آخرین تصمیمات بودجه‌ای؛ بنزین چه شد و مالیات اولی‌ها چه کسانی‌اند؟

به گزارش تجارت‌نیوز، امروز یکشنبه ( 5 اسفند ماه 97) بیشتر روزنامه‌های رسمی کشور به تحلیل و بررسی مصوبات روز گذشته مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی جزئیات لایحه بودجه 98 پرداخته‌اند.

در ادامه بررسی جزئیات لایحه بودجه سال آینده نمایندگان مجلس روز گذشته تعدادی دیگر از بندها و تبصره‌های مهم سند مالی 98 را به تصویب رساندند که بر این اساس دولت مجاز به فروش دارایی‌های غیرمنقول خود شد و همچنین عوارض گمرکی واردات لوازم آرایشی 10 درصد زیاد و خرید خدمت سربازی منتفی شد و ضمن اینکه آستان قدس و بنگاه‌های اقتصادی نیروهای مسلح مکلف به پرداخت مالیات شدند.

بنزین بدون سهمیه‌بندی ثروتمندان بدون یارانه

روزنامه ایران با تیتر «دو تصمیم مهم بودجه‌ای مجلس برای سال 1398» به بررسی جزئیات لایحه بودجه 98 پرداخته است.

این روزنامه نوشته است: روزگذشته در جریان بررسی جزئیات لایحه بودجه سال 98 دو پیشنهاد جنجالی برخی نمایندگان مجلس یعنی سهمیه‌بندی بنزین و اعطای یک لیتر بنزین به هر ایرانی و پرداخت یارانه نقدی تنها به افراد تحت پوشش کمیته امداد رأی نیاورد و رد و مقرر شد که سه دهک بالای درآمدی از فهرست دریافت‌کنندگان یارانه حذف شود. همچنین نمایندگان مجلس با افزایش قیمت بنزین در سال آینده نیز مخالفت کردند.

طبق آیین‌نامه داخلی مجلس، نمایندگان این اختیار را دارند که در خصوص بودجه پیشنهادهایی ارائه کنند، اما در جریان بررسی بودجه 98 به قدری تعداد پیشنهادهای بودجه‌ای نمایندگان افزایش یافته است که بهروز نعمتی از سه‌شیفته شدن مجلس برای اتمام تصویب بودجه در موعد مقرر خبر داده است. به گفته وی 6 هزار پیشنهاد بودجه‌ای از سوی نمایندگان ارائه شده که با این روند، بررسی بودجه در مجلس یک ماه به طول می‌انجامد.

همچنین نمایندگان مجلس در بودجه 98 نیروهای مسلح را مکلف به کسر کمک‌هزینه مسکن کارکنان ساکن در خانه‌های سازمانی از حقوق ماهانه آنها کردند. به موجب مصوبه مجلس، در راستای اجرای ماده 110 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه، ‌نیروهای مسلح مکلف شدند کمک‌هزینه مسکن کارکنان ساکن در خانه‌های سازمانی را از حقوق ماهانه آنان کسر و به حساب خزانه‌داری کل‌کشور واریز کنند.

بنزین و یارانه بدون تغییر

همچنین روزنامه خراسان با تیتر «بنزین و یارانه بدون تغییر» نوشته است که مجلس به پیشنهادهای اصلاحی برای تغییر در نحوه توزیع یارانه و سهمیه‌بندی بنزین رای نداد.
همچنین این روزنامه نوشت که براساس تصمیم مجلس عوارض خروج از کشور برای زائران عتبات و مرزنشینان برای یک بار در طول سال بر اساس قانون بودجه سال ۱۳۹۶ با اصلاحات و الحاقات بعدی آن دریافت می‌شود. طبق مصوبه مجلس زائران اربعین که از تاریخ 24 شهریور سال ۱۳۹۸ تا 12 آبان‌ سال ۱۳۹۸ قصد خروج از مرزهای زمینی به مقصد کشور عراق را دارند از پرداخت عوارض خروج معاف شدند.

مالیات اولی‌ها

همچنین روزنامه همدلی با تیتر «ارزیابی مصوبه مجلس در خصوص آستان قدس و بنگاه‌های اقتصادی زیر مجموعه نیروهای مسلح از نگاه کارشناسان» به گفتگو با کارشناسان اقتصادی پرداخته است.

این روزنامه نوشته است: سال 98، سالی برای مالیات اولی‌ها خواهد بود؛ برای همان سازمان‌ها و نهادهایی که طی سال‌های گذشته با اینکه برخی‌شان بیشترین بودجه را دریافت کردند، اما خود را از این قاعده پرداخت مالیات مستثنی می‌دانستند.

حالا آن‌طور که در بند الحاقی 6، تبصره 9 لایحه بودجه سال 98 تاکید شده است، از سال آینده و در راستای اجرای اصل سی‌ام قانون اساسی، آستان قدس رضوی و آن دسته از موسسات و بنگاه‌های اقتصادی زیر‌مجموعه نیروهای مسلح و ستاد فرمان اجرایی امام، ملزم به پرداخت مالیات شدند.

با توجه به کاهش درآمدهای نفتی دولت، از میان دو گزینه درآمدهای نفتی و مالیاتی، حالا مالیات نقش پررنگ‌تری را با توجه به شرایط اقتصادی دارد و به بنظر می‌رسد دولت برای جبران کسری بودجه خود چاره‌ای جز اصلاح قوانین مالیاتی ندارد، اما این موضوع با وجود فرارهای مالیاتی و بحث معافیت برخی از نهادها سازمان‌های دولتی از پرداخت مالیات، باعث شده تا بحث جبران کسری بودجه آنطور که باید پیش نرود.

بر اساس گزارش‎‌های رسمی 35 تا 40 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی در کشور وجود دارد و حدود 10 نهاد و سازمان دولتی نیز به دلایلی همچون انجام خدمات عام‌المنفعه از پرداخت مالیات به دولت معاف هستند. آستان قدس رضوی و بنگاه‌های اقتصادی نیروهای مسلح از جمله این سازمان‌ها هستند که سال‌ها پرداخت مالیات معاف شده بودند.

اما دیروز مجلس یک گام مثبت در این زمینه برداشت و این دو نهاد را ملزم به پرداخت مالیات کرد. این در حالی است که بر اساس گزارش‌ها، حالا بیش از 30 سال است که آستان قدس با استناد فرمان امام (ره) از پرداخت مالیات معاف شده بود هر چند که این معافیت در حالی بود که بر اساس گزارش‌ها این سازمان در سال‌های گذشته از پرداخت مبالغی به رسانه‌‎ها خبر داده است. اگر چه پیش از این ابراهیم رئیسی اعلام کرده بود در سال 1395، آستان قدس رضوی که شامل سازمان مرکزی، موسسات فرهنگی و شرکت‌های اقتصادی است، در مجموع 53 میلیارد و 200 میلیون تومان مالیات به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کرده است.

در همان زمان بود که محمدباقر نوبخت، سخنگوی وقت در واکنش به این صحبت مطرح شده از سوی رئیس آستان قدس رضوی گفت: «به عنوان مسئول سازمان برنامه و بودجه کشور از حضرت آیت‌الله رئیسی استدعا می‌کنم اعلام کنند آستان قدس چقدر مالیات پرداخت کرده است. البته گفتند مالیات نمی‌پردازند. برای امور خیر دیگری استفاده می‌کنند.»

به نوشته این روزنامه، تحلیلگران اقتصادی می‎گویند، در یک اقتصاد سالم و غیروابسته به نفت، قاعده اداره امور کشور آن است که هر فعال اقتصادی، بخشی از منفعت خالص خود را برای انجام وظایف دولت به شکل مالیات بپردازد. این در حالی است که در کشور ما نهادهایی همچون آستان قدس و شرکت‌های وابسته به نیروهای مسلح از پرداخت مالیات معاف بودند و سال‌ها با وجود درآمدهای اقتصادی از چرخه مالیات بیرون رانده شده بودند.

رد طرح برد - برد بنزین

همچنین روزنامه دنیای اقتصاد با تیتر «رد طرح برد - برد بنزین» نوشته است که نمایندگان مجلس با انتقال عواید اصلاح قیمت سوخت به مردم مخالفت کردند.

این روزنامه نوشته است: روز گذشته نمایندگان مجلس، مهم‌ترین طرح اصلاح نظام یارانه‌ای بنزین را رد کردند. طرحی که به هر ایرانی، یک سهمیه ماهانه با قیمت هزار تومان تعلق می‌گرفت و مازاد بر سهمیه باید از بازار آزاد تامین می‌شد. به این ترتیب خانوارهای فاقد خودرو می‌توانستند با فروش سهمیه خود، از یارانه نقدی بهره‌مند شوند. این طرح از حمایت نهادهای پژوهشی و رسانه‌ای مختلف برخوردار بود، اما مورد تایید نمایندگان قرار نگرفت. جالب اینکه در روزی که اصلاح نظام یارانه بنزین رد شد، «مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری» در گزارشی عواید این اصلاحات را یادآوری کرد. محاسبات گزارش نشان می‌داد با قیمت فعلی بنزین، دولت سالانه معادل ۱۴۵ هزار میلیارد تومان یارانه غیرهدفمند می‌پردازد که معادل درآمدهای نفتی دولت در بودجه سال آتی است.

نکته حیرت‌آور بهره‌مندی ۲۵ درصدی دهک دهم (ثروتمندترین) در مقابل ۳ درصدی دهک‌ فقیرترین در این گزارش است. اصلاح نظام یارانه‌ای عایدی ماهانه ۲۰۰ هزار تومانی را برای خانوارهای بدون خودرو داشت. علاوه‌بر این، کاهش قاچاق، افزایش تاب‌آوری اقتصاد در برابر تحریم، اصلاح الگوی مصرف و… نیز از دیگر عواید طرح بود. اما اکثریت نمایندگان به دلایل نامعلوم با انتقال منافع یارانه سوخت به خانوارهایی که فاقد خودرو هستند و هیچ سهمی از یارانه سوخت ندارند، مخالفت کردند.

دیروز مجلس به اصلاح نظام یارانه‌ای بنزین رای منفی داد. یارانه‌ای که هر روز به بنزین تعلق می‌گیرد تا قیمت هزار تومانی آن حفظ شود. محاسبات نشان می‌دهد حجم این یارانه، معادل فروش ۰٫۵ میلیون بشکه نفت در روز است. این در حالی است که تحریم‌های آمریکا توانسته یک میلیون بشکه از فروش روزانه نفت ایران را بکاهد. یعنی پیش از آنکه تحریم‌های آمریکا عملی شود، درآمد ایران دچار خودتحریمی بوده و هست. نکته اینجاست که این یارانه عمدتا به دهک‌های بالای جامعه تعلق گرفته است. هر که بیشتر بنزین مصرف کرده، از یارانه بنزینی نیز بیشتر منتفع شده است.

محاسبات انجام‌شده نشان می‌دهد که یک‌چهارم از یارانه بنزینی، منحصرا در اختیار دهک دهم (ثروتمندترین) قرار می‌گیرد. حتی بخشی از این یارانه عظیم، به واسطه قاچاق به شهروندان کشورهای همسایه صادر شده است. با این اوصاف، اقتصاد ایران دیگر تحمل این اسراف منابع را ندارد و زمان اصلاح نظام «یارانه کور» فرا رسیده است. از همین رو پژوهشگران طرحِ «اصلاح نظام قیمت‌گذاری بنزین با لحاظ سهمیه به افراد» را به‌عنوان راهکاری قابل اجرا و موثر طراحی کرده‌اند که روز گذشته توسط «مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری» منتشر شد.