حال و روز فعلی اقتصادهایی که بحران ارزی داشتند

اکونومیست در تازه‌ترین شماره خود در 24 نوامبر دو سرمقاله در نظر گرفته است. در سرمقاله‌ نسخه جهانی، نویسنده به کاهش آمار خودکشی در جهان می‌پردازد و شهرنشینی، کاهش ازدواج‌های اجباری و سایر محدودیت‌ها را از مهم‌ترین دلایل آن برمی‌شمرد.

به گزارش تجارت‌نیوز، آمار و ارقام نشان می‌دهد که از سال 2000 تاکنون، نرخ خودکشی در آمریکا حدود 18 درصد افزایش یافته که این مساله از نظر سیاسی بسیار مهم است. در این دوره زمانی خودکشی در ایالات متحده بیشتر در میان مردان سفیدپوست، میانسال و کمتر تحصیل‌کرده که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند، رخ داده است. با این حال، فراتر از آمار آمریکا، خبر خوب این است که خودکشی در سطح جهانی کاهش قابل توجهی داشته است. از سال 2000 تاکنون، نرخ خودکشی در جهان نزدیک به 29 درصد کاهش یافته است.

اکونومیست ، این نشریه انگلیسی در سرمقاله مربوط به نسخه بریتانیا نیز به مساله خروج این کشور از اتحادیه اروپا بدون هیچ توافقی و تبعات آن پرداخته و می‌نویسد: با استعفاهای جدیدی که در کابینه بریتانیا رخ داده، برگزیت یا همان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بدون توافق می‌تواند بدنه سیاسی این کشور را آسیب‌پذیر کند.

دستگیری کارلوس گوسن، مدیرعامل رنو-نیسان به اتهام تخلف مالی موضوع دیگری است که اکونومیست در این شماره به آن می‌پردازد. نویسنده معتقد است که این اتفاق اتحاد رنو و نیسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر این اتحاد به شکست بینجامد، دو شرکت خودرویی باید با دو برند مجزا و ضعیف‌تر و همچنین سرمایه‌گذاری‌های ناکافی در بازار بزرگ خودرو حضور یابند.

آیا بهبود بازارهای نوظهور ادامه‌دار خواهد بود؟

پاپوآ گینه نو کشوری در شمال استرالیاست که ذخایر گاز طبیعی دارد و به دلیل هزینه‌های اندک، توجه سرمایه‌گذاران خارجی را به خود جلب کرده است. شرکت آمریکایی اکسان‌موبیل در سال 2014، با هدف استخراج گاز طبیعی مایع نیروگاهی در این کشور تاسیس کرد. در آن زمان قیمت هر بشکه نفت خام بیش از 100 دلار بود و به این ترتیب گاز هم از ارزش بالایی برخوردار بود. اما از سال 2014 تاکنون قیمت انرژی روندی کاهشی به خود گرفته و این در حالی است که ارزش کینا، پول ملی این کشور هم به تدریج افت کرده است. کاهش ارزش پول ملی پاپوآ گینه نو، به صادرات محصولات مهم این کشور از جمله قهوه و ماهی و همچنین صنعت گردشگری آن آسیب‌های فراوانی وارد کرده است.

این روند موجب شده که صدمات بیشتری متوجه کشور پاپوآ گینه نو در مقایسه با بسیاری از کشورهای در حال توسعه، از جمله کشورهایی که عضو آپک (APEK) هستند، باشد. این در حالی است که اجلاس سال جاری میان سران کشورهای حوزه اقیانوس آرام هفته گذشته در پورت مورزبی، پایتخت پاپوآ گینه نو، برگزار شد.

طی سال جاری میلادی، روبل روسیه در مقایسه با بالاترین نقطه اوج خود در برابر دلار بیش از 20 درصد از ارزش خود را از دست داد. در میان کشورهای عضو آپک، پول ملی کشور شیلی 15 درصد، مکزیک 13 درصد و اندونزی بیش از 12 درصد افت کرده است.

به گفته موسسه مالی بین‌المللی (IIF)، در حال حاضر اختلالات شدید ارزی که در اوایل سال جاری میلادی آغاز شده بود تا حد زیادی تصحیح شده است. از سوی دیگر، این مساله، عدم تعادل در تجارت را هم بهبود بخشیده است. به عنوان مثال، صادرات ترکیه در ماه سپتامبر حدود 22 درصد بیشتر از سپتامبر گذشته بوده است. موسسه مالی بین‌المللی همچنین در گزارشی نوشته است که احتمالا حساب جاری ترکیه تا پایان سال 2018 به مازاد تجاری تبدیل خواهد شد. در عین حال در آرژانتین هم کاهش واردات موجب شده تا این کشور موفق شود در ماه سپتامبر، مازاد تجاری ثبت کند.

طبق این گزارش اکونومیست اقتصادهای نوظهور دیگری هم که در تابستان امسال بحران ارزی را تجربه کرده بودند، در حال حاضر با وضعیت بهتری مواجه هستند. لیر ترکیه در ماه آگوست به پایین‌ترین میزان خود رسیده بود؛ با این حال از آن زمان تاکنون 25 درصد به ارزش آن افزوده شده است. پول‌های ملی آرژانتین، برزیل، روسیه و آفریقای جنوبی نیز در تابستان با افت شدیدی مواجه شده بودند اما بار دیگر رو به بهبود هستند. حتی پول ملی کشورهایی چون مالزی و اندونزی که با سرعت کمتری کاهش یافته بودند، در هفته‌های اخیر در مقابل دلار تا میزان قابل توجهی ارزش خود را باز یافتند.

علاوه بر مسائل مربوط به ارز کشورها، سایر نیروهای اقتصاد کلان هم تحولاتی را در این کشورها به وجود آورده است. در ترکیه و آرژانتین، تورم و رشد اقتصادی در مسیرهای ناخوشایندی در حال حرکتند. در آرژانتین، قیمت‌ها از ابتدای سال جاری میلادی تا ماه اکتبر 45 درصد افزایش یافته و ترکیه نیز در همین مدت تورم 25 درصدی را تجربه کرده است. برای اینکه تورم مهار شود باید فعالیت‌های اقتصادی کاهش یابد و این روند در هر دو کشور در جریان است. در ماه سپتامبر تولید صنعتی در آرژانتین حدود 11.5 درصد کاهش یافت. فروش خودرو نیز در هر دو کشور در حال سقوط است.

در برخی اقتصادهای نوظهور اما تورم به خوبی مهار شده است. به عنوان مثال در هند و اندونزی نرخ تورم کمتر از چهار درصد و در برزیل کمتر از پنج درصد است. نفت ارزان‎تر نیز می‌تواند به کنترل بیشتر قیمت‌ها کم کند. از سوی دیگر با افزایش نرخ بهره، کشورها رشد سریع‌تری را تجربه می‌کنند. بر اساس گزارش‌های منتشرشده از سوی موسسه کپیتال اکونومیکس، اقتصادهای نوظهور در سال‌های 2017 و 2018 رشد سریع‌تری را در مقایسه با دو سال قبل از آن تجربه کرده‌اند و به رغم جنگ تجاری که دونالد ترامپ به راه انداخته، صادرات این کشورها به طرز چشمگیری قوی بوده است.

این قدرت ممکن است خریداران کالاهای چینی را بر آن دارد تا ثبت سفارش‌های خود را پیش از آنکه تعرفه‌ها باز هم افزایش یابد، انجام دهند. بسیاری از بازارهای نوظهور در حال حاضر نگران تشدید جنگ تجاری هستند. این در حالی است که دولت چین در واکنش به تعرفه‌های آمریکا اجازه می‌دهد تا یوان این کشور در برابر دلار ضعیف‌تر شود. این مساله تبعات نامشخصی را برای سرمایه‌گذاران به دنبال خواهد داشت. یوان چین تنها ارزی در میان اقتصادهای نوظهور است که طی یک سال گذشته کمترین سقوط را تجربه کرده است.

با این همه نویسنده اکونومیست معتقد است هزینه‌ای که جنگ تجاری به دنبال دارد برای سایر اقتصادهای نوظهور متفاوت است. به عنوان مثال، جنگ تجاری میان دو ابرقدرت می‌تواند اقتصاد پاپوآ گینه نو را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. از یک‌سو، این کشور با فقر مواجه است و از سوی دیگر، مسائل جغرافیایی حتی بیش از سیاست‌های حمایت‌گرایانه سایر کشورها تجارت را برای این کشور سخت کرده است. فاصله‌های طولانی و مشکلات زیرساختی موجب شده هزینه حمل‌ونقل محصولات صادراتی برای پاپوآ گینه نو بالا باشد.

در پایان نویسنده، این کشورها را به حلقه‌های زنجیری تشبیه می‌کند که به‌هم‌پیوسته هستنئد. برخی از این کشورها فشار بیشتر و برخی دیگر فشار کمتری را از جنگ تجاری متحمل شده‌اند. در این میان برخی اقتصادهای نوظهور نظیر ترکیه و آرژانتین موفق شدند تا با غلبه بر این فشارها در سال جاری میلادی دوام بیاورند. با این حال، از یک‌سو، نباید مساله به هم پیوستگی این زنجیر را فراموش کرد و از سوی دیگر، آهسته شدن رشد اقتصادی تهدیدی است که همچنان به قوت خود باقی است.