میلاد مرادی 
چگونه دولت پلتفرمی روابط دولت-ملت را دگرگون میکند؟
دولت پلتفرمی مبنایی است که سازمانهای دولتی و غیردولتی را قادر می‌سازد نسل جدیدی از خدمات همگانی را ارائه نمایند. در این مدل، دولت نقش واسطه را ایفا میکند، عوامل مرتبط را ساماندهی میکند، مشارکت را تسهیل مینماید، افراد و ارائه‌دهندگان خدمات را به هم وصل و در نهایت بر الگوهای ارائه خدمات عمومی نظارت میکند.
دنیای امروز به تکنولوژی و عرصه دیجیتال گره خورده است. موضوعی که در کنار تمام تاثیراتش، یکی از مهم‌ترین تاثیرات خود را در عرصه روابط بین دولت و ملت گذاشته است.
به گزارش تجارت‌نیوز ، یک موسسه پژوهشی در گزارش خود به بررسی آثار انقلاب صنعتی چهارم بر مناسبات دولت و ملت پرداخته است.
امروزه سرعت پیشرفت فناوری در بالاترین حد خود قرار داشته و جهان را در آستانه یک انقلاب فناوری قرار داده است. فناوری دیجیتال و قدرت رو به گسترش رایانش، بستر اصلی این انقلاب فناوری خواهد بود که آثار و تبعات آن در تمام حوزه‌ها بروز یافته و چالش‌ها و فرصت‌هایی را پدید می‌آورد. پیشرفت تکنولوژی تا به حدی سریع و دگرگون کننده است که از آن به انقلاب صنعتی چهارم یاد می‌شود.
این انقلاب از ابتدای قرن حاضر آغاز و متکی بر انقلاب دیجیتال است. اینترنتِ همراه و در دسترس همگان، حسگرهای کوچک‌تر و قدرتمندترِ ارزان، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین از مشخصه‌های این انقلاب هستند. تولید و گردش سریع و وسیع اطلاعات و دسترسی عامه مردم به جزئیات اطلاعات و داده‌ها مؤلفه دیگر انقلاب صنعتی چهارم است. در این انقلاب دیجیتال، به کمک فناوری پیشرفته و جدید، امکان از بین بردن برخی ناکارایی‌های ساختاری و سیستماتیک به وجود خواهد آمد.
پژوهشکده امور اقتصادی در گزارشی به بررسی آثار انقلاب صنعتی چهارم بر مناسبات دولت - ملت بالاخص در حوزه عملکرد وزارت امور اقتصادی و دارایی پرداخته و در سه حوزه تأمین منابع مالی، مدیریت مخارج دولت و تسهیل تجارت خارجی، به‌عنوان بخشی از حوزه‌های عملکردی وزارت امور اقتصادی و دارایی، آثار فناوری دیجیتال و فرصت‌ها و تهدیدهای ناشی از آن بررسی کرده است.
این گزارش در دو بخش اصلی تنظیم شده است. در بخش اول ارتباط تحولات تکنولوژیک و دولت بررسی شده و در بخش دوم فناوری دیجیتال در حوزه عملکردی منتخب وزارت امور اقتصادی و دارایی مورد بررسی قرار گرفته است.. در ادامه خلاصه‌ای از مهم‌ترین نکات مطرج شده در این گزارش ارائه می‌گردد و در پایان پیشنهاداتی برای استفاده بهینه از فناوری‌های نوین در راستای بهبود عملکرد اقتصادی دولت بیان می‌شود.
بهبود حکمرانی
پیشرفت تکنولوژی رابطه دولت با مردم را متأثر ساخته و سرعت گردش اطلاعات، تقاضا برای شفافیت را افزایش داده است. از طرفی شفافیت لازمه بهبود حکمرانی، مورد تأکید دولت و ازجمله وظایفی است که بر عهده وزارت امور اقتصادی و دارایی قرار داده شده است.
وقتی به ارزیابی تأثیر انقلاب صنعتی چهارم بر دولت‌ها می‌پردازیم، نخست استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای حکمرانیِ بهتر، به ذهن متبادر می‌شود؛ استفاده بیشتر و مبتکرانه‌تر از فناوری‌های بر بستر شبکه می‌تواند به ادارات دولتی کمک کند که برای بهبود مجموع عملکرد خود، از تقویت فرآیندهای دولت الکترونیک گرفته تا ترویج شفافیت، پاسخگویی و تعامل بیشتر بین دولت و شهروندانش، ساختارها و کارکردهای خود را مدرن نمایند.
ارائه خدمات جدید دولتی
دولت پلتفرمی که مورد توجه کشورهای پیشرفته و مسیری برای افزایش کارایی و بهبود عملکرد دولت با استفاده از انقلاب صنعتی چهارم تلقی می‌شود، مبنایی است که سازمانهای دولتی و غیردولتی را قادر می‌سازد نسل جدیدی از خدمات همگانی را ارائه نمایند. در این مدل، دولت نقش واسطه را ایفا میکند؛ عوامل مرتبط را ساماندهی میکند، مشارکت را تسهیل مینماید، افراد و ارائه دهندگان خدمات را به هم وصل و در نهایت بر الگوهای ارائۀ خدمات عمومی نظارت میکند.
کاهش فرار مالیاتی
در تأمین منابع مالی در بخش دولت، محدودیت‌های اطلاعاتی فرصت‌هایی را برای فرار مالیاتی و نیز ایجاد بده بستان بین کارایی و برابری به بار می‌آورد. اما ورود فناوری‌های دیجیتال می‌تواند از دو طریق به کاهش این محدودیت‌ها منجر شود. نخست، دیجیتال شدن می‌تواند کمک کند که محدودیت‌های اطلاعاتی از طریق راه‌های مناسب‌تر برای ارزیابی صحت درآمدها و عواید اقتصادی پرداخت کنندگان مالیات، تا حدودی کاهش یابد. همچنین به وسیله فناوری‌های دیجیتال و استفاده از حداکثر اطلاعات در طراحی سیستم‌های مالیاتی، می‌توانند بده بستان بین کارایی و برابری را کاهش دهند.
کاهش هزینه مبادله در بازارهای مالی
در بازارهای مالی نیز یکی از بزرگترین مزیت‌های تجارت الکترونیک، ادغام بازارهای سهام جهانی است. مبادله الکترونیکی امکان داد و ستد برای افراد مختلف را ایجاد کرده و باعث شده تا موانع جغرافیایی موجود سر راه افراد، سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از میان رفته و معاملات چندجانبه گسترش یابد. این امر به معنای کاهش هزینه‌های مبادله و افزایش نقد شوندگی در بازارهای مالی است.
تسهیل تجارت خارجی
در تجارت خارجی نیز کسب و کارها پلتفرم‌های دیجیتال را به منظور انجام مبادله و صادرات مورد استفاده قرار می‌دهند و از این طریق دسترسی آنها به بازارهای جهانی فزونی می‌یابد، خدمات به صورت آنلاین مبادله می‌شوند، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها امکان ارایه خدمات جدیدی را فراهم میکند و درنهایت داده‌های قابل انتقال، فراتر از مرزها زنجیره‌های ارزش جهانی را پشتیبانی و قابل مدیریت می‌سازند.
فناوری در ایران
حضور و بروز فناوری‌های جدید در کشور ما نیز خود را نشان داده است. پس از انتشار لایحه بودجه سال 1397، پیش از آنکه بررسی‌ها در مجلس آغاز شود، بخش‌های مختلف این لایحه در شبکه‌های اجتماعی بررسی و به نظر عموم رسید. این امر حتی در جهت‌دهی بررسی‌های بودجه در مجلس نیز بی تأثیر نبوده است. این گردش سریع داده‌ها زوایای مختلف بودجه را شفاف سازی نمود و بسیاری ارقام که پیش‌تر نیز در بودجه‌های سالیانه وجود داشتند اما کمتر مورد توجه عمومی قرار می‌گرفتند، برجسته شده و دولت را مجبور به پاسخگویی و موضع‌گیری نمودند.
پیشنهاداتی برای بهبود عملکرد دولت
با توجه به مطالب مطرح شده، در گزارش، پیشنهادات زیر می‌توانند در مسیر به کارگیری بهینه فناوری‌های نوین در راستای بهبود عملکرد اقتصادی دولت قابل توجه باشند: تسریع در ایجاد و تکمیل پایگاه اطلاعاتی جامع موضوع ماده 169 مکرر قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم،. تکمیل و ارتقاء خزانه‌داری الکترونیکی در راستای تولید داده‌های مبتنی بر تراکنش‌های درآمدی و هزینه‌ای، برقراری نظام استانداردهای بین‌المللی داده‌ها، استفاده از پتانسیل داده‌های دیجیتال برای طراحی داشبوردهای تخصصی و به‌ویژه داشبوردهای مدیریت ریسک، بازنگری در قوانین و مقررات به منظور هماهنگی با ابعاد تحول تکنولوژیک و زمینه‌سازی برای دولت پلتفرمی.
نظرات