تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
وضعیت مهاجران افغانستانی در بازار کار ایران / آیا افغانستانی‌ها به بیکاری دامن می‌زنند؟
آمار رسمی و بروز شده‌ای از تعداد شاغلان خارجی و به خصوص اتباع افغانستانی در کشور منتشر نشده است اما بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران در سال ۹۵ حدود ۵۳۸ هزار نفر از اتباع خارجی در بازار کار ایران حضور داشته‌اند. اما آیا اتباع افغانستانی موقعیت‌های کاری را در کشور ما گرفته‌اند؟
به گزارش تجارت‌نیوز ، بر اساس سرشماری سال ۹۵ مرکز آمار ایران از مجموع یک میلیون و ۶۵۰ هزار تبعه خارجی در ایران، یک میلیون و ۵۸۰ هزار نفر را اتباع افغانستانی تشکیل می‌دهند. عمده دلیلی که مهاجران افغانستانی را برای مهاجرت به ایران ترغیب می‌کند وضعیت سیاسی و افتصادی افغانستان است.
آمار دقیقی از تعداد مهاجران افغانستانی در ایران در دست نیست. اما مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی در تیرماه سال گذشته در مصاحبه‌ای با ایرنا گفته بود تعداد پناهندگان در ایران ۸۰۰ هزار نفر است. از سوی دیگر عباس عراقچی در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ در یک برنامه تلوزیونی گفته بود: «در حال حاضر بیش از سه میلیون شهروند افغانستانی در ایران زندگی می‌کنند که بر اساس برخی از برآوردها بیش از دو میلیون فرصت شغلی را در اختیار دارند و برآورد می‌شود که سالانه سه تا چهار میلیارد یورو از کشور ما خارج می‌شود.»
عراقچی در آن زمان با اشاره به هزینه زندگی مهاجران در ایران، گفت: «وقتی تحریم‌های آمریکا اثر کند منابع مالی ما محدود شود و فروش نفت ایران به صفر برسد که البته این اتفاق نمی‌افتد ما مجبور هستیم که سیاست‌های ویژه‌ای برای اقتصاد خود اعمال کنیم و ممکن است در یک جا به یک نقطه‌ای برسیم که نتوانیم این هزینه‌ها را ادامه دهیم و در آن صورت ممکن است از خواهران و برادران افغانستانی خود بخواهیم ایران را ترک کنند.»
ممنوعیت حضور اتباع خارجی در ۱۷ استان
بر اساس آمارها در سال ۹۵ تعداد شاغلان خارجی زن و مرد ۵۳۸ هزار و ۶۴۶ نفر بود. البته هنوز آمار دقیق و بروز شده‌ای از تعداد شاغلان خارجی در کشور منتشر نشده است. اما سوال اینجاست که آیا حضور اتباع افغانستانی در استان‌ها به بیکاری دامن می‌زند؟
برخی می‌گویند که مهاجران فرصت شغلی را از آنها گرفته‌اند اما باید بگوییم که توزیع اتباع خارجی در ایران بر اساس قوانین مناطق ممنوعه برای اقامت و تردد صورت می‌گیرد. بر این اساس ۱۷ استان برای اقامت و تردد اتباع خارجی ممنوع هستند. استان‌هایی که نرخ بیکاری بالا دارند.
اتباع خارجی در کدام استان‌ها ساکن‌اند؟
بر اساس آمارهای رسمی در سال ۹۵، بیشترین نرخ اشتغال اتباع خارجی در استان بوشهر با ۹۸٫۱ درصد و کمترین نرخ آن در استان کرمانشاه با ۶۸٫۴ درصد است. همچنین نرخ مشارکت اقتصادی نیروی کار خارجی در همان سال در استان زنجان با ۷۱٫۶ درصد بیشترین و استان‌‌های کرمانشاه و قم کمترین نرخ را داشتند.
اگرچه بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران در سال ۹۵، نرخ اشتغال نیروی کار اتباع خارجی در کشور ۹۶٫۱ درصد بود اما شرایط کاری برای برخی از آنها چندان مطلوب نیست. مهاجران افغانستانی فاقد مدرک امکان بهره‌مندی از حقوق و مزایای کار و امنیت کاری را ندارند.
کارفرماها در صورت به کارگیری نیروی کار فاقد مدرک و فاقد کارت کار به ازای هر روز ۳۰۰ هزار تومان جریمه می‌شوند. این در حالی است که برخی از کارفرماها همچنان به دلیل مزیت‌هایی که به کارگیری نیروی کار فاقد مدرک دارد، همچنان آنها را ترجیح می‌دهند.
البته برخی مهاجران در چنین شرایطی دیگر امنیت شغلی ندارند. آنها می‌گویند تجربه‌هایی داشتند که کارفرما دستمزد آنها را بعد از پایان کار نداده ولی نه دستشان به جایی بند بوده و نه امکان پیگیری قانونی داشتند.
با همه اینها ایران کشوری است که همچنان گزینه اصلی بسیاری از مهاجران افغانستانی است. البته هر ساله تعدادی از آنها از ایران خارج می‌شوند و بعد از مدتی به ایران بازمی‌گردند. اما برخی نیز از ایران خارج می‌شوند و یا برای همیشه به کشور خودشان برمی‌گردند و یا مقصدی جز ایران در پیش می‌گیرند.
جهانبخش مهران فر، پژوهشگر حوزه اقتصاد مهاجرت در دی ماه سال گذشته در مصاحبه با تجارت‌نیوز گفته بود: «مهاجران به ویژه جوان‌ها که پیش‌بینی می‌کنند در کشورهای اروپایی بتوانند تحت پوشش سازمان ملل قرار گیرند و بعد از مدتی اقامت و کار و تحصیل بتوانند از خدمات شهروندی مطلوب برخوردار باشند، علاقه بسیار زیادی برای خروج از ایران دارند و خطرات این جابجایی را نیز به جان می‌خرند.»
گفتنی است طی چهار ماه ابتدایی سال ۲۰۲۱، ۳۶۴ هزار مهاجر افغانستانی فاقد مدرک افغانستانی از ایران خارج شدند که نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۹۴ هزار نفر بیشتر است.
نظرات