دیگر هیچ ساختمانی بلندتر از حرم مطهر رضوی ساخته نمی‌شود

شورای عالی شهرسازی و معماری در جلسه‌ای در تاریخ ۱۹ تیر ماه امسال اجرای طرح بهسازی و نوسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی (ع) که در سال ۱۳۸۷ در همین شورا به تصویب رسیده بود را لغو و مقرر کرد تا زمان تهیه طرح جدید، روند بهسازی و نوسازی بافت‌های پیرامونی این حرم مطهر بر اساس ضوابط شورای عالی شهرسازی و معماری اجرا شود.

به گزارش تجارت‌نیوز، در سال ۸۷ شورای عالی شهرسازی و معماری با توجه به وضعیت نابسامان بافت‌های مسکونی و تجاری اطراف حرم مطهر رضوی (ع) تصمیم می‌گیرد تا جدای از طرح‌های تفصیلی و جامع شهر مشهد، طرحی برای منطقه مرکزی این شهر و اصلاح این بافت که از تراکم و ریزدانگی بالایی برخوردار بود تدوین و اجرا کند.

این طرح که اجرای آن به خصوص تملک اراضی و تجمیع آنها هزینه بالایی داشت، مشکلاتی نیز برای ساکنان اصلی بافت ایجاد کرد که مهم‌ترین آن تغییر وضعیت بافت مرکزی مشهد از سکونت دائم شهروندان به اقامت موقت مسافران بود به این معنا که مالکان اصلی خانه‌ها و کوچه‌های قدیمی مشهد از این منطقه کوچ داده شدند و به جای آن تعداد زیادی اقامتگاه ساخته شد. علت این امر این بود که به مشاور طرح گفته شده بود اجرای این بهسازی و نوسازی اطراف حرم مطهر رضوی نباید از محل بودجه عمومی باشد و می‌بایست هزینه‌های آن از خود طرح تامین شود. این اقدام سبب شده بود تا مجری طرح (شهرداری مشهد) نیز از محل صدور پروانه‌های ساختمانی، هزینه‌های تملک اراضی گران‌بهای تجاری اطراف حرم را تامین کند که به گفته برخی کارشناسان همین موضوع ابتدای انحراف از اهداف اولیه بوده است.

از دیگر مشکلات ایجاد شده برای حرم مطهر رضوی (ع) و زائران و مجاوران آن حضرت، ایجاد ترافیک شهری در اثر صدور مجوزهای متعدد اقامتی است؛ با این حال می‌توان چنین ایراداتی را با این توجیه که دیگر با وجود این تعداد مراکز اقامتی در مشهد، مانند سابق شاهد سرگردانی مسافران میان مسافرخانه‌ها و هتل‌ها نیستیم، عبور کرد؛ اما مسئله اغتشاش دید افقی اطراف حرم مطهر به دلیل ساخت بلندمرتبه‌های متعدد که عملا عدول دستگاه مجری طرح از ضوابط آن در اجرا محسوب می‌شود، قابل اغماض نیست.

با این حال شورای عالی شهرسازی و معماری دولت‌های یازدهم و دوازدهم مصوبه شورای اواخر دولت نهم را لغو کرد و همین مسئله موجب شد شائبه سیاسی‌کاری به وجود بیاید؛ به خصوص که در تمام سال‌های اجرای این طرح، دستگاه ناظر و مجری محلی (شورای شهر و شهرداری مشهد) در سوی مخالف دیدگاه سیاسی دولت یازدهم قرار داشت و درست پس از آنکه شورای شهر پنجم از افرادی کاملا همسو با این دیدگاه توانستند شورای شهر را در دست بگیرند، شورای عالی شهرسازی و معماری طرح مصوب سال ۸۷ را پس از ۹ سال از زمان اجرا مغایر با ضوابط شهرسازی دانست. شائبه‌ای که پیروز حناچی دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری آن را رد کرده و این مصوبه را کاملا منطبق با سیاست‌های حرفه‌ای شهرسازی و معماری به دور از هر گونه سیاسی‌کاری می‌داند.

حناچی: تخلف ۳۰ درصدی اجرای طرح بهسازی پیرامون حرم مطهر رضوی سال ۸۷ از مصوبه

پیروز حناچی درباره لغو مصوبه سال ۱۳۸۷ شورای عالی شهرسازی و معماری در خصوص بهسازی و نوسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی (ع) ، اظهار کرد: علت لغو مصوبه قبلی این بود که آن طرح مشکلات و عواقبی برای اطراف حرم مطهر رضوی (ع) ایجاد کرده بود که نتایج آن قابل دفاع نیست و در اجرا نیز ۳۰ درصد نسبت به آن طرح در طول این سال‌ها تخلف شده بود.

دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری افزود: اگر حرم مطهر امام رضا (ع) به همراه بافت پیرامونی آن را کاسه‌ای در نظر بگیریم، در کف و مرکز این کاسه حرم مطر قرار می‌گیرد؛ در حالی که دیواره‌های این کاسه را ساخت‌وسازهای اطراف آن به شکل مرتفع دور حرم را احاطه کرده و عملا نتیجه این شد که از کف کاسه تا بالاتر از دیواره‌های آن حجم بزرگی از ساخت‌وسازهایی بی‌قاعده شکل گرفت.

وی با تاکید بر اینکه مصوبه اخیر شورای عالی شهرسازی و معماری روند افزایش بلندمرتبه‌سازی‌های اطراف حرم مطهر را متوقف کرد، گفت: هنوز طرح جدید جایگزین مصوبه سال ۸۷ نشده است و فعلا در مرحله تدوین راهبردهای آن هستیم تا طرح جدید جایگزین طرح قبلی شود. در این مدت نیز در چارچوب مصوبات شورای عالی عمل خواهد شد.

به گفته حناچی در همه دنیا اماکن باارزش فرهنگی و مذهبی تحت حفاظت نسبت به بافت پیرامونی آن قرار دارند و اجازه داده نمی‌شود سازه‌های بلندتر و مرتفع‌تر از سازه اصلی و مادر ساخته شود.

وی با تایید نابسامان بودن بافت اطراف حرم مطهر رضوی (ع) در اثر اجرا و تخلف از طرح بهسازی و نوسازی این بافت، ادامه داد: مهم‌ترین ایرادی که طرح بهسازی قبلی منطقه حرم مطهر رضوی داشت، جرم‌گذاری سنگین در این منطقه و همچنین به هم خوردن طراحی منطبق با فرهنگ حاکم بر معماری ایرانی و اسلامی بود.

عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران در پاسخ به پرسشی در خصوص امکان تخریب سازه‌های مرتفع موجود در اطراف بافت حرم مطهر امام رضا (ع) خاطرنشان کرد: تخریب سازه‌های موجود پیگیری حقوقی فراوانی می‌خواهد که به احتمال فراوان امکان‌پذیر نخواهد بود؛ چون این سازه‌ها پروانه دارند و این مدرک رسمیت داشته و قابل استناد است که برای مالکان آنها حقوق مکتسبه در پی خواهد داشت. با این حال تلاش ما این است که از این پس مانع ساخت‌وسازهای بدون قاعده و خلاف طرح در اطراف حرم مطهر رضوی (ع) شویم و دیگر سازه‌ای که از حرم بلندتر باشد ساخته نخواهد شد.

پژمان: قانونا امکان لغو طرح قبلی تا زمان تصویب طرح جدید وجود ندارد

سیدمحمد پژمان، شهرداری سابق مشهد درباره مصوبه اخیر شورای عالی شهرسازی و معماری اظهار کرد: طرح قبلی بهسازی بافت اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) مصوب سال ۸۷ نیز به تایید و تصویب نهایی همین شورا رسیده بود و آنچه در شهرداری مشهد اجرا شد، کار من‌درآوردی و خودسرانه نبود؛ بلکه عینا مفاد طرح به اجرا درآمد.

وی ادامه داد: با این حال پس از سال‌ها، نتیجه این کار نظرات متولیان طرح را تامین نکرده و تصمیم به کنار گذاشتن آن گرفته‌اند؛ اما از نظر قانونی تا طرح جدید به تصویب نرسد، امکان لغو طرح قبلی وجود ندارد.

وی با بیان اینکه هنوز طرح جدیدی برای بهسازی و نوسازی بافت اطراف حرم مطهر رضوی (ع) به تصویب شورای عالی نرسیده، گفت: آنچه در تیر ماه امسال در این شورا به تصویب رسید، صرفا راهبردهایی هستند تا بر اساس آن شرکت مشاور طرح بهسازی و نوسازی را تهیه کند و پس از انطباق با طرح تفصیلی و جامع مشهد، در شورای عالی شهرسازی به تصویب برسد و برای اجرا به شهرداری مشهد داده شود.

معاون سابق وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: از آنجایی که طرح تفصیلی مشهد نیز در حال بازنگری است، می‌بایست یا همان طرح قبلی اجرا شود یا اینکه همه طرح‌های نوسازی و بهسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی به صورت استندبای (بدون پیشرفت) متوقف بماند.

عضو سابق شورای عالی شهرسازی و معماری ادامه داد: مشکل اعضای این شورا با طرح مصوب سال ۸۷، به‌هم‌خوردگی بافت قبلی است؛ اعضای شورا می گویند چرا ساختمان‌های جدیدی که اطراف حرم ساخته می‌شود، مخصوص زائران است و دیگر از ساکنان قدیمی منطقه کمتر خانوارهایی در آن باقی مانده‌اند. به نظر من ساختمان‌سازی در این منطقه مشکلی ایجاد نمی‌کند.

وی یکی دیگر از مسائل مورد نظر شورای عالی شهرسازی را مرتفع‌سازی عنوان و خاطرنشان کرد: مشکل اعضای این شورا این است که دیگر طبقاتی به ساختمان‌ها افزوده نشود و باقی ماندن کوچه‌های قدیمی با حال و هوای گذشته بهتر است؛ در نقطه مقابل نیز برخی می‌گویند ادامه وضع سابق دیگر کشش این حجم سنگین جمعیت ساکن و شناور (مسافران و زائران) شهر را ندارد و باید تغییر کند. بنابراین نظرات در خصوص اجرا یا تغییر طرح سال ۸۷ برای بهسازی و نوسازی بافت اطراف حرم مطهر رضوی (ع) متنوع است.

حسین‌نژاد: هزینه‌های اجرای طرح از آنچه پیش‌بینی شده بود، بیشتر شد

محمدرضا حسین‌نژاد، معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد نیز در این خصوص اظهار داشت: در زمانی که مرحوم کازرونی ماموریت یافت تا طرحی جدید برای بافت پیرامونی حرم مطهر امام رضا (ع) طراحی کند، این بافت حقیقتا با مشکلات زیادی روبه‌رو بود و اغتشاش بصری و نابسامانی گسترده‌ای به سبب فرسوده و قدیمی بودن بافت و تعدد کوچه‌های مخروبه در آن وجود داشت.

وی با بیان اینکه در آن زمان قرار بود تراز تجاری طرح بهسازی و نوسازی بافت پیرامونی حرم، صفر باشد و هزینه‌های اجرا از خود طرح به دست بیاید، گفت: به همین منظور شرکت مستقلی با سهامداری دولت و شهرداری مشهد تاسیس شد تا کار تملک اراضی و تجمیع و نوسازی بافت را آغاز کند. این شرکت در طول این سال‌ها توانست ۴۸ درصد بافت قدیمی را خریداری و نوسازی کند. الباقی نیز همچنان به همان شکل باقی مانده است و نهایتا شورای عالی شهرسازی اجرای آن را متوقف کرد.

وی با بیان اینکه اعضای شورای عالی شهرسازی از تبدیل «سکونتی» بودن بافت قدیمی و کوچ ساکنان قدیمی آن به دیگر مناطق مشهد به «اقامتی» و زائری، ناراضی بودند افزود: در طول اجرای طرح از اصول آن برای کسب درآمد بیشتر عدول شد و به ساختمان بلندمرتبه نیز مجوز داده شد با این حال هنوز هم مجریان طرح نمی‌توانستند هزینه‌های تملک اراضی را به دلیل بهای بالای اطراف حرم تامین کنند.

به گفته حسین‌نژاد در زمان اجرای این طرح، مقام معظم رهبری نیز درباره خروج ساکنان قدیمی بافت از آن تذکر دادند و این نظر رهبر معظم انقلاب در طرح جامع مشهد لحاظ شد؛ حتی وزیر راه و شهرسازی نیز اعلام کرد نمی‌خواستیم اطراف حرم مطهر رضوی (ع) «دوبی کوچک» شود. حتی برای اجرای طرح و تامین هزینه‌های آن، پیشنهاد شد از محل گران شدن بلیت هواپیما، مبلغی به اجرای این طرح داده شود.

وی با تاکید بر اینکه اگر قرار باشد طرح جدید اعلام شود، باید هزینه‌های آن نیز برآورد و منابع مخصوصی برای آن در نظر گرفته شود، تصریح کرد: به نظر من همین طرح فعلی با اندک تغییراتی از سوی شرکت مشاور قبلی امکان اجرا و تامین نظرات اعضای شورای عالی شهرسازی را دارد و نیاز به تهیه طرح جدید از سوی شرکت مشاور جدید نداشت.

معاون شهردار مشهد با بیان اینکه زیرگذر حرم مطهر رضوی که از برنامه‌های مورد اجرا در طرح قبلی بود نیز مسائل جدی دارد، تاکید کرد: یکی از ایرادات طرح قبلی، تملک ریزدانه‌ها و تجمیع اراضی آنها در قطعات ۱۵۰۰ تا ۲ هزار متر مربعی بود که سبب بروز برخی تخلفات در اجرا شد. بعد هم که مجوز ساخت چندطبقه داده شد و سازنده نیز در زمان ساخت چند طبقه دیگر بر طبقات مذکور در پروانه ساخت، به سازه خود اضافه کرد و مجوز را از کمیسیون ماده ۱۰۰ گرفت. نهایتا شاهد چنین مشکلاتی در ساختمان‌های مرتفع اطراف حرم هستیم. به هر حال به نظر من باز هم امکان کنترل بلندمرتبه‌ها نسبت به ریزدانه‌ها بیشتر است.

منبع: مهر