محمد امین سامنی 
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
خاورمیانه، پیشگام انرژی پاک؛ جایگزینی نفت با خورشید تا سال ۲۰۵۰
خاورمیانه در حال گذار به سمت منابع انرژی پاک است، با پیش‌بینی اینکه انرژی خورشیدی تا اواسط قرن به منبع اصلی برق تبدیل خواهد شد.
به گزارش تجارت‌نیوز، خاورمیانه شاهد افزایش سریع ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر است، به طوری که انرژی خورشیدی به عنوان منبع اصلی برق در حال ظهور است.
بر اساس گزارش اخیر ریستاد انرژی، انتظار می‌رود تا سال ۲۰۴۰، انرژی‌های تجدیدپذیر از سوخت‌های فسیلی به عنوان منبع اصلی تولید برق در خاورمیانه پیشی بگیرند. فتوولتائیک خورشیدی (PV) پیشرو این تغییر خواهد بود و بیش از نیمی از برق منطقه را تا اواسط قرن تامین خواهد کرد. این رقم نسبت به 2 درصدی که در سال گذشته داشت، به طرز چشمگیری افزایش یافته است.
پیش‌بینی می‌شود تا سال 2050، منابع انرژی تجدیدپذیر، از جمله انرژی آبی، علاوه بر انرژی خورشیدی و بادی، 70 درصد از ترکیب تولید برق خاورمیانه را تشکیل دهند. این رقم جهشی چشمگیر از پنج درصدی است که در پایان سال 2023 ثبت شده بود و نشان‌دهنده تحولی اساسی در چشم‌انداز انرژی منطقه است.
به‌رغم افزایش تاسیسات انرژی‌های پاک در آینده، منطقه همچنان به‌شدت به گاز طبیعی در کوتاه‌مدت متکی خواهد بود. با این حال، تقاضا برای گاز طبیعی تا زمانی که در سال 2030 به اوج خود برسد، به رشد خود ادامه خواهد داد و پس از آن به‌تدریج کاهش می‌یابد.
تحول در سبد انرژی خاورمیانه
به نقل از oilprice، بخش انرژی خاورمیانه در نقطه عطفی قرار دارد. اگرچه این منطقه به طور سنتی یک نیروگاه نفت‌وگاز است، اما به عنوان پاسخی به رشد سریع صنعتی، افزایش جمعیت و تلاش جهانی برای کاهش انتشار کربن، تمرکز خود را به انرژی‌های تجدیدپذیر تغییر می‌دهد. خاورمیانه خانه بیش از 280 میلیون نفر است و یکی از سریع‌ترین رشد جمعیت جهان را دارد که از سال 2000 تاکنون بیش از 60 درصد افزایش یافته است.
با ادامه رشد جمعیت، چشم‌انداز اقتصادی منطقه تقویت می‌شود. تا سال 2050، تقاضای برق به حدود دو هزار تراوات ساعت (TWh) خواهد رسید، در مقایسه با 1200 TWh فعلی، به دلیل توسعه صنعتی قوی، رشد جمعیت، و برق رسانی حمل‌ونقل و سایر بخش‌ها.
بخش مسکونی منطقه در حال حاضر 40 درصد از کل تقاضای برق را تشکیل می‌دهد، پس از آن بخش تجاری با 26 درصد و بخش صنعتی با 22 درصد قرار دارند. 12 درصد باقی‌مانده شامل بخش‌هایی مانند کشاورزی و حمل‌ونقل است.
تولید برق خاورمیانه به‌شدت به سوخت‌های فسیلی وابسته است و در پایان سال 2023، 93 درصد از کل انرژی را تشکیل می‌دهد. انرژی‌های تجدیدپذیر سه درصد و هسته‌ای و آبی هر کدام 2 درصد را تشکیل می‌دهند. انرژی گاز طبیعی تقریباً سه‌چهارم تولید برق منطقه را تشکیل می‌دهد که 40 درصد از کل تقاضای گاز را تشکیل می‌دهد. انتظار می‌رود تا سال 2030 حدود 30 درصد از ظرفیت نصب‌شده منطقه از منابع انرژی تجدیدپذیر تامین شود و این پتانسیل تا سال 2050 به 75 درصد افزایش یابد.
پیش‌بینی می‌شود ذخیره انرژی باتری در دهه 2030 به طور قابل توجهی رشد کند و از متناوب بودن انرژی خورشیدی و بادی حمایت کند و به انتقال آرام انرژی کمک کند. به دلیل کمبود نسبی پتانسیل انرژی آبی و قیمت پایین گاز، خاورمیانه به استفاده از انرژی گازسوز به عنوان منبع اولیه و در نهایت به عنوان سوخت انتقالی در دراز مدت ادامه خواهد داد. پیش‌بینی می‌شود سهم گاز در ترکیب تولید برق از 74 درصد در پایان سال 2023 به 46 درصد در سال 2040 و 22 درصد تا سال 2050 کاهش یابد.
انرژی خورشیدی به طور فزاینده‌ای در سیاست‌های انرژی کشورهای خاورمیانه اهمیت پیدا می‌کند. به عنوان ارزان‌ترین منبع انرژی، پنل خورشیدی در عربستان سعودی با قیمت تمام‌شده کم‌سابقه جهانی 10.4 دلار در هر مگاوات ساعت، یک معیار اقتصادی برای ارزیابی و مقایسه هزینه‌های تولید برق در طول عمر منابع مختلف انرژی است. دلیل این امر عواملی مانند نرخ پایین موانع، پروژه‌های در مقیاس بزرگ، کاهش قیمت سخت‌افزار، هزینه کم نیروی کار و تابش خورشیدی بالاست. در واقع، این منطقه دارای پتانسیل استثنایی انرژی خورشیدی است و سالانه بیش از دو هزار کیلووات ساعت در هر متر مربع تابش خورشید در کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات و عمان دریافت می‌کند.
عوامل محرک رشد انرژی‌های تجدیدپذیر در خاورمیانه
رشد سریع تقاضا برای برق
تقاضای برق در خاورمیانه به دلیل افزایش جمعیت و توسعه اقتصادی به سرعت در حال افزایش است. این امر نیاز به منابع جدید تولید برق را افزایش می‌دهد و انرژی‌های تجدیدپذیر را به گزینه‌ای جذاب تبدیل می‌کند.
کاهش هزینه‌ها
هزینه فناوری‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه پنل‌های خورشیدی، در سال‌های اخیر به طور قابل توجهی کاهش یافته است. این امر آنها را به طور فزاینده‌ای با منابع انرژی فسیلی رقابتی می‌کند.
سیاست‌های دولتی
بسیاری از کشورهای خاورمیانه اهداف بلندپروازانه‌ای را برای افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ترکیب برق خود تعیین کرده‌اند. این امر به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر و ایجاد یک محیط نظارتی حمایتی کمک می‌کند.
عربستان 58 گیگاوات ظرفیت خورشیدی نصب می‌کند
کل ظرفیت خورشیدی در خاورمیانه در پایان سال 2023 از 16 گیگاوات (GW) فراتر رفت و انتظار می‌رود تا پایان سال 2024 به 23 گیگاوات نزدیک شود.
عربستان سعودی و امارات متحده عربی پیشگامان منطقه در زمینه اتخاذ انرژی‌های تجدیدپذیر هستند. عربستان سعودی قصد دارد تا سال 2030 بیش از 58 گیگاوات ظرفیت خورشیدی نصب کند.
امارات متحده عربی نیز متعهد به انرژی پاک است و ظرفیت فتوولتائیک خورشیدی خود را از ۶ گیگاوات کنونی به ۱۴ گیگاوات تا سال ۲۰۳۰ افزایش خواهد داد. این کشور قصد دارد تا سال ۲۰۵۰ سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ترکیب برق خود را به ۴۴ درصد افزایش دهد.
عمان نیز در حال افزایش ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر خود از حدود ۷۰۰ مگاوات کنونی به ۴.۵ گیگاوات تا سال ۲۰۳۰ است. این کشور همچنین در نظر دارد تا سال ۲۰۳۰ به بزرگترین صادرکننده هیدروژن سبز در جهان تبدیل شود.
مزایای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر
این گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر خبر خوبی برای منطقه خاورمیانه است و مزایای فراوانی دارد از جمله:
امنیت انرژی: وابستگی به واردات سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهد.
پایداری: انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی هوا را کاهش می‌دهد.
ایجاد شغل: فرصت‌های شغلی جدیدی در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد می‌کند.
رشد انرژی‌های تجدیدپذیر در خاورمیانه خبر خوبی برای منطقه و برای محیط زیست است. این امر به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، بهبود کیفیت هوا و مقابله با تغییرات آب و هوایی کمک می‌کند.
با ادامه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، خاورمیانه می‌تواند به رهبر جهانی در تولید برق پاک تبدیل شود.
اخبار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.
نظرات