شخصیت شناسی یا روانشناسی شخصیت چیست؟

هرکسی شخصیت دارد و شخصیت شما به تعیین کردن حدود موفقیت و خشنودی شما در زندگی کمک خواهد کرد اگر بگوییم که شخصیت شما یکی از مهمترین نعمت‌های شماست اغراق نکرده‌ایم شخصیت به شما کمک کرده است تا تجربیات خود را شکست دهید و تا آخر عمر شما نیز این کار را انجام خواهید داد.

تمام موفقیت‌های شما تا به امروز، انتظاراتی که برای آینده دارید. خواه همسر یا والد خوبی بشوید، حتی سلامتی شما تحت تاثیر شخصیت شما و شخصیت افرادی که با آنها تعامل می کنید قرار دارد.

شخصیت شما می‌تواند گزینه‌های شما را محدود کرده یا گسترش دهد، از در میان گذاشتن برخی تجربیات جلوگیری کند یا شما را قادر سازد از آنها سوءاستفاده کنید. شخصیت برخی افراد را محدود و مقید می‌کند و فرصت‌هایی را برای دیگران فراهم می‌آورد.

روانشناسی شخصیت

روانشناسی شخصیت یکی از بزرگترین و محبوب‌ترین شاخه‌های روانشناسی است. متخصصانی که روانشناسی شخصیت را مطالعه می‌کنند می‌خواهند بفهمند که شخصیت چگونه رشد می‌کند و همچنین چگونه بر نحوه تفکر و رفتار ما تأثیر می‌گذارد.

روانشناسان به چگونگی تفاوت شخصیت در افراد و همچنین شباهت افراد نگاه می‌کنند. آنها همچنین اختلالات شخصیت را ارزیابی، تشخیص و درمان می‌کنند.

شخصیت چیست؟ چه چیزی شما را به آنچه هستید تبدیل می‌کند؟

عوامل زیادی در شخصیت امروزی شما نقش دارند، از جمله ژنتیک، تربیت شما و تجربیات زندگی شما. بسیاری استدلال می‌کنند که آنچه شما را منحصر به فرد می‌کند الگوهای مشخصی از افکار، احساسات و رفتارهایی است که شخصیت شما را می‌سازد.

در حالی که هیچ تعریف واحد و مورد توافقی از شخصیت وجود ندارد، اغلب به عنوان چیزی که از درون فرد نشات می‌گیرد و در طول زندگی نسبتاً ثابت باقی می‌ماند در نظر گرفته می‌شود.

شخصیت شامل همه افکار، الگوهای رفتاری و نگرش‌های اجتماعی است که بر نحوه نگرش ما به خود و آنچه در مورد دیگران و دنیای اطرافمان اعتقاد داریم تأثیر می‌گذارد.

دکتر شیرین ولی زاده و همکارانشان معتقدند درک شخصیت به روانشناس اجازه می‌دهد تا پیش‌بینی کند که افراد چگونه به موقعیت‌های خاص و انواع چیزهایی که ترجیح می‌دهند و برایشان ارزش قائل هستند، واکنش نشان می‌دهند.

برای درک اینکه محققان چگونه روانشناسی شخصیت را مطالعه می‌کنند، کسب اطلاعات بیشتر در مورد برخی از تأثیرگذارترین نظریه‌های شخصیت مفید خواهد بود.

نظریه‌ها

تعدادی از نظریه‌ها برای توضیح جنبه‌های شخصیت پدید آمده‌اند. برخی بر توضیح چگونگی رشد شخصیت متمرکز هستند، در حالی که برخی دیگر به تفاوت‌های فردی در شخصیت توجه دارند.

نظریه‌های صفت شخصیت

نظریه‌های ویژگی شخصیت بر این ایده متمرکز هستند که شخصیت از ویژگی‌ها یا گرایش‌های گسترده تشکیل شده است. نظریه‌های مختلفی برای شناسایی اینکه کدام ویژگی‌ها مؤلفه‌های کلیدی شخصیت هستند و همچنین تلاش‌هایی برای تعیین تعداد کل ویژگی‌های شخصیتی ارائه شده‌اند.

گوردون آلپورت روانشناس یکی از اولین کسانی بود که شخصیت را بر اساس ویژگی‌های فردی توصیف کرد. آلپورت در دیدگاه گرایشی خود پیشنهاد کرد که انواع مختلفی از صفات وجود دارد: مشترک، مرکزی و اصلی.

ویژگی‌های مشترک بسیاری از افراد در یک فرهنگ خاص مشترک است. صفات محوری آنهایی هستند که شخصیت فرد را می‌سازند. ویژگی‌های اصلی آن‌هایی هستند که آنقدر غالب هستند که فرد عمدتاً به خاطر آن ویژگی‌ها شناخته می‌شود.

آلپورت پیشنهاد کرد که بیش از ۴۰۰۰ صفت فردی وجود دارد. روانشناس ریموند کتل پیشنهاد کرد که ۱۶ مورد وجود دارد. کتل همچنین معتقد بود که این صفات در یک پیوستار وجود دارند و همه افراد دارای هر ویژگی به درجات مختلف هستند.

روان‌شناسی به نام هانس آیزنک فهرستی از ویژگی‌ها را محدودتر می‌کند و پیشنهاد می‌کند که تنها سه ویژگی وجود دارد:

• برون‌گرایی
• روان رنجوری
• و روان‌پریشی

نظریه پنج بزرگ

امروزه، نظریه «پنج بزرگ» شاید محبوب‌ترین و پذیرفته‌شده‌ترین نظریه شخصیت باشد. این نظریه پیشنهاد می کند که شخصیت از پنج بعد شخصیتی گسترده تشکیل شده است:

• توافق‌پذیری
• وظیفه‌شناسی
• برون گرایی
• روان‌رنجوری
• باز بودن

نظریه پنج بزرگ بیان می‌کند که هر ویژگی به عنوان یک پیوستار گسترده وجود دارد. شخصیت یک فرد در طیفی برای هر ویژگی قرار می‌گیرد.

به عنوان مثال، ممکن است از نظر برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی و موافق بودن بالا باشید، اما از نظر صراحت و روان رنجوری در وسط قرار دارید. چگونه شخصیت در طول زندگی شکل می‌گیرد و تغییر می‌کند:

نظریه رشد روانی - جنسی فروید

نظریه رشد روانی - جنسی فروید یکی از شناخته شده‌ترین نظریه‌های شخصیت است - اما همچنین یکی از بحث برانگیزترین نظریه‌ها. به گفته فروید، کودکان از طریق یک سری مراحل رشد شخصیت پیشرفت می‌کنند.

در هر مرحله، انرژی لیبیدینال (نیروی که تمام رفتارهای انسان را به حرکت در می‌آورد) بر مناطق خاصی از اروژن متمرکز می‌شود. تکمیل موفقیت آمیز یک مرحله به فرد اجازه می‌دهد تا به مرحله بعدی توسعه حرکت کند.

شکست در هر مرحله می‌تواند منجر به تثبیت‌هایی شود که می‌تواند بر شخصیت بزرگسالان فرد تأثیر بگذارد.

اریک اریکسون

اریک اریکسون، روانشناس دیگر، هشت مرحله روانی-اجتماعی زندگی را تشریح کرد. با نظریه اریکسون، هر مرحله نقش بسزایی در رشد شخصیت و مهارت‌های روانی فرد دارد.

در طول هر مرحله روانی-اجتماعی، یک فرد با یک بحران رشد مواجه می‌شود که به عنوان نقطه عطفی در رشد او عمل می‌کند. تکمیل موفقیت آمیز هر مرحله منجر به رشد شخصیتی سالم می‌شود.

اریکسون بیشتر به این موضوع علاقه‌مند بود که چگونه تعاملات اجتماعی بر رشد شخصیت تأثیر می‌گذارد. او در درجه اول به توسعه آنچه که هویت خود می‌نامید توجه داشت.

در حالی که نظریه فروید پیشنهاد می‌کرد که شخصیت در ابتدا در سنین پایین شکل می‌گیرد و شکل می‌گیرد، اریکسون معتقد بود که شخصیت در طول زندگی به رشد خود ادامه می‌دهد.

چگونه شخصیت آزمایش می‌شود؟

برای مطالعه و اندازه‌گیری شخصیت، روانشناسان تست‌ها، ارزیابی‌ها و فهرست‌های شخصیتی را توسعه داده‌اند. این تست‌ها به طور گسترده در تنظیمات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اغلب به عنوان ارزیابی غربالگری قبل از استخدام (MBTI) برای مثال، نشانگر نوع معروف استفاده می‌شود. ارزیابی‌های دیگر می‌تواند برای کمک به افراد در یادگیری بیشتر در مورد جنبه‌های مختلف شخصیت خود استفاده شود.

برخی از تست‌ها به عنوان ابزار غربالگری و ارزیابی برای کمک به تشخیص اختلالات شخصیت استفاده می‌شوند. به دست آوردن درک بهتر از شخصیت شما می‌تواند در بسیاری از جنبه‌های زندگی شما مفید باشد.

به عنوان مثال، روابط با دوستان، خانواده و همکاران ممکن است زمانی بهبود یابد که متوجه شوید که با دیگران خوب کار می‌کنید یا باید زمانی را برای تنهایی اختصاص دهید. احتمالاً با مجموعه‌ای از تست‌های شخصیتی آنلاین مواجه شده‌اید (مثلاً یک آزمون آنلاین که به شما می‌گوید برون‌گرا یا درون‌گرا هستید).

برخی از این تست‌ها ظاهراً "شما واقعی" را نشان می‌دهند، در حالی که برخی دیگر به وضوح فقط برای سرگرمی هستند.

ابزارهای غیررسمی می توانند سرگرم کننده باشند و ممکن است بینشی در مورد ترجیحات و ویژگی‌های شما ارائه دهند، اما فقط تست‌های شخصیتی که توسط متخصصان آموزش دیده و واجد شرایط انجام می‌شود باید به عنوان ارزیابی رسمی یا برای تشخیص استفاده شوند.

اختلالات شخصیت

روانشناسان شخصیت نیز علاقه‌مند به مطالعه مشکلات شخصیتی هستند که ممکن است ایجاد شود. اختلالات شخصیت به عنوان اختلالات روانی مزمن و فراگیر مشخص می‌شود که می‌تواند به طور جدی بر افکار، رفتارها و عملکرد بین فردی فرد تأثیر بگذارد.

نسخه فعلی کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) اختلال شخصیت شامل اختلال شخصیت ضد اجتماعی، اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال شخصیت وسواسی-اجباری را فهرست می‌کند.

تشخیص اختلال شخصیت می‌تواند ناراحت کننده باشد، اما باید بدانید که درمان‌هایی وجود دارد. با کار با یک متخصص بهداشت روان، می‌توانید یاد بگیرید که مشکلاتی را که این اختلالات می‌توانند ایجاد کنند را بشناسید و راهبردهای مقابله‌ای جدید را کشف کنید.

درمان اختلال شخصیت

ترس و نگرانی در مورد آینده‌ای که ممکن است در انتظار شما باشد اشکالی ندارد، اما به یاد داشته باشید که مجبور نیستید به تنهایی با آن روبرو شوید. افرادی هستند که آموزش دیده، ماهر و آماده هستند تا به شما در انجام مراحل بعدی درمان کمک کنند.

بسته به تشخیص خاص شما، پزشک ممکن است روان درمانی، آموزش مهارت، دارو یا ترکیبی از هر سه را توصیه کند. شخصیت موضوع گسترده‌ای است که تقریباً بر هر جنبه‌ای از آنچه که افراد را آن گونه که هستند می‌سازد، دست می‌زند.

راه‌های زیادی برای تفکر در مورد شخصیت وجود دارد. برخی نظریه‌ها وجود دارند که بر ویژگی‌های فردی تمرکز می‌کنند و آن‌هایی هستند که مراحل مختلف رشد را که با ظهور (و گاهی اوقات تغییر) شخصیت در طول زمان انجام می‌شود، در نظر می‌گیرند.

روانشناسان نه تنها به درک شخصیت عادی انسان علاقه‌مند هستند، بلکه به شناخت اختلالات شخصیتی بالقوه‌ای که ممکن است منجر به پریشانی یا مشکل در حوزه‌های کلیدی زندگی شود، علاقه‌مند هستند.

روانشناسان با توانایی شناسایی مشکلاتی که افراد در خانه، مدرسه، محل کار یا در روابط خود دارند، بهتر می‌توانند به افراد کمک کنند تا مهارت‌های مقابله و مدیریت علائم اختلالات شخصیت را توسعه دهند.

نظریه‌های شخصیت

در زیر برجسته‌ترین نظریه‌پردازان دیدگاه روانکاوی آورده شده است، و هر کدام را به اختصار توضیح داده‌ایم.

زیگموند فروید:

بر اهمیت رویدادهای اولیه کودکی، تأثیر ناخودآگاه و غرایز جنسی در رشد و شکل‌گیری شخصیت تأکید کرد. از نظر فروید سه ساختار شخصیت ، نهاد، خود و فراخود هستند.

نهاد مولفه زیستی شخصیت و مخزن غرایز و لیبیدو است و بر طبق اصل لذت عمل می‌کند. خود، مولفه منطقی شخصیت بر طبق اصل واقعیت عمل می‌کند. فراخود ، جنبه اخلاقی شخصیت ، از وجدان و خود آرمانی تشکیل می‌شود.

اریک اریکسون:

بر عناصر اجتماعی رشد شخصیت، بحران هویت و چگونگی شکل‌گیری شخصیت در طول کل طول عمر تأکید کرد.

اریکسون تصویری دلپذیر و خوشبینانه از ماهیت انسان ارائه داد. و از نظر او رشد شخصیت به هشت مرحله تقسیم شده است. تعارض در هر مرحله فرد را روش‌های مقابله کردن سازگارانه و ناسازگارانه روبرو می‌کند.

مراحل رشد از نظر اریکسون شامل:

• مرحله دهانی_حسی (تولد تا یک سالگی)
• مرحله عضلانی_ مقعدی (یک تا سه سالگی)
• حرکتی _ تناسلی (سه تا پنج سالگی)
• نهفتگی (شش تا یازده سالگی)
• نوجوانی(۱۲ تا ۱۸سالگی)
• جوانی(۱۸تا ۳۵ سالگی)
• بزرگسالی (۳۵ تا ۵۵ سالگی)
• و پختگی ( ۵۵ سالگی به بعد) را شامل می‌شود.

کارل یونگ:

روی مفاهیمی مانند ناخودآگاه جمعی، کهن الگوها و انواع روان‌شناختی تمرکز کرد.

یونگ تعریف فروید از لیبیدو را گسترش داد و آن را به صورت نیروی پویشی کلی تر تعریف کرد. یونگ معتقد بود که شخصیت علاوه بر گذشته توسط آینده نیز شکل می‌گیرد و بر ناهشیار بیشتر تاکید کرد.

آلفرد آدلر:

اعتقاد بر این بود که انگیزه اصلی شخصیت شامل تلاش برای برتری یا میل به غلبه بر چالش‌ها و نزدیک‌تر شدن به سمت تحقق خود است. این تمایل برای دستیابی به برتری ناشی از احساسات زیربنایی حقارت است که آدلر معتقد بود جهانی است.

کارن هورنای:

روی نیاز به غلبه بر اضطراب اساسی، احساس منزوی و تنها بودن در جهان تمرکز کرده است. او بر عوامل اجتماعی و فرهنگی که در شخصیت نیز نقش دارند، از جمله اهمیت رابطه والد و فرزند تاکید کرد.

کارن هورنای از نظر دیدگاهی که در مورد روانشناسی زنانه داشت، و به جای تاکید بر نیروهای زیستی به عنوان شکل دهنده‌های شخصیت بر نیروهای اجتماعی تاکید کرد و اختلاف نظرهایی با فروید داشت، او باور داشت که مردان به خاطر توانایی مادر شدن زنان به آنها حسودی می‌کنند. از نظر هورنای چهار روش محافظت از خود در برابر اضطراب بنیادی عبارت اند از:

۱- جلب کردن محبت

۲- مطیع بودن

۳- کسب کردن قدرت

۴- کناره‌گیری کردن

هر یک از این شیوه‌های محافظت کننده می‌تواند به صورت نیاز یا سایق روان رنجور در آید.

کلینیک مشاوره و روانشناسی خانه شیرین با هدف بالا بردن سطح سلامت روان در اجتماع پس از اخذ مجوز رسمی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره از سال ۱۳۸۹ با مدیریت دکتر شیرین ولی‌زاده نخبه کشوری و عضو انجمن روانشناسان امریکا, در محیطی آرام، تجهیزات به روز و تیمی با تجربه فعالیت خود را آغاز کرده و امیدوار است گامی هرچند کوچک در مسیر سلامت روان جامعه بردارد.

این مرکز طیف گسترده‌ای از مشکلات روانشناسی را پوشش داده که از جمله آن می‌توان به مشاوره و روانشناسی کودک و نوجوان, مشاوره فردی، زوج درمانی، مشاوره خانواده و گروهی, روانپزشکی و … اشاره نمود.