آیا ارز دیجیتال قانونی در ایران وجود دارد؟

با گذشت ۲ سال از خبر راه‌اندازی طرح رمزارز بومی، وزارت ارتباطات و فناوری ارتباطات همچنان به طور رسمی از رمزارز بومی رونمایی نکرده‌اند و همین امر واکنش‌های بسیاری در پی داشته است.

به گزارش تجارت‌نیوز ، تقریبا ۲ سال پیش بود که اولین خبر مبنی بر راه‌اندازی ارز دیجیتال بر مبنای بلاک‌چین بومی منتشر شد، خبری که از زبان آذری جهرمی در پست توئیتری وی عنوان شد.

پس از اعلام این خبر نگاه‌ها همگی به طرف پست بانک متمرکز شد و لحظه شماری برای رونمایی از ارز دیجیتال و جایگزین بیت‌کوین و سایر ارز‌های دیجیتال جهانی آغاز شد. به فاصله چند روز آذری جهرمی ، وزیر ارتباطات دوباره خبر از رونمایی از ارز دیجیتال تا پایان سال گذشته را داد که بازهم فضای رسانه‌ای را بیش از پیش منتظر این موضوع کرد.

رفته‌رفته دایره اظهار نظر‌ها و موافقت و مخالفت‌ها در خصوص این طرح شدت گرفت، اما تعدد افرادی که برای راه‌اندازی این فناوری نظرات کارشناسی فنی را مطرح می‌کردند؛ بیش‌تر از تعداد افرادی بود که به کل با این طرح مخالفت می‌کردند.

عمده مخالفت‌ها از نظر قانونی و فقهی مورد بررسی قرار می‌گرفت و این موضوع پایش به شورای فقهی بانک مرکزی هم باز شد تا آن‌ها با تصمیمات مراجع تقلید و بررسی موضوعات شرعی و قانونی روند را برای راه‌اندازی این فناوری سرعت ببخشند. با فرارسیدن زمان برگزاری همایش بانکداری الکترونیک تمام حدس ها بر این بود که بانک مرکزی در هشتمین دوره از این همایش، حتما رمز ارز ملی را به صورت دائمی و موقت رونمایی خواهد کرد.

یک روز قبل از افتتاح هشتمین همایش بانکداری الکترونیکی و نظام‌های پرداخت، بانک مرکزی طی اطلاعیه از صاحبان کرسی و نظر در حوزه فین‌تک و بلاک‌چین خواست تا در طراحی رمزارز ملی و بومی ایرانی در پیش‌نویسی این طرح شرکت کنند.

این مسیر تا روز افتتاحیه همایش ادامه داشت و هر ۲ نهاد (بانک مرکزی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات) برای راه اندازی چند نسخه آزمایشی ارز دیجیتال ایرانی به صورت غیر رسمی تلاش و برنامه ریزی‌های کافی را انجام می‌داند. گفته می‌شود تاکنون رمزارز‌های زیادی خود را به وزارت ارتباطات و بانک مرکزی معرفی و به صورت غیر رسمی برای تست شرایط و جایگاه خود در ایران فعالیت می‌کنند که نامی از آن‌ها به میان نیامده است.

رمزارز پیمان رسمی اما آزمایشی رونمایی شد ولی راه‌اندازی نشد!

در هشتمین همایش بین‌المللی بانکداری الکترونیک یعنی ۱۰ بهمن ۹۷ طی مراسمی با حضور معاون فناوری اطلاعات قوه قضاییه و مدیرعامل‌های چند بانک کشور، رمزارز پیمان با پشتوانه طلا رونمایی شد. رمزارز پیمان درواقع یک شبکه‌ عرضه توکن است که بر بستر پلتفرم اقتصاد دیجیتال ققنوس و با همکاری چهار بانک فعالیت دارد و قرار است تا حدود یک میلیارد واحد از این رمزارز توزیع شود. این رمزارز تنها رونمایی شده و هنوز فعالیت خود را برای معاملات آغاز نکرده است.

البته چند روز قبل از رونمایی از سند پیش‌نویس قانونی رمزارز‌ها توسط بانک مرکزی در تاریخ ۷ بهمن ۹۷ رسانه‌های خارجی اخباری را بر مبنای رونمایی از رمز‌ها ملی ایران منتشر می‌کنند که در این باره یک منبع آگاه در بانک مرکزی در پاسخ به این سوال به خبرنگار می‌گوید: هنوز از رمز بومی به صورت رسمی رونمایی نکرده‌ایم و بانک مرکزی به دنبال استفاده از نظرات فنی و حرفه‌ای صاحب‌نظران برای کاهش میزان خطا در این فناوری بسیار مهم و لازم است.

وی افزود: قطعا شرکت‌های بسیار زیادی با دانش بسیار بالا طرح‌های خود را به پژوهشکده پولی و بانکی و همچنین وزارت ارتباطات ارائه داده‌اند که بانک مرکزی با جدیت تمام به دنبال بررسی آنهاست.

برنامه‌ریزی‌ها به سمتی پیش می‌رود که تا پایان سال ۹۸ به نتیجه مطلوبی برای رونمایی از تعدادی از رمزارز‌ها در حوزه‌های مختلف باشیم.

رمزارز‌ها کمک‌رسان به تسویه با تجار بین‌المللی

محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری ارتباطات در هشتمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام پرداخت درباره روند طراحی و به روزرسانی سیستم‌ها برای راه‌اندازی ارز دیجیتال بومی می‌گوید: بخش پژوهشی وزارت ارتباطات و پژوهشگاه پولی و مالی بانک مرکزی به منظور بررسی و ایجاد راه حلی نهایی در زمینه بحث تکنولوژی و مالی ارز ملی در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و تا به امروز نتایج این همکاری مناسب بوده و نمونه آزمایشی در حال پیاده‌سازی است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر عدم وجود مرجعیت قانونی برای پیگیری تخلفات موجود در تجارت مجازی ارز‌ها گفت: غیرمتمرکز بودن و عدم نظارت هیچ نهاد رگولاتوری مالی بر ارز‌های مجازی از جمله خصوصیات پول‌های دیجیتالی است؛ تمامی رمز ارز‌ها قابلیت دور زدن تحریم دارند چرا که تحت نظارت رگولاتور مالی ایالات متحده آمریکا نیستند و این مسئله در ارز مجازی ملی نیز طبیعتا وجود دارد.

آذری جهرمی معتقد است که ارز ملی مجازی دارای پشتوانه خواهد بود، همان‌طور که طلا پشتوانه ارز ملی مجازی مالزی و نفت پشتوانه پول دیجیتالی ملی کشور ونزوئلا به شمار می‌رود؛ فقدان پشتوانه در زمینه مسایل فقهی از نظر علما اشکال دارد.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تصریح کرد: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات چند پلت‌فرم تحقیقاتی موفقی را تهیه و در وزارتخانه رونمایی کرده است، اما رونمایی رسمی این فناوری بر مبنای تصمیم‌گیری و قانونگذاری بر عهده نهاد پولی و بانکی یعنی بانک مرکزی است که باید انجام شود.

رمزارزها منجر به رشد اقتصادی کشورها می‌شود/ تبادلات ارز دیجیتالی را باید از معاملات ریز شروع کرد

نیما امیرشکاری، عضو پژوهشکده پولی وبانکی درباره اینکه آیا رمز ارزها منجر به دور زدن تحریم‌ها می‌شوند یا خیر، گفت: از نظر اقتصاددانان تمام کشورهای توسعه یافته، ارزهای دیجیتال راه حلی مناسب برای انجام معاملات کوچک و متوسط در زمان بحران‌های اقتصادی است. یعنی باید این نوع معاملات را از سطح پایین و خرد آغاز و اثرات آن را بررسی کرد سپس ابعاد آن را در معاملات کلان سنجید.

وی افزود: قطعا در ایران این نوع ارزها فعلا در بازارهای خُرد کاربرد دارد و درباره بازارهای بزرگی مانند پتروشیمی و نفت فعلا نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.

عضو پژوهشکده پولی بانکی با اشاره به مُفاد حضور رمزارزها در اقتصاد ایران گفت: ما می توانیم با برنامه‌ریزی‌های صحیح در این زمینه، معاملات بین بانکی خود را در زمانی که دارای تحریم‌های بانکی هستیم، افزایش دهیم. این را در نظر داشته باشیم که تمام طرح‌ها و فعالیت‌های نوین در سرتاسر دنیا ابتدا با مشکلات عدیده‌ای روبرو می شوند و این یک امر طبیعی است. پس باید ریسک ورود رمزارزها بومی به اقتصاد کشور را هر چه سریع‌تر بپذیریم و برای مقابله با آنها آمادگی لازم را داشته باشیم.

امیر شکاری ابراز کرد: همواره این سودجویان و متخلفان هستند که در زمان آغاز یک فعالیت نو و تازه نفس قصد بر هم زدن نظم آن را دارند و این هوشیاری مسئولان ذی‌ربط را نشان می‌دهد که تا چه حد بتوانند برای انواع جرائم این روند پیش‌بینی انجام بدهند.

وی معتقد است؛ باید زمان توقف انجام معاملات رمزارزهای دیجیتال در ایران، جایگزینی بومی را برای آن تعبیه می‌کردیم تا با فعالیت زیرزمینی و درنهایت متضرر شدن تعداد زیادی از ایرانی‌ها نباشیم.

امیرشکاری گفت: بانک مرکزی باید برای بررسی بیشتر و سریع تر رمزارزها و بلاک‌چین‌ها وقت بگذارد تا این موضوع با قوانین و چارچوب هر چه سریع‌تر اجرایی شود.

شورای عالی فضای مجازی منتظر تصمیم سران قوا برای فعالیت رمزارز بومی

ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی در پاسخ به سوالی مبنی بر تکلیف رمزارزهای دیجیتالی گفت: تمام سازوکارهای این تکنولوژی پایه‌ریزی و ساخته شده است، حتی چندین شرکت به صورت آزمایشی نمونه‌های تحقیقاتی خود را ارائه داده‌اند اما باید به جمع‌بندی رسمی سران قوا برای رونمایی از اولین رمزارز ملی برسیم.

وی بیان کرد: مانعی برای فعالیت این شرکت‌ها از لحاظ قانونی و تنها فقهی وجود ندارد و به نظر می‌رسد بانک مرکزی به دنبال زمان مناسبی برای رونمایی رسمی و دائمی از این فناوری است.

دسته‌بندی رمزارز‌ها در ۵ حوزه فعالیتی

لازم به ذکر است که در جمع‌بندی این گزارش قسمت‌هایی از پیش نویس طرح رمزارزهای دیجیتال توسط بانک مرکزی را مرور کنیم. بانک مرکزی رمزارزها را به چند دسته تقسیم‌بندی و نام‌گذاری کرده است که عبارت از رمزارز جهان روا، رمزارز بانک مرکزی (center bank crypto-currendy)، رمزارز منطقه‌ای، رمز ارز حاصل از عرضه اولیه سکه و توکن هستند.

که گفته می‌شود از مهم‌ترین بخش‌های این پیش‌نویس رمزارزهای حاصل از عرضه اولیه سکه و رمز ارز بانک مرکزی است و تلاش‌های برای رونمایی از این نوع از رمزارزها بیش‌تر صورت می‌گیرد.

البته باید گفت که هنوز بانک مرکزی برای فعالیت رسمی این فناوری خبری را منتشر نکرده است و پست بانک نیز می‌گوید: ما تنها یک نهاد مجری هستیم و هروقت بانک مرکزی پروژه‌ای را به ما محول کند از آن رونمایی خواهیم کرد.

در نتیجه با توقیف و غیرقانونی شمردن فعالیت بیت‌کوین و سایر صرافی‌ها در برهه‌ای از زمان و همچنین عدم رونمایی از این فناوری در ایران، منجر شده است تا جامعه بازهم به سمت بیت‌کوین تمایل پیدا کرده و تاحدودی مجددا شاهد خروج سرمایه از کشور تحت عنوان این ارز باشیم.

به نظر می‌رسد سازمان‌های مربوط اعم از وزارت ارتباطات و بانک مرکزی باید تلاش خود را برای رونمایی از ارز دیجیتال رسمی و دائمی در کشور بیشتر کنند.

شرایط فعلی اقتصاد ایران و همچنین تاکید رهبر انقلاب برای افزایش تولیدات صادرات محور این پیام را به بخش اقتصادی کشور القا می‌کند که حال که تبدلات بانکی از طریق تحریم‌ها ظالمانه مشمول محدودیت شده است، رمزارز دیجیتال بومی راه حلی مناسبی برای تبادل سرمایه در سطح جهانی (رمزارز جهان روا) خواهد بود.

منبع: باشگاه خبرنگاران