مهاجرت نخبگان ایرانی / بازی دو سر باخت دولت و مردم

به گزارش تجارت‌نیوز ، یکی از مهمترین چالش‌های چند سال اخیر کشور، مربوط به کمبود سرمایه انسانی و بحث مهاجرت نخبگان است. حالا و پس از چند ماه تدوین، نگارش و تحویل لایحه برنامه هفتم توسعه، سرانجام روز گذشته با حضور رییس‌جمهوری در صحن علنی مجلس از متن این برنامه به‌طور کامل رونمایی شد. از جمله موارد مطرح‌شده در این لایحه مانند زمینه‌سازی برای بازگشت یا جلوگیری از مهاجرت استعدادهای ایرانی، یک بار دیگر، توجهات را به بحث مهاجرت نخبگان جلب کرد.

برنامه هفتم توسعه در شرایطی رونمایی شد که موارد ذکر شده در لایحه بسیار قابل بحث است. در بحث مرجعیت علمی ماده 97 بند الف به لزوم تقویت بازگشت و نگهداشت نخبگان، متخصصان، پژوهشگران و فن­اوران در قالب واحدهای صیانتی و حمایتی از سوی دولت تاکید شده است. درباره این که چقدر این لایحه و این ماده در شرایط امروز کشور مفید یا امیدوارانه خواهد بود با هادی فرنود، بنیانگذار استارتاپ کاموا کارآفرینی که لندن را به قصد تهران ترک کرد و استارتاپ خود را راه‌اندازی کرد، گفتگو کردیم.

بهبود شرایط موجود باعث بازگشت نخبگان می‌شود

هادی فرنود، مدیرعامل کاموا و هم‌بنیان‌گذار رویداد همفکر معتقد است برای بازگشت یا جلوگیری از خروج نخبگان باید امیدی به بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور وجود داشته باشد. او در این باره اضافه کرد: در دولت آقای روحانی با امید به امضای برجام، این امید برای ما وجود داشت و انتظار می‌­رفت شرایط اقتصادی بهتر شود اما متاسفانه حکومت در جهت عکس رفتار کرد، همچنین که انتخابات آمریکا هم تاثیر سوء خود را گذاشت. وقتی امید را از بین می­‌رود، هر کسی که می­ماند دلایلی غیراقتصادی برای ماندن دارد. هر کسی که می­ماند وابستگی‌هایی دارد وگرنه هر کسی که می­خواهد در کار پیشرفت کند راهی جز مهاجرت ندارد. وقتی شرایط رو به نابودی است، هر روزی را که هدر بدهی یک زمان بی بازگشت برای تو خواهد بود. این شایسته-ناسالاری‌­ها لطمه خود را به کشور زده است و راه بهبود شرایط دیگر بسیار دور و دشوار است.

فرنود با اشاره به استارتاپ­‌های موفق امروز کشور ادامه داد: آن­هایی که کسب­‌وکاری دارند، به طور معمول به ثروت خود وابسته هستند. برای مثال برادران محمدی، بنیان­گذاران دیجی­‌کالا یا میلاد منشی­‌پور بنیان­گذار تپ­سی هم با وجود اینکه استارتاپ‌های موفقی دارند، از کشور نرفته­‌اند که این به معنی خوب بودن شرایط نیست. در واقع به این معنی است که آن­ها ثروتی ایجاد کرده‌­اند و نمی‌­توانند به راحتی آن را رها کنند. رفتن من به شخصه دیگر به چرایی آن بستگی ندارد و فقط به زمان بستگی دارد.

به لایحه ارائه‌شده امیدوار نیستم

او بر شرایط سخت و ویژه امروز تاکید جدی دارد: ما هر روز در حال دسته و پنجه نرم کردن با تحریم‌­ها هستیم. هر روز یک سرویس جدید اضافه می­‌شود و حساب­‌های ما را می‌­بندد. در واقع روزی نیست که ما درگیر این ماجرا نباشیم. ترکیب محدودیت­‌های بین‌­المللی و فیلترینگ داخلی شرایطی را به وجود آورده که دوام آوردن را بسیار سخت کرده است. کارهای روزمره ما در بخش فنی هم هر روز به مشکل می­‌خورد و این­ هزینه­‌های ما را افزایش داده چرا که بازدهی پایین آمده است.

راجع به اینکه لایحه برنامه هفتم توسعه و اینکه چه میزان کمکی می‌­تواند به استارتاپ­‌ها برای بهبود شرایط بکند، نگاه من خیلی امیدوارانه نیست.