واکاوی کارنامه بانکی ایران در دوره برجام

فریبا تاجدینی: بعد اجرای برجام در سال 1394 فرصتی پیش آمد که بانک‌های ایرانی بتوانند روابط کارگزاری خود را با بانک‌های خارجی برقرار کنند و حجم اعتبارات اسنادی را نیز افزایش دهند؛ اما بانک‌های ایرانی از این فرصت‌‌های بانکی بعد از رفع تحریم‌ها استفاده کردند؟

محمد تقی وزیری، مشاور پیشین بانک جهانی در گفت‌‌و‌گویی با تجارت‌نیوز فرصت‌های بانکی ایجاد شده بعد از برجام را مورد بررسی قرار داده و می‌گوید: بعد از برجام مشکلاتی که بانک‌های ما با بانک‌های امریکایی و اروپایی داشتند تا حدی حل و تحریم‌هایش برداشته شد اما بانک‌های ما به علت نوع عملیات بانکداری، کیفیت دارایی، ملاحظه نکردن شفاف سازی در درآمدها و مهم‌تر از همه عدم رعایت قوانین بانکداری‌های بین‌المللی مثل بازل 3 نتوانستند آن روابطی که لازمه‌اش این موارد بود ایجاد کنند.

وی تاکید می‌کند: بعد از برجام مشکل بانکداری ما مشکل تحریم نبود بلکه این بود که کیفیت دارایی بانک‌های ما در ریسک پذیری‌شان مشکلات زیادی داشت و بانک‌های خارجی نمی‌توانستند در این شرایط با ایران مبادله انجام دهند.

وزیری می‌افزاید: در جهت بهبود روابط بین‌المللی بانک‌های ایران در مجلس شورای اسلامی لایحه‌ای درباره پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی (Financial Action Task Force) در حال بررسی است که وزیر اقتصاد نیز از آن حمایت کرده است. اگر ما به این معاهده بپیوندیم که بانک‌های اروپایی نیز ما را موظف می‌دانند که بپیوندیم، آن وقت می‌توانیم شفاف سازی در بانک‌ها را به وجود آوریم، اما چون هنوز بانک‌ها آمادگی ساختاری برای پذیرفتن این قوانین را ندارند باید چند ماهی صبر کنیم تا بانک‌ها خود را از نظر کیفیت دارایی و ریسک پذیری دارایی و نوع سبدی که پول‌های بانک در آنجا سرمایه‌گذاری یا وام داده می‌شود با موازین بین‌المللی منطبق کنند تا بتوانیم روابط گسترده‌ای با بانک‌های جهانی ایجاد کنیم.

مشاور پیشین بانک جهانی در پاسخ به سوال تجارت‌نیوز در خصوص دلایل اصلی نامطلوب عمل کردن سیستم بانکی بعد از رفع تحریم‌ها تصریح می‌کند: اینکه ایران نتوانسته مطلوب عمل کند سه دلیل دارد، اول اینکه در بانکداری بین‌المللی ما مجبوریم قوانین بین‌المللی را رعایت کنیم اما ایران قوانین بازل 1 و 2 و 3 را رعایت نکرده و نمی‌کند، دوم اینکه کیفیت دارایی‌ها در بانک باید ریسک پذیری‌شان بسیار پایین باشد که بانک سپرده را به خطر نیندازد و این مورد هم در بانک‌های ایران رعایت نمی‌شود و سوم اینکه قسمت‌هایی که برای عملیات ضدپولشویی باید در بانک‌ها به وجود بیاید و از کانال‌های پولشویی جلوگیری کند هنوز به شکل کامل اجرا نشده است و شفاف‌سازی درآمدها و وام‌ها در بانک‌های ایران به شکل بین‌المللی نیست.

وی در ادامه می‌گوید: قوانین دیگری نیز وجود دارد که بانک‌های ما باید آن را رعایت کنند. بعد از برجام و رفع تحریم‌ها قطعا وصول مطالبات ارزی و دسترسی به منابع مسدود شده راحت شد و دریافتی ما افزایش پیدا کرد.

وزیری در پایان با اشاره به شرایطی که با خروج امریکا از برجام به وجود آمده می‌گوید: من خوشبین هستم به خاطر پیشنهاد جدید مطرح شده از سوی کشورهای اروپایی که یک نوع جلوگیری از مجازات‌هایی است که وزرات خزانه‌داری امریکا برای شرکت‌ها گذاشته است، در این پیشنهاد قرار است یک نوع تضمین نامه به شرکت‌ها و بانک‌هایی که می‌خواهند با ایران در ارتباط باشند داده شود که این شرکت‌ها از مجازات‌های امریکا نترسند و به فعالیت خود ادامه دهند. در اینجا هم فرصت جدید پیش رو داریم که باید از آن به نحو مطلوبی استفاده کنیم در غیر این صورت در آینده مشکلات پرداختی پیدا خواهیم کرد که به زیان اقتصاد ایران است.