چرا حذف ۴ صفر دردی از اقتصاد ایران دوا نمی‌کند؟

رئیس کل بانک مرکزی طی روزهای گذشته در جمع برخی از نمایندگان مجلس از تقدیم لایحه حذف چهار صفر از پول ملی به دولت خبر داد و اظهار امیدواری کرد که این اقدام به نتیجه برسد. به این ترتیب از این پس به جای 10 هزار تومان، گفته می‌شود 10 تومان.

به گزارش تجارت‌نیوز، موضوع حذف صفر از پول ملی سال‌ها است که در عرصه سیاست‌گذاری پولی مطرح می‌شود، اما هر زمان بنا به دلایلی مسکوت مانده است. با این حال، گویا این بار همتی کمر همت بر حذف چهار صفر از پول ملی بسته است. سال‌ها است که برخی از کارشناسان این اقدام را برای نظام پولی کشور ضرروی می‌دانند، در عوض برخی دیگر حذف صفر از پول ملی را چندان ضروری نمی‌دانند.

اکنون چند روزی است که بحث بر سر این طرح و آثار اقتصادی محتمل آن بالا گرفته است. تاکنون کشورهای مختلفی از جمله همسایه غربی ما ترکیه دست به چنین کاری زده‌اند و هر کدام نتایج متفاوتی گرفته‌اند. میثم رادپور، کارشناس اقتصادی در گفتگو با تجارت‌نیوز، اعتقاد دارد حذف چهار صفر از پول ملی اساسا تصمیم استراتژیکی نیست و با انجام این کار تنها ارزش اسمی پول و نه ارزش واقعی آن بهبود می‌یابد.

این کارشناس اقتصادی می‌گوید: به لحاظ اقتصادی تقریبا اقدام برای حذف صفر از پول ملی یک عمل خنثی به حساب می‌آید. یعنی چیزی که جابه‌جا می‌شود به‌جای آنکه ارزش‌های واقعی باشند، ارزش‌های اسمی هستند. بنابراین به لحاظ اقتصادی اگر برخی هزینه‌های جزئی مانند هزینه جمع‌آوری و سپس چاپ اسکناس‌های نو را در نظر نگیریم، به نظر می‌رسد که این اقدام یک تصمیم خنثی و نه یک تصمیم استراتژیک است.

وی ادامه می‌دهد: در بسیاری از کشورهای دنیا مانند ترکیه و برخی کشورهای آفریقایی که برای سالیان متوالی تورم بالا را تجربه کرده‌اند، این سیاست اجرا شده است. این کشورها نیز به منظور بالا بردن ارزش اسمی و نه واقعی پول خود، اقدام به حذف یک یا چند صفر از پول ملی خود کرده‎‌‌اند. در کشور ما نیز ارزش ریال به شدت تضعیف شده و این اقدام باعث می‌شود که قدرت برابری خرید حداقل به صورت اسمی تقویت شود. اما به هر حال ممکن است که آثار روانی برای جامعه داشته باشد.

این کارشناس اقتصادی در مورد آثار روانی این تصمیم می‌گوید: قطعا از همین اکنون نمی‌توان گفت که این اقدام باعث ایجاد یک جو روانی به صورت نظام‌مند می‌شود. در زمینه اثر روانی این اقدام یک مثال بارز وجود دارد. همواره ما در فضای مجازی مشاهده کرده‌ایم که پول رایج کشورها را در جدولی کنار هم قرار می‌دهند و مثلا می‌گویند کم‌ارزش‌ترین یا با ارزش‌ترین پول متعلق به کدام کشورها است. نکته‌ای که در این مقایسه وجود دارد و معمولا افراد آن را در نظر نمی‌گیرند این بوده که ممکن است برخی کشورها به صورت اسمی چندین بار ارزش پول ملی خود را با حذف صفر ارتقا داده باشند.

وی می‌افزاید: اکنون نیز اگر این اتفاق برای پول ملی ایران بیفتد جایگاه ایران در چنین جدولی ممکن است بسیار بهبود پیدا کند. به عنوان مثال امکان دارد جایگاه ریال ایران در برابر دلار آمریکا چند برابر شود، که در نوع خود یک شوخی است. چرا که در اینجا صرفا ارزش اسمی پول بهبود یافته و ارزش واقعی آن تغییری نکرده است.

رادپور ادامه می‌دهد: مسئله دیگر مربوط به عادت‌های محاسباتی است که بیشتر مربوط به اوایل داستان است و بعد از مدتی که این طرح اجرا شد، ذهن افراد به محاسبات با پول جدید عادت می‌کند. البته نکته مثبتی که این اقدام دارد این است که از این به بعد نیاز نیست برای خرید کالا یا خدمات اندک، مقدار زیادی پول با خود حمل کرد. چرا که ارزش اسمی پول تغییر پیدا کرده است.

وی با اشاره به تجربه کشور در این زمینه می‌گوید: کشور ترکیه طی سالیان متمادی درگیر تورم بالا و در حد 60 الی 70 درصد بود. آنها نیز اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کردند. اما توجه کنیم که صرفا این اقدام منجر به بهبود اقتصادی ترکیه نشد. چرا که ترکیه بعد از این اقدام دست به اصلاحات اقتصادی گسترده‌ای زد. آنها توانستند رشد اقتصادی خود را بهبود بدهند، بسیاری از صنایع مانند پوشاک و نساجی را گسترش دادند، صنعت توریسم ترکیه را گسترش دادند و تولید ناخالص داخلی خود را افزایش دادند.

این کارشناس اقتصادی در نهایت می‌گوید: بنابراین در کل ما نیز باید به سمت اصلاحات اقتصادی برود. در غیر این صورت اقدام برای حذف صفر ملی به خودی خود یک تصمیم استراتژیک نیست که تاثیرگذار باشد. البته بانک مرکزی از یک طرف باید یک سری هزینه‌ها را برای امحا و چاپ اسکناس‌های جدید متحمل شود و از طرف دیگر ممکن است بابت بالا رفتن ارزش اسمی پول صرفه‌جویی‌هایی بابت چاپ پول بشود. چرا که نیاز به چاپ اسکناس کمتری وجود دارد.