کانال مالی با اروپا مقدمه‌ای برای شفاف‌سازی مبادلات پولی است

به گزارش تجارت‌نیوز، یکی از وعده‌های اروپا پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام راه‌اندازی سازوکاری برای محافظت روابط تجاری ایران و اروپا از تحریم‌های آمریکا بود، به‌همین جهت در روز پایانی هفته گذشته وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلستان به‌صورت رسمی از آغاز به کار کانال مالی اروپا و ایران موسوم به INSTEX (ساز و کار حمایت از روابط تجاری) خبر دادند.

بر مبنای این ساز و کار ایران می‌تواند به یک شرکت اروپایی نفت یا کالا بفروشد و اعتبار لازم برای خرید کالا و خدمات از یک شرکت اروپایی دیگر را تامین کند. پول این مبادلات نیز در خاک اروپا و بین این دو شرکت اروپایی مبادله خواهد شد. برای استفاده از این ساز و کار یک شعبه از این کانال مالی در ایران و یک شعبه به میزبانی پاریس در اروپا راه‌اندازی خواهد شد.

این سازوکار در واقع یک مکانیزم تسویه و پرداخت است. از طریق این مکانیزم تعهدات شرکت‌های دریافت‌کننده نفت و کالا از ایران در یک حساب نگهداری می‌شود و ایران می‌تواند از این حساب و بدون نیاز به جابه‌جایی مستقیم پول برای خرید کالا و خدمات از سایر شرکت‌های اروپایی استفاده کند. در واقع هدف این مکانیزم این است که بدون انجام نقل و انتقال مستقیم بین ایران و شرکت‌های اروپایی، به خصوص شرکت‌های کوچک‌تر اروپایی، امکان تجارت بین ایران و اروپا را فراهم آورد.

به عبارتی ایران در این سازوکار نمی‌تواند به‌صورت مستقیم به درآمد حاصل از صادرات کالا دسترسی پیدا کند، اما می‌تواند از سوئیفت اروپایی برای تسویه و پرداخت تعهدات خود در قبال خرید کالا و خدمات مجاز استفاده کند.

بر مبنای اعلام مقامات اروپایی ساز و کار راه‌اندازی شده در مرحله نخست تنها کالاهای بشردوستانه یعنی غذا و دارو را در بر می‌گیرد، اما در مراحل بعدی امکان مبادله تمام کالاها و خدماتی که در دسته تحریم‌های آمریکا یا تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار نمی‌گیرند با ایران فراهم خواهد شد.

ترفند اروپایی‌ها برای ایرانی‌ها!

حسن حسینی شاهرودی، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتگو با «تجارت‌نیوز» درخصوص تاثیر راه‌اندازی کانال مالی اروپا و ایران، گفت: کانال مالی اروپا و ایران ابتکار اروپایی‌ها در راستای وعده‌های آنها برای محافظت روابط تجاری ایران و اروپا از تحریم‌های آمریکا است، این وعده‌ها در حال حاضر در قالب SPV عملیاتی شده است، اما باید ببینیم که این کانال مالی تا چه میزان قابلیت اجرایی خواهد داشت.

نماینده مردم شاهرود در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: آنچه که حائز اهمیت است اینکه این کانال مالی چقدر می‌تواند کارایی داشته باشد، آیا منابع و ذخایر ارزی ایران در اروپا را شامل می‌شود که به این کانال مالی انتقال داده شود؟ آیا صادرات نفتی و غیرنفتی ایران مشمول حال این کانال مالی خواهد شد؟ آیا دیگر کشورها هم می‌توانند بدهی خود را از طریق این حساب به ایران واریز کنند که گشایش جدی در این زمینه داشته باشیم؟ آیا می‌توان مبادله ارزی و انتقال ارز به صورت اسکناس را به داخل کشور داشته باشیم؟

این نماینده مردم در مجلس دهم افزود: این مجموعه سوالات و ابهاماتی است که ذهن نمایندگان مجلس شورای اسلامی را درگیر کرده است، به همین جهت تنها باید منتظر ماند تا در اجرا و عمل مشاهده شود که آیا مسیری که اروپا برای ایران بازکرده به واقعیت می‌پیوندد یا تنها ترفندی است برای اینکه زمان را از ما بگیرد و چند سالی هم ایران را درگیر این‌گونه مباحث کند.

وی ادامه داد: باید منتظر ماند تا رفتار و عملکرد اروپا در این کانال مالی که برای ایران بازکرده است روشن و شفاف شود؟

حسینی شاهرودی در پاسخ به این مطلب که در بندی از بیانیه فرانسه، انگلیس و آلمان تاکید شده که ایران باید فورا تمام لوایح FATF را اجرایی کند تا این سازوکار قابل استفاده باشد؛ پس تا وقتی FATF مورد پذیرش و اجرا قرار نگیرد عملا این سازوکار مالی بی‌اثرخواهد بود، تاکید کرد: ذکر این موضوع در بیانیه فرانسه، انگلیس و آلمان تنها می‌تواند بهانه‌ باشد، زیرا بین FATF و کانال ویژه تجارت اروپا و ایران هیچ نوع ارتباطی وجود ندارد.

ارتباطی بین FATF و کانال مالی وجود ندارد

وی ادامه داد: شاید هم باغ سرخ و سبزی است که اروپا نشان می‌دهد برای اینکه ایران در مباحث FATF تسریع کند و اقدام عملی در این رابطه داشته باشد و مجمع تشخیص مصلحت نظام هر چه سریعتر لوایح FATF را تصویب کند.

این نماینده مردم در مجلس دهم افزود: عضویت در پالرمو و لوایح دیگر FATF ارتباطی به کانال مالی ایران و اروپا ندارد که از جهات مبادلات بانکی و ارزی در کانال مالی دچار مشکل شده‌ایم و منتظر تصویب هر چه سریع‌تر FATF هستیم.

نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس تصریح کرد: FATF یک گروه ویژه اقدام مالی بین دولتی است و ارتباطی با مقررات بین‌المللی ندارد. FATF در خصوص شفاف‌سازی‌ پولی و بانکی عملکرد دارد و ارتباطی با این رابطه دو جانبه که کاملا شفاف است، نخواهد داشت.

حسینی شاهرودی تاکید کرد: در کانال مالی ایران و اروپا صادراتی که به اروپا صورت می‌گیرد وجوه آن به این حساب واریز می‌شود و هم وارداتی که از اروپا به ایران صورت می‌گیرد، مکانیزم آن دقیق مشخص است، بنابراین کانال مالی ایران و اروپا ارتباطی با FATF ندارد.

نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: اگر بحث شفاف‌سازی باشد دقیقا این شفاف‌سازی در این کانال مالی که کاملا در کنترل بانک مرکزی ایران و همچنین سیستم نظارتی اروپا است، وجود دارد، به‌عبارتی این کانال مالی مقدمه‌ای خواهد بود که ایران شفاف‌سازی خود را در بحث مبادلات پولی و ارزی به اثبات برساند.