خلق روزانه حدود ۷۹۴ میلیارد تومان نقدینگی در اقتصاد ایران

به گزارش تجارت‌نیوز، آمارهای بانک مرکزی خبر از کند شدن رشد پول در اقتصاد ایران می‌دهند. در دو ماه مهر و آبان ۹۷، نرخ ماهانه رشد پول از شبه‌پول کمتر بوده و سهم پول از حجم نقدینگی جدید ایجاد شده به زیر ۲ درصد رسیده، این در حالی است که در نیمه نخست سال، یک سوم از نقدینگی جدید ایجاد شده در اثر خلق پول بوده است. کند شدن رشد پول می‌تواند مترادف با حرکت پول از سپرده‌های جاری به مامن سپرده‌های مدت‌دار (شبه‌پول) باشد. این خاصیت از سرعت جابه‌جایی پول می‌کاهد یا به تعبیر دیگر موجب می‌شود پول‌ها در بانک‌ها «پارک» شوند.

آخرین آمار پولی و بانکی نشان می‌دهد که قدرت پیشروی پول در فصل پاییز تحلیل رفته است. به‌طوری‌که در مهر و آبان ۹۷، رشد ماهانه شبه‌پول از پول سبقت گرفت و روندی را که از آبان سال گذشته در جهت تقویت حجم پول آغاز شده بود متوقف کرد. همچنین از نقدینگی جدید ایجاد شده در ۲ ماه ابتدایی پاییز، سهم پول تنها ۷/ ۱ درصد بوده است؛ درحالی‌که در نیمه اول سال‌جاری بیش از یک‌سوم از نقدینگی جدید ایجاد شده، سهم پول بوده است. کاهش سرعت رشد پول می‌تواند با فضای باثبات‌تر بازارها در ماه‌های اخیر انطباق داشته باشد.

آخرین تغییرات نقدینگی

دیروز بانک مرکزی آخرین آمار پولی و بانکی را منتشر کرد که آمارهای هشتمین ماه سال را منعکس می‌کرد. ارقام عمده پولی نشان می‌دهد نقدینگی در آبان‌ماه به سطح ۲/ ۱۷۲۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. سهم شبه‌پول از این حجم از نقدینگی معادل ۸/ ۸۵ درصد و برابر با ۶/ ۱۴۸۰ هزار میلیارد تومان است. سهم دیگر جزء پولی، یعنی «پول» نیز معادل ۵/ ۲۴۴ هزار میلیارد تومان گزارش شده است.

تغییرات نقدینگی: بسیاری از کارشناسان، مسبب اصلی تورم بالا در سال‌جاری را به رشد نقدینگی در سال‌های اخیر نسبت می‌دهند. فرضیه‌ای که مطابق با تئوری‌های اقتصادی است و در تاریخ اقتصاد ایران نیز برای اولین بار نیست که مصداق عینی پیدا می‌کند. نقدینگی در طول سال‌های اخیر همواره رشد قابل توجهی داشته است. در سال‌جاری نیز رشد نقطه به نقطه نقدینگی در سطح سال گذشته و در حوالی ۲۰ درصد بوده است.

رشد نقدینگی در آبان ۹۷ (افزایش سطح نقدینگی در آبان ۹۷ نسبت به آبان ۹۶) بر اساس داده‌های بانک مرکزی به ۱/ ۲۱ درصد رسیده است. مجموعا در طول ۸ ماه ابتدایی سال ۹۷، معادل ۲/ ۱۹۵ هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید در اقتصاد ایران تزریق شده است؛ یعنی به‌طور میانگین خلق روزانه حدود ۷۹۴ میلیارد تومان نقدینگی. اما در آخرین ماه گزارش‌شده، تحولات نقدینگی کدام سمت‌و‌سو را نشان می‌دهد؟ مطابق گزارش بانک مرکزی، نقدینگی در آبان‌ماه ۹۷ نسبت به ماه قبل از آن، ۹/ ۱ درصد افزایش داشته است.

این در حالی است که در ۷ ماه ابتدایی سال‌جاری، نقدینگی به‌طور متوسط رشد ماهانه ۳/ ۱ درصد را ثبت کرده بود.از این رو، در آبان‌ماه، نقدینگی رفتار تندتری را نسبت به میانگین ۷ ماهه نشان می‌دهد. از طرفی رشد ماهانه نقدینگی از سطح ۸/ ۲ درصد در مردادماه تا سطح ۳/ ۱ درصد در مهر، عقب‌نشینی کرد؛ اما توالی این روند کاهشی در آبان شکسته شد. از این رو آبان‌ماه را می‌توان دارای سیگنالی از رفتار افزایشی نقدینگی به‌شمار آورد.

تغییرات پول و شبه‌پول: در متغیرهای عمده پولی، آنچه تفاوت را در سال‌جاری نسبت به سال‌های قبل رقم زده، رشد شتابان پول بوده است. نگاهی به سه عدد، عمق این تفاوت را به‌خوبی نشان می‌دهد. نخست رشد نقطه به نقطه پول که در آبان ۹۷ نسبت به آبان ۹۶ معادل ۴/ ۴۳ درصد گزارش شده است. همچنین در ۸ ماه ابتدایی سال‌جاری، حجم پول به میزان ۶/ ۲۵ درصد تقویت شده است؛ درحالی‌که در همین بازه زمانی در سال گذشته قدرت «پول» ۶/ ۴ درصد افزایش یافته بود. عدد سومی که می‌تواند به‌خوبی قدرت پول را در سال‌جاری نشان دهد، نسبت پول جدید خلق شده به شبه‌پول جدید است.

از ۲/ ۱۹۵ هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید خلق‌شده در ۸ ماه اول سال، سهم پول حدود ۹/ ۴۹ هزار میلیارد تومان، یعنی بیش از ۲۵ درصد بوده است. درحالی‌که از نقدینگی جدید خلق شده در همین بازه زمانی در سال گذشته، سهم پول حدود ۴/ ۴ درصد بود. اما آمارها در مورد «شبه‌پول» روند معکوسی را ثبت کردند. یعنی میزان رشد شبه‌پول در سال‌جاری نسبت به سال گذشته با افت محسوسی همراه بوده است. رشد نقطه به نقطه شبه‌پول در آبان‌ماه معادل ۱/ ۱۸ درصد گزارش شده، درحالی‌که در آبان سال گذشته این عدد نزدیک به ۲۴ درصد بوده است.

اما تحولات حجم پول و شبه‌پول در دومین ماه پاییز، کدام سمت را نشانه می‌رود؟ اگر از فروردین ماه (به علت تعطیلات طولانی‌مدت و خواب پول در بانک‌ها) فاکتور بگیریم، از آبان‌ماه ۹۶ تا شهریور ۹۷، همواره رشد ماهانه پول از شبه‌پول بیشتر بوده است. اما پاییز ۹۷ نگذاشت عمر این روند به یک سال برسد.

در هر دو ماه ابتدایی پاییز، رشد ماهانه شبه‌پول از پول بیشتر بوده است. از میزان نقدینگی جدید خلق شده در دو ماه ابتدایی پاییز، تنها ۷/ ۱ درصد آن ناشی از پول بوده است. درحالی‌که در ۶ ماه ابتدایی سال‌جاری، معادل ۴/ ۳۴ درصد از نقدینگی جدید خلق شده، سهم پول بوده است.

از این رو، می‌توان پاییز را سرآغازی برای بازیابی قدرت شبه‌پول دید. هر چه قدرت شبه‌پول بیشتر باشد، به این معنی است که سهم سپرده‌های غیردیداری (اعم از سرمایه‌گذاری و قرض‌الحسنه) در سیستم بانکی تقویت شده است. درحالی‌که پول معرف سپرده‌های دیداری و فرار سیستم بانکی است و تقویت آن به معنی ناپایداری منابع سیستم بانکی تلقی می‌شود.

منبع: دنیای اقتصاد