کف مطالبات از اروپا

روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم علی‌اکبر فرازی، آورده است: در طول چند هفته گذشته شاهد رویدادهای مثبتی در حوزه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران بودیم که شاید آنچنان که شایسته است به ابعاد آنها در رسانه‌های داخلی پرداخته ‌نشد. از جمله این دستاوردها می‌توان به ابتکار جدید اتحادیه اروپا برای ایجاد کانال مالی ویژه برای تجارت با ایران اشاره کرد.

به گزارش تجارت‌نیوز، دیپلماسی فعال جمهوری اسلامی ایران در بروکسل برای جبران آسیب‌هایی که خروج امریکا از برجام به اقتصاد و تجارت خارجی کشور وارد می‌کند، باعث شد تا اروپایی‌ها این ابتکار جدید را مطرح کنند تا برای استمرار تعامل تجاری اروپا و کمپانی‌های اروپایی با ایران مسیر جدیدی بدون مانع تحریم‌های امریکا ایجاد شود. به لحاظ سیاسی این یک دستاورد بزرگ برای جمهوری اسلامی ایران است اما به لحاظ فنی و تکنیکی باید منتظر بود و دید چه مشکلاتی پیش روی اجرایی شدن این ابتکار وجود دارد و چنین اقدامی تا چه اندازه می‌تواند راهگشا باشد.

به نظر می‌رسد که اتحادیه اروپا در گشایش این راه جدی است و نمی‌خواهد مانند گذشته کج‌دار و مریز رفتار کند و تصمیم جدی دارد که در خصوص برجام مصرانه ایستادگی کند تا همه طرف‌های برجام از منافع این توافق برخوردار شوند و امریکا به تنهایی نتواند اروپا و ایران را از منافع برجام محروم کند. راهی که اروپایی‌ها پیشنهاد داده‌اند این است که مبادلات پول و کالا به جای گردش در نظام بانکی از طریق یک صندوق ویژه اتفاق بیفتد که شامل تحریم‌های امریکا نشود. به گمان من این یک مسکن موقت است که می‌تواند اجازه دهد ایران و اروپا در حد کف مطالبات ایران تعامل تجاری و اقتصادی داشته ‌باشند. البته همان‌گونه که مسکن در مسیر درمان یک بیماری کمک‌ کننده است، اما نهایتا درمان نهایی نیست و …

باید راهکارهای جامع‌تر و فراگیرتری برای گسترش سطح مبادلات تجاری ایران با جهان از طریق همکاران خارجی ایجاد شود. من معتقدم که چنین دستاوردی نباید کاملا دستگاه دیپلماسی ما را راضی کند، چرا که سقف خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران بسیار بالاتر از این است. سقف خواسته‌های ایران باید اقدام و موضع‌گیری صریح اروپا برای رویارویی با تحریم‌ها و اجرای دقیق برجام باشد از جمله باز شدن سوییفت برای تعامل ارزی مستقیم بانک‌های ایرانی با جهان خارج. با این حال ابتکار جدید اروپایی‌ها اگر به صورت جدی عملی شود و امکان فروش نفت خام، معیانات گازی و محصولات پتروشیمی ایران به کشورهای اروپایی مهیا باشد، می‌توان امیدوار باشیم که گام مثبتی است. با وجود این تصمیمی که اتحادیه اروپا گرفته است، یک نکته را نباید از نظر دور داشت که این اتفاق فقط برای شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی است و کمپانی‌های بزرگ اروپایی از دستورات دولتی برای ارتباط تجاری پیروی نمی‌کنند. مدیران این شرکت‌ها بر اساس سیاست‌های خودشان و منفعت سهام‌داران‌شان تصمیم می‌گیرند و معمولا تلاش می‌کنند مقررات جاری ایالات متحده امریکا را به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان کاملا دقیق اجرایی کنند. نباید تصور کرد که اقدام اروپا برای ایجاد یک خط ویژه تبادل مالی با ایران، باعث خواهد شد که کمپانی‌های بزرگ اروپایی به بازار ایران بازگردند.

باید به آینده نگاه کرد و منتظر باشیم تا واکنش امریکا به این اقدام اروپا را دقیقا ببینیم. اولین واکنش امریکایی‌ها منفی بود و نشان از عصبانیت آنها از ایجاد چنین ساز و کار مالی برای مبادلات خارجی ایران داشت.

امریکایی‌ها رسما به کشورهای ثالث هشدار داده‌اند که از مبادله تجاری و مالی با ایران خودداری کنند یا آمادگی پذیرش اقدام‌های تنبیهی امریکا را داشته ‌باشند. این اقدام اروپایی‌ها اگر عملا جلوی هدف نهایی امریکا برای به صفر رساندن درآمد ارزی ایران از فروش نفت را بگیرد، یک پیروزی مهم سیاسی در پرونده برجام برای ایران محسوب خواهد شد.

امروز شاهد هستیم که با خروج امریکا از برجام، غالب پایتخت‌های اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که برای مقابله به یکجانبه‌گرایی دونالد ترامپ، باید راهکاری پیدا کنند که سفره خود را از امریکا جدا کنند. این اتفاق مهم و مبارکی برای استقلال بیشتر اروپا است که به دلیل سیاست‌های واشنگتن روی می‌دهد و دستور ترامپ برای عقب‌نشینی از برجام کمک کرد تا اروپایی‌ها اقدامات خود را برای رسیدن به استقلال نسبت به امریکا در حوزه‌های مختلف سیاسی، امنیتی، مالی و انرژی تسریع کنند. اما نهایتا استقلال اتحادیه اروپا از امریکا یک رویکرد بلندمدت است و این مسیر به تدریج به نتیجه خواهد رسید. اما نهایتا این اراده برای استقلال در پایتخت‌های اروپایی وجود دارد.

نهایتا نباید تصور کرد که کشورهای اروپایی با چنین اقداماتی در حال جدا شدن کامل از ایالات متحده امریکا در معادلات بین‌المللی هستند. چنین تصوری کاملا باطل است. کشورهای اروپایی حاضر نیستند به خاطر تهران مناسبات پیچیده، در هم تنیده استراتژیک و تاریخی خود را با ایالات متحده امریکا کنار بگذارند. اروپایی‌ها فقط تا جایی پیش می‌روند که برجام را حفظ کنند و بتوانند از منافع امنیتی و سیاسی این توافق بهره‌مند شوند. سیاستگذاران جمهوری اسلامی ایران باید این اصل را در نظر داشته ‌باشند که نه اراده و نه توان چنین تصمیمی در اتحادیه اروپا وجود ندارد که صرفا به خاطر روابط با جمهوری اسلامی ایران مناسبات خود را با امریکا دچار اخلال کند.

نگرانی اروپایی‌ها این است که اگر روند رویدادها باعث خروج جمهوری اسلامی ایران از برجام شود، ممکن است نتایجی به بار بیاورد که خوشایند اروپایی‌ها نخواهد بود. حفظ برجام یک اقدامی تاکتیکی برای اتحادیه اروپا است و نباید تصور کرد که اروپایی‌ها به دنبال روابط استراتژیک با جمهوری اسلامی ایران هستند. تمام رهبران قدرت‌های اروپایی چه در سفرهایی که به واشنگتن داشتند و چه اخیرا در سفر آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان به فلسطین اشغالی بر این نکته تاکید داشتند که در مورد بحث محدود کردن نفوذ ایران در منطقه با واشنگتن و تل‌آویو اشتراک نظر دارند.

منبع:روزنامه اعتماد