روایتی از برخورد با دستکاری‌ها در بورس/۲۰ کانال و سایت را بستیم

به گزارش تجارت نیوز، اردیبهشت‌ماه 91 بود که شاپور محمدی به عنوان نخستین مدیرعامل بورس انرژی ایران معرفی شد، اما پس از یک و نیم سال این رکن بازار سرمایه را ترک کرد و به عنوان معاون اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی در دولت دهم منصوب شد. اوایل مردادماه 95 محمد فطانت‌فرد از ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار استعفا کرد و با حکم شورای عالی بورس شاپور محمدی سکاندار نهاد ناظر بازار سرمایه ایران شد.

پس از انتصاب شاپور محمدی به عنوان رئیس سازمان بورس، وی طی لیستی برنامه‌های خود را برای بازار سرمایه تشریح کرد که از مهم‌ترین برنامه‌های شاپور محمدی می‌توان به راه‌اندازی ابزارهای جدید مالی، ورود شرکت‌های رتبه بندی بین‌المللی به ایران، الزام افشای اطلاعات ماهانه شرکت‌های بورسی، تقویت سامانه معاملاتی، کاهش زمان توقف نمادها و تقویت بازار گردانی، مذاکرات با نهاد نظارتی بازار مالی آلمان (بافین) به منظور لیست شرکت‌های بورسی ایران در بورس آلمان اشاره کرد.

شاپور محمدی در گفتگویی با خبرگزاری ایسنا از ابزارهای جدید مالی، معاملات مشکوک برخی از سهامداران حقوقی و محدودیت اعتباری کارگزاری‌ها سخن گفته است.

گزیده‌هایی از سخنان او در این مصاحبه را می‌خوانید:

*بازار سرمایه که ادعای شفافیت دارد، باید در همه چیز شفاف باشد. مواردی از تخلفات به اطلاع همکاران‌مان می‌رسد چه از طرف فعالان بازار چه از رصد روزانه خود همکارانمان از این دست موارد آگاه می‌شویم و رسیدگی می‌کنیم. ماده ۱۶ قانون رفع موانع تولید می‌گوید که بانک‌ها باید فعالیت غیربانکی خود را واگذار کنند و اگر ظرف مدت سه سال واگذار نکنند، به آن‌ها بیش از ۳۰ درصد مالیات تعلق می‌گیرد و تا بیش از ۵۰ درصد مالیات هم افزایش می‌یابد. به بانک‌ها می‌گوییم که بفروش، می‌گوید الان همه قیمت‌ها پایین و ارزش بازار ضعیف است پس در نتیجه من اگر الان بفروشم ضرر می‌کنم باید صبر کنم و در مقطع مناسبی بفروشم. ما در اینطور مواقع می‌گوییم شما مصلحت خودت را خودت تشخیص می‌دهی و ورودی به این مسئله نداریم.

*سازمان بورس قبل از اینکه کسی را به دادگاه بفرستد تلاش می‌کند که رفتار آن‌ها را اصلاح کند. به عبارتی سازمان به آن‌ها می‌گوید شما این سهم را به این شکل می‌فروشید که ممکن است دستکاری تلقی شود، بنابراین به این شکل نفروشید. حتی ممکن است کارگزار آن شخص یا خود شخص معترض شوند و بگویند چرا سازمان بورس به ما تذکر می‌دهد. چون سازمان بورس وظیفه‌اش قبل از برخورد پیشگیری است خیلی از این‌ها را پیشگیری می‌کند تا اصلاح شوند. خیلی از این‌ها ممکن است اصلاح نشوند در نتیجه سازمان بورس با این موارد برخورد می‌کند.

* از تعداد زیادی از پرونده‌ها به علت دستکاری سهم در دادگاه شکایت کردیم چه در موقع بالا بردن قیمت سهم و چه در موقع پایین آوردن قیمت سهم. بالا بردن قیمت یک سهم به شکلی که به گفته قانون قیمت‌ها را اقوا یا القا کند، درست نیست، اما این موضوع شواهدی می‌خواهد صرف اینکه یک شرکت حقوقی در قیمتی بالا سهام را فروخته است، نمی‌شود گفت که این دستکاری بوده است. تعداد زیادی از مدیران را جریمه کردیم، تعدادی از پرونده‌ها را سازمان بورس در دادگاه طرح دعوا کرده است و گفته این مدیران که در شرکت تولیدی باید افشای اطلاعات کنند، اطلاعات را افشا نکرده‌اند.

*در این مدتی که رئیس سازمان بورس بوده‌ام افشای تولید و فروش ماهانه شرکت‌ها اجباری شده است. اگر کسی گفت من تولیدم در ماه اول ۵۰ تا بود، بعد ۱۰۰ تا و بعد ۲۰۰ تا شد نمی‌تواند در ماه هشتم دبه دربیاورد و بگوید که من تولیدم از خط تولید بیرون نیامد. پس تا جایی که می‌توانیم باید ساز و کار و چارچوب بگذاریم که اصلا نتوانند تخلف کنند، اما اگر کسی از این سیستم در رفت و توانست خلاف کند باید برخورد کنیم.

*سابقا نتیجه گرفتیم که ۲۰ سایت و کانال را ببندیم و این موضوع را اعلام کردیم، اما اسم آن‌ها را نگفتیم. ما اعلام نکردیم که فلان شخص با فلان شماره شناسنامه و با فلان سایت تخلف کرده و بسته شده است چون قاضی به ما این جازه را نداده بود، اما تعداد سایت‌های بسته شده را اعلام کردیم. ما این مواردی را پیگیری می‌کنیم و اگر مواردی باشد نتیجه‌اش را اعلام می‌کنیم.

*بازارهای مشتقه چه آتی باشند چه سلف و چه سلف موازی استاندارد، چه اختیار خرید چه اختیار فروش، باید قیمت مرجع داشته باشند. طبیعتا بازار آتی سکه قیمت مرجع را از بیرون می‌گرفت و عده‌ای به نادرست می‌گفتند این بازار آتی بورس کالاست که به بیرون خط و جهت می‌دهد. حتی بورس کالا در مقطعی معاملات را از صبح به بعدازظهر منتقل کرد تا بیان کند که بازار نقد به بازار آتی خط می‌دهد، اما مصالح کشور برای همه باید مهم‌تر از هر چیز دیگر باشد.

* تلاش داریم تا دو ماه آینده ابزار مالی جدید آتی سبد سهام را در بورس تهران عملیاتی کنیم و این ابزار روی سهام معامله می‌شود. خوبی سهام این است که هم قیمت مرجع‌ و هم قیمت آتی‌ آن داخل بازار سرمایه تعیین می‌شود. در حال حاضر در بورس و فرابورس ۵۹۴ شرکت داریم که امسال از ۶۰۰ شرکت عبور می‌کند در نتیجه می‌شود که یک سبد سهام خوب از آن انتخاب و معاملات آتی را روی آن تعریف کرد.

*یک محقق می‌گوید من بلد هستم کتابی بنویسم که ۱۰ یا ۵۰ هزار جلد از آن را بخرند. آن ۵۰ هزار جلد را اگر جلدی ۱۰ هزار تومان بفروشیم عددش قابل توجه است، اما می‌گوید من پول ندارم که پنج تا یکسال سرکار نروم و فقط این کتاب را بنویسم. ما می‌گوییم اشکالی ندارد شما بیایید در پلتفرم فرابورس یا نهادهای مالی که فرابورس قبول کرده بگو من چنین کتابی را می‌خواهم بنویسم تا این کتاب را مردم تامین مالی کنند و اگر فروختید پول را به مردم می‌دهید!

*اینکه می‌گویند کارگزار اعتبار به افراد خاص داده ما حتما پیگیری می‌کنیم. اعتبار دادن به یکسری افراد ممنوع است و نباید به آنها اعتبار داد، اما چون در کشور ما یک عده با کد دیگران معامله می‌کنند و به دلیل این‌که خود شخصی که با کد او معامله می‌شود شاکی نیست و از یک طرف هم ما دسترسی‌هایی که بعضی نهادهای ناظر دنیا دارند، نداریم اثبات کنیم که این شخص با کد فلان فامیل اش که هم فامیلی هم نیست کار می‌کند، اما اگر جایی به آن برخورد کنیم حتما با قوت جلویش را می‌گیریم.

*سازمان بورس برحسب وظیفه نظارتی‌ خود برای اینکه از ریسک فراگیر جلوگیری کند این حد اعتباری را گذاشته است. البته بدهی‌هایی که کارگزاری‌ها به بانک‌ها دارند قبلا انباشته شده و برای یک یا دو سال اخیر نیست، بلکه مسئله‌ای هفت تا هشت ساله است، اما هرجا که بتوانیم سرعت آن را کم یا احتمالا اصلاح کنیم خوب است.

*ارزش یک کارگزاری دو میلیارد تومان است، اما آن کارگزاری یک بدهی ۱۰ میلیارد تومانی ایجاد کرده آیا باید اجازه داد این بدهی بیشتر شود؟ می‌گوییم خیر، چون اگر مشکلی پیش آید نمی‌تواند از عده تعهداتش برآید؛ بنابراین محدودیت اعتباری گذاشته می‌شود.

*سابقه کمیته ثبات بازارهای مالی در کشورهای دیگر هم بوده است. در این کمیته در مورد ریسک سیستماتیک و ریسک فراگیر بحث می‌شود. آقای همتی قبلا راجع به این موضوع با بنده صحبت کردند من هم گفتم که ما آمادگی داریم و حداقل چیزی که ما می‌توانیم با آن هماهنگ کنیم نرخ‌ها است. نرخ سود بانکی اگر بخواهد تغییر کند و روی بازار سرمایه فشار بیاورد، طبیعتا ما دوست داریم آنجا بگوییم که بازار سرمایه را هم در نظر بگیرید. اگر جایی قرار است ما ورقه‌ای منتشر کنیم که به سپرده‌ها فشار بیاورد، قطعا ما باید بازار پول را در نظر داشته باشیم.

* اگر بیمه مرکزی و شرکت‌های بیمه بخواهند بیمه عمر بفروشند که به این دو بازار دیگر فشار بیاید، طبیعی است که نیاز به هماهنگی وجود دارد. ما هم هر روزی که دوستان اراده کنند همراهشان هستیم و حتما کمک می‌کنیم که نرخ‌های تامین مالی در کشور پایین بیاید.

*اگر روزی بانک مرکزی بگوید انتشار اوراق، سپرده‌های بانکی، بیمه عمر و سایر محصولات بیمه با هم هماهنگ شوند ما قطعا با آن موافقیم چون یک سیاست هماهنگ است و به همه کمک می‌کند. بازار سرمایه، بازار پول و بازار بیمه چون با منابع مالی کار دارند حسابگر است و حساب شده عمل می‌کند و اکثر کمیته‌هایشان به نتیجه ختم می‌شود.