۱۳۹۶ در کرمانشاه، زلزله سال ۱۳۹۱ در آذربایجان شرقی و از همه مهیب‌تر، زلزله بم در سال ۱۳۸۲، پرتلفات‌ترین حوادث سال‌های اخیر در ایران بوده‌اند که در مجموع، دست‌کم حدود ۳۰ هزار کشته بر جای گذاشته‌اند.

سیلاب‌های سال ۱۳۹۸ در ایران، هنوز هم موضوع سوء مدیریت هستند.

اگر ماجرای سیلاب‌های سال ۱۳۹۸ را در نظر نگیریم و تنها زلزله‌های اخیر در ایران را بررسی کنیم، یک جست‌و‌جوی ساده نشان می‌دهد که زلزله‌های مشابه در ترکیه، تلفاتی به مراتب کمتر داشته‌اند و این در حالی است که از منظر تجهیزات مدیریت بحران، تفاوت فاحشی میان ایران و ترکیه وجود ندارد.

از طرفی، به غیر از زلزله بم (که به دلیل خشتی‌بودن سازه‌ها تلفات بالایی داشت)، در دیگر موارد هم تفاوت چشم‌گیری میان استحکام ساختمان‌ها در ایران و ترکیه وجود ندارد. (زمین‌لرزه سال ۲۰۲۰ در دریای اژه و در نزدیکی «ازمیر»، با بزرگی ۷ ‌ریشتر و قوی‌تر از زلزله بم، کمتر از ۱۲۰ کشته بر جای گذاشت.)

مدیریت، مدیریت و مدیریت

ظاهرا باید مشکل را در جایی دیگر بررسی کرد. در همین مورد آتش‌سوزی‌های اخیر در ترکیه، ایران یک هواپیمای اطفای حریق از نوع ایلیوشین ایل-۷۶ (Ilyushin Il-76) که از پیش از انقلاب در اختیار ارتش ایران بوده را به ترکیه اعزام کرده است.

این نوع هواپیما، با عمر نزدیک به نیم قرن، هم مصارف نظامی دارد و هم مصارفی نظیر اطفای حریق. جالب اینکه کشورهای زیادی این نوع از هواپیما را اختیار ندارند و جالب‌تر اینکه ظاهرا دست‌کم ۱۰ فروند از این نوع هواپیما در اختیار ارتش و سپاه در ایران است. (بخشی از هواپیماها اکنون عملیاتی نیستند.)

ایران دست‌کم ۱۰ فروند هواپیمای آتش‌نشان از نوع Ilyushin Il-76 دارد، اما خبری از ارسال آنها برای اطفای آتش در جنگل‌های زاگرس نبود.

و اما سوالی که این روزها در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود: چرا ایران از این هواپیماها برای اطفای حریق در جنگل‌های بلوط در رشته‌کوه‌های زاگرس که در سال‌های اخیر بارها دستخوش حریق شده‌اند، استفاده نکرده است؟

و سوالاتی مشابه: با وجود فعالیت نهادهایی نظیر «ستاد مدیریت بحران» و «ستاد پدافند غیرعامل»، چرا به محض بروز حوادث، سیل نیرو و تجیهزات به صورتی نامنظم و برنامه‌ریزی نشده عازم منطقه حادثه می‌شوند، تا آنجا که نهادهای مسئول بیانیه می‌دهند و خواهش می‌کنند که مردم برای کمک به منطقه حادثه دیده نیایند؟!

واکنش سریع و وعده درخت‌کاری دوباره

موضوع مهم دیگری که در حوادث طبیعی به میان می‌آید، وعده‌های بازسازی است. رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، خیلی زود شخصا عازم محل اصلی آتش‌سوزی اخیر در شهرستان «ماناوگات» در استان «آنتالیا» شد و از آنجا بازدید کرد.

اردوغان در یک سخنرانی در محل اصلی آتش‌سوزی، آماری هم از ادوات مورد استفاده در مهار آتش به دست داد که نشان می‌دهد واکنش دولت این کشور به موضوع آتش‌سوزی واقعا سریع و قابل‌توجه بوده است.

به گفته رییس‌جمهور ترکیه، طی ۳ روز نخست حریق، حدود ۴ هزار نفر پرسنل، ۶ فروند هواپیما، ۴۵ فروند بالگرد، یک بالگرد بدون سرنشین، ۹ فروند پهپاد، ۶۶۰ دستگاه ماشین آب پاش، ۶۵ دستگاه ماشین ساختمانی، ۱۱۷ خودروی آتش‌نشانی و ۳۱ دستگاه آمبولانس وارد عملیات اطفای حریق شده‌اند.

آتش‌سوزی جنگل‌های بلوط ایران واقعا با «دست خالی» خاموش شد، اما ایران برای کمک به ترکیه «هواپیمای آب‌پاش» ارسال کرد.

اردوغان همچنین از آغاز فرآیند درخت‌کاری در مناطقی که آتش‌سوزی رخ داده، به محض بارش نخستین باران خبر داد و اعلام کرد که برای خانه‌هایی که در آتش سوخته یا آسیب دیده‌اند، کمک هزینه اجاره اختصاص داده و خسارات ناشی از فعالیت‌های کشاورزی، دامی و گلخانه‌ای به آسیب دیدگان پرداخت خواهد کرد. علاوه بر این، دریافت مالیات، حق بیمه، بازپرداخت وام‌های تجاری و کشاورزی در مناطقی که در آنها آتش‌سوزی رخ داده به تعویق خواهد افتاد.

رییس‌جمهور ترکیه همچنین وعده داد که دولت این کشور «هرگونه خسارتی» را جبران خواهد کرد و ظرف یک سال، خانه‌ها در مناطقی که آتش‌سوزی رخ داده، مطابق با معماری سنتی این مناطق ساخته خواهند شد و زیرساخت‌های آسیب‌دیده‌ هم به حالت اول باز خواهند گشت.

در این میان، نکته جالب توجه، اشاره اردوغان به یکی از اصول قانون اساسی ترکیه بود. اردوغان در این مورد گفت: «طبق اصل ۱۶۹ قانون اساسی‌ کشورمان، نمی‌توان از مناطقی که دچار آتش‌سوزی شده‌اند، برای کاربری‌های دیگری استفاده کرد و باید دوباره درخت‌کاری در آنجا صورت بگیرد.»

کمک‌های بلاعوض و آغاز بازسازی ظرف یک ماه

دولت ترکیه اما وعده‌های دیگری هم در مورد آتش‌سوزی جنگل‌ها در این کشور داده است. اردوغان اعلام کرده که به صاحبان خانه‌های سوخته در آتش، کمک بلاعوضی معادل ۵۰ هزار لیر ترکیه (حدود ۶ هزار دلار) در قالب کالاهای اساسی پرداخت خواهد کرد. علاوه بر این، بازسازی‌ها ظرف یک ماه آینده شروع می‌شوند.

مجموع رقمی که دولت ترکیه در مرحله اول برای کمک به بحران زده‌ها تخصیص داده هم معادل ۵۰ هزار لیر ترکیه (حدود ۶ میلیون دلار) است. به این ترتیب، به نظر می‌رسد فاصله «بحران‌های ما» تا «بحران‌های دیگران»، آن هم دیگرانی که تا همین ۳ دهه پیش اقتصادی ضعیف‌تر از اقتصاد ایران داشتند، بزرگ‌تر از آن است که تصور می‌شد.