فاصله ۲۶۰ میلیون دلاری تا خودکفایی ایران در تولید بنزین

ستاره خلیج فارس که تنها پالایشگاه میعانات گازی کشور است، با ظرفیت تولید روزانه 36 میلیون لیتر بنزین با کیفیت بالا «یورو 4» و 14 میلیون لیتر گازوییل، گامی بزرگ در راستای کاهش خام فروشی، توقف واردات بنزین و همچنین کاهش ضربه‌پذیری در برابر تحریم فروش نفت شمرده می‌شود.

به گزارش تجازت‌نیوز ، ارزش‌افزوده پالایشگاه‌های میعانات گازی بیش از پالایشگاه‌های نفتی است و از سوی دیگر تولید بیش از 75 درصد بنزین و نفت‌گاز از خوراک پالایشگاه ازجمله توجیهات اقتصادی برای انجام پروژه است؛ آن‌هم در شرایط موجود که بنزین وارداتی چشم اسفندیار اقتصاد کشور شده است.

در سال 89 و در شرایطی که واردات بنزین کشور بیش از 10 میلیون لیتر در روز بود؛ تحریم آن اجرایی شد. مسئولین وزارت نفت با واردکردن چند پتروشیمی به زنجیرة تولید بنزین توانستند این تحریم را بی‌اثر کنند.

از همان زمان هم مشخص بود که پتروشیمی‌ها موقتا به کمک خط تولید بنزین آمده‌اند و باید چاره‌ای اندیشید تا کشوری که بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز جهان را دارد نیاز به واردات بنزین نداشته باشد.

مهر 88، کراچیان مجری سابق پالایشگاه، از افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در سال 90 خبر داد. به همین دلیل و با توجه به‌اضافه شدن تحریم، تمام نگاه‌ها به سمت پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس معطوف شد.

چون در صورت افتتاح آن، علاوه بر برطرف کردن نیاز کشور به واردات بنزین، با اضافه شدن توان تولید 36 میلیون لیتر در روز، ایران به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان بنزین تبدیل می‌شد.

پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در 25 کیلومتری شهر بندرعباس و در کنار پالایشگاه نفت این شهر، در حال احداث است. این پالایشگاه میعانات گازی را به محصولاتی مانند بنزین و گازوییل تبدیل می‌کند. میعانات گازی مایعی شفاف و ارزشمند است که همراه با برداشت گاز طبیعی از میادین به‌صورت اجتناب‌ناپذیر استخراج می‌شود.

در ایران روزانه 516 هزار بشکه میعانات گازی استخراج می‌شود درحالیکه درحال حاضر هیچ پالایشگاه تبدیل میعانات گازی به بنزین درکشور وجود ندارد. درنتیجه بخش اصلی آن صادر می‌شود و در مقابل با هزینه بیشتری خریداری بنزین موردنیاز تامین می‌شود.

در شرایط عادی، فروش میعانات گازی حتی سخت‌تر از فروش نفت و گاز است؛ زیرا کمتر کشوری در جهان پالایشگاه میعانات گازی دارد.

این امر مشتریان این محصول را بسیار محدود می‌کند. در زمان اوج گرفتن تهدیدها وزارت نفت بیش از نفت خام با مشکلات جدی درفروش میعانات گازی مواجه شد.

در این شرایط کشور مجبور شد میعانات گازی را در مخازن سرپوشیده یا نفتکش‌ها ذخیره کند و گاهی به دلیل محدود بودن مخازن و هزینه بالای نگهداری مجبور به سوزاندن این ماده ارزشمند یا کاهش میزان تولید گاز شد.

هزینة ماهیانه 70 دلار در تن، برای 60 میلیون بشکه میعانات گازی موجود در شناورهای خلیج‌فارس، رقمی قابل‌توجه به شمار می‌رفت. در چنین شرایطی ستاره خلیج‌فارس، یک تیر و دو نشان مشکل بنزین و میعانات بوده و هست.

زمان پیش‌بینی شده به پایان رسید اما وعده مسئولان برای اتمام پروژه در سال 90 محقق نشد و این پروژه تنها 40 درصد پیشرفت کرد. در سال 1391 رستم قاسمی وزیر سابق نفت پایان سال 92 را زمان بهره‌برداری از فاز اول پالایشگاه اعلام کرد اما دولت جدید این پروژه را تنها با 74 درصد پیشرفت، درحالی‌که حتی فاز اول آن‌هم افتتاح نشد؛ تحویل گرفت.

شهریور 92 بیژن زنگنه ضمن انتقاد شدید از روند پیشرفت این پروژه در دولت قبل، تکمیل آن را از نان شب واجب‌تر دانست و از تکمیل فاز اول پالایشگاه در سال 93 خبر داد اما سرعت پیشرفت پروژه نسبت به قبل به جای افزایش، کندتر هم شد و بهره‌برداری از پالایشگاه مکررا به تعویق افتاد.

نیمه اول 94، نیمه دوم 94، نیمه اول 95، نیمه دوم 95 سایر وعده‌های وزیر نفت برای افتتاح پالایشگاه بود که یک به یک گذشت و نبود سرمایه کافی و عدم دسترسی به تجهیزات مورد نیاز، آن هم به دلیل تحریم، علت اصلی به تعویق افتادن پروژه محسوب می‌شد.

درحالی‌که مسئولین وزارت نفت برای تامین بنزین وارداتی موفق به دورزدن تحریم‌ها شدند و طی سال‌های 92 تا 95، بیش از 4 میلیارد یورو خرج آن کردند اما عدم توانایی آنان برای تأمین قطعات مورد نیاز پالایشگاه و تامین مالی آن، تامل برانگیزاست.

منابع تامین مالی پروژه

به طور کلی روند تامین مالی این پروژه به شرح زیر است: در سال‌های 86 تا 89 دو روش واگذاری 70 درصد finance به طرف خارجی و وام از صندوق توسعه ملی و سایر نهادها پیگیری شد که اولی بی‌نتیجه بود و دومی به تحقق کامل نرسید تا اینکه در سال 91 با تزریق 1 میلیارد دلار توسط وزارت نفت، توسعه پالایشگاه از سر گرفته شد.

در سال 93 نیز اختصاص 650 میلیون یورو توسط صندوق توسعه از طریق بانک ملت، قرار بود گره این مشکل را بگشاید که تنها 250 میلیون یورو آن تا سال 95 تحقق یافت.

در انتهای سال 95 انتشار 300 میلیارد تومان اوراق سلف و استقبال بی‌نظیر مردم در خرید چندثانیه‌ای اوراق، راهکار فوق‌العاده‌ای بود که متاسفانه ادامه پیدا نکرد.

بالاخره بعد از وعده و وعیدهای مکرر، اردیبهشت 96 فاز اول پالایشگاه افتتاح شد و فاز دو و سه آن هنوز به اتمام نرسیده است.

مجریان پروژه بهمن 96، میزان اعتبار لازم برای پایان آن را 260 میلیون یورو اعلام کرده و از دستور ویژه رئیس جمهور به صندوق توسعه ملی برای تامین این اعتبار خبر دادند.

به گفته دوستی، در صورت اجرایی شدن دستور ویژه رئیس‌جمهور برای تامین مالی مورد نیاز از محل صندوق توسعه ملی، واحد بنزین سازی فاز 2 تا اردیهشت 97 و فاز 3 پالایشگاه نیز تا پایان شهریور 97 به بهره‌برداری خواهد رسید.

این پروزه تابه‌حال بیش از 4 میلیارد یورو هزینه برداشته‌است و درحالی چشم‌ها به افتتاح بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان دوخته شده است که هر روز تاخیر در افتتاح آن، زیان 20 تا 30 میلیون یورویی بر کشور تحمیل می‌کند و همچنین مصرف روزافزون بنزین وارداتی، خطر تحریم دوباره را گوشزد می‌کند.

منبع: فارس