نسترن فراهانی 
غلامرضا مرحبا، نماینده مجلس یازدهم، در گفتگو با تجارت‌نیوز:
فروش نفت ایران بدون تخفیف است/ کشور طبق خواسته آمریکا اداره نمی‌شود
پس از تشدید تحریم‌ها علیه ایران و در ادامه حمله نظامی روسیه به اوکراین، دولت برای تداوم حضور خود در بازار نفت چاره‌ای جز فروش نفت با تخفیف‌های ویژه پیدا نکرد. با این حال غلامرضا مرحبا، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، با تأکید بر اینکه ایران طبق خواسته روسای جمهوری آمریکا اداره نمی‌شود، گفت: نفت ایران بدون تخفیف به دست مشتریان می‌رسد.
به گزارش تجارت‌نیوز ، فروش نفت ایران در شرایط تحریمی از جمله مواردی است که پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، از برجام در سال 2018 تبدیل به چالشی برای دولت شد. از همان ابتدا هم برخی ادعا داشتند فروش نفت با دور زدن تحریم‌ها ممکن است. اکنون غلامرضا مرحبا، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، همین ادعا را تکرار می‌کند.
او در گفتگو با تجارت‌نیوز در مورد فروش نفت و درآمد حاصل از صادرات نفت در چرخه اقتصادی کشور گفت: اقتصاد ایران آنقدر خلل و فرج دارد که نمی‌توان انتظار داشت با صادرات یک میلیون تا سه میلیون بشکه نفت در روز وضعیت معیشت مردم بهتر شود، اما ایران امروز بسیار راحت‌تر از ابتدای تحریم‌ها نفت می‌فروشد.
مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.
با توجه به آمار‌هایی که از افزایش میزان فروش نفت ایران منتشر می‌شود، چرا اثر این فروش را بر سفره‌های مردم نمی‌بینیم و گویی این پول وارد چرخه اقتصاد نمی‌شود؟
ایران بیش از ۱۰۰ سال است که با فراز و نشیب مختلف نفت تولید می‌کند و می‌فروشد. زمانی نفت کشور در دست انگلیسی‌ها بود، سپس انقلاب شد و تحریم‌ها به وجود آمد و در دوره‌ای فروش نفت ایران به حداقل رسید و شاید به نزدیک صفر رسیده بود. امروز اما روزانه حدود 1.5 میلیون بشکه صادرات نفت وجود دارد.
امروز چه انتظاری از فروش نفت ایران وجود دارد؟ آیا با فروش ماده‌ای خام و استحصالی از زمین می‌توان کشوری را اداره کرد؟
ممکن است کویت، قطر و امارات را مثال بزنید یا عربستان سعودی را که صرفاً با نفت اداره می‌شوند که البته این کشور‌ها هم منابع درآمدی دیگری دارند. ایران کشوری نزدیک به دو میلیون کیلومتر مربع با بیش از ۸۵ میلیون نفر جمعیت است که خرابی‌های بی‌شماری دارد. کشوری که هشت سال جنگ را تحمل کرده و بسیاری از استان‌هایش آسیب دیده‌اند و نیاز به بازسازی داشتند.
اقتصاد کشور ما آنقدر خلل و فرج دارد که نمی‌توان انتظار داشت با صادرات یک میلیون تا سه میلیون بشکه نفت در روز وضعیت معیشت مردم بهتر شود.
از نظر کلان اقتصادی نباید انتظار داشت که با بهتر شدن نسبی فروش نفت سریعاً در جامعه آثار این فروش مشاهده شود. اقتصاد هنوز بر پایه نفت اداره می‌شود. کشور با مالیات اداره نمی‌شود و تجارت خارجی به اندازه‌ای بزرگ نیست که بتواند برای کشور ارز‌آوری بالایی داشته باشد. بنابراین نفت جور همه این‌ها را می‌کشد. زمانی که صادرات نفت به سمت صفر میل کرده بود تا امروز که یک و نیم میلیون بشکه صادرات نفت داریم می‌توان گفت نفت وارد بودجه سالانه اقتصادی کشور شده است.
با این تفاسیر معتقدید درآمد حاصل از نفت اکنون در چرخه اقتصادی قابل مشاهده است؟
وقتی در گذشته نفت می‌فروختیم یا مجبور به تهاتر بودیم یا کالا‌هایی می‌خریدیم که در حالت عادی چندان به دنبال آن‌ها نبودیم و در شرایطی که مجبور بودیم نفت را می‌فروختیم و کالا‌های لازم را وارد کشور می‌کردیم. امروز ارز حاصل از صادرات با سهولت بیشتری به کشور برمی‌گردد و این موفقیتی بزرگ برای دولت است.
با این حال در شرایط عدم امضای FATF چگونه ارز فروش نفت به کشور بر می‌گردد؟
این‌طور نیست که اگر FATF نباشد کشور از این نظر فلج شود. FATF یک پیمان بین‌المللی است و شرایط را برای اعضایش تسهیل می‌کند. ولی به این معنا نیست که اگر کسی به FATF نپیوسته نتواند در دنیا کاری بکند. دنیا امروز به سمت مبادله با ارز‌های ملی پیش می‌رود و از دلار فاصله می‌گیرد. نمونه‌های متعددی در دنیا وجود دارد؛ به طور مثال عربستانی که هیچ مشکلی ندارد و ارتباط خوبی با آمریکا دارد مبادله نفت و کالا با چین را با واحد یوآن چینی انجام می‌دهد.
با توجه به اینکه کشور‌هایی قبلاً این راه را رفته‌اند و نتیجه‌ای نگرفته‌اند، سیاستی که به سمت دلارزدایی می‌رود و یوآن یا ارز‌های مشابه را جایگزین می‌کند تا چه میزان موفق خواهد بود؟
قطعاً نتایج خوبی داشته است و بسیاری از کشور‌های دنیا این کار را انجام می‌دهند. هند و روسیه با روبل مبادله می‌کنند. عربستان با هند مبادلاتی بر پایه یوان دارد. برزیل و آرژانتین با ارز‌های ملی کار می‌کنند و این احتمال وجود دارد که بین خود ارز تعریف کنند. تجارت با ارز‌های ملی در ابتدای راه است، ولی من قبول ندارم که این تجارت موفق نبوده است. گرچه هنوز جا نیفتاده اما بریکس و شانگهای به این هدف کمک خواهد کرد.
چه تضمینی وجود دارد که با حرکت به سمت یوآن همان بلایی که دلار بر سر اقتصاد‌ها آورد منتظر ما نباشد؟
قرار نیست یوآن را جایگزین دلار کنیم، تمام کشور‌ها مایل به استفاده از پول چین نیستن.د ما می‌توانیم با دیگر کشور‌ها نیز کار کنیم، حال یوآن چین تنها یکی از آن ارز‌ها است.
اگر طبق گفته شما روال به این شکل باشد چرا ایران برای فروش نفت و صادرات آن، ارزان‌فروشی می‌کند یا ناچار به تهاتر است؟
هیچ ارزان‌فروشی صورت نمی‌گیرد. تخفیفاتی که داده می‌شود در هر معامله‌ای معمول است. تهاتر طبیعی است. ما با بسیاری از کشور‌ها کار می‌کنیم. کالا می‌دهیم و کالا می‌گیریم.
یعنی ایران در شرایطی است که می‌تواند انتخاب کند؟ تهاتر داشته باشد یا ارز بگیرد؟
بله، ایران وارد این شرایط شده و نسبت به سال گذشته معاملات را با سهولت بیشتری انجام می‌دهد.
به دلارزدایی اشاره کردید. این اتفاق با چه کشور‌هایی رخ می‌دهد؟ آیا با وجود تحریم در این پروژه موفق خواهیم بود؟
ما مدت‌هاست که این کار را انجام می‌دهیم. کشور‌های مختلفی وجود دارند، ولی شرکای ایران مشخص هستند. عمدتاً کشور‌هایی که ایران با آن‌ها کار می‌کنند سیاست مستقل‌تری دارند، چین، روسیه، هند و آمریکای جنوبی سرزمین‌هایی هستند که با ایران مبادله می‌کنند. حتی در خود اروپا هم می‌توان کشور‌هایی را پیدا کرد که با وجود حضور در بلوک غرب و با وجود اینکه در جبهه آمریکا تعریف می‌شوند اما به دلیل منافع اقتصادی حاضر به مبادله با ایران خواهند بود.
با این تفاسیر چرا هنوز دلار موفق می‌شود پایه‌های اقتصاد را در کشور ما بلرزاند؟
دلار هنوز ارز مسلطی است و پشتوانه اقتصادی بسیار مستحکمی دارد. گفته می‌شود در منازل ایرانی چیزی حدود ۲۰ میلیارد دلار ارز وجود دارد. اگر این رقم صحت داشته باشد نشان می‌دهد دلار در داخل کشور جذابیت دارد و مردم نسبت به دلار حساس هستند. وقتی با یک خبر و حادثه به سرعت بازار ارز تکان می‌خورد باید به این موضوع پی برد.
این نشان‌دهنده نفوذ این ارز در اقتصاد ما و حساسیت بالای مردم به دلار است. بسیاری از کشور‌های دنیا و ایران به سمتی می‌روند که از ارز‌های جایگزین استفاده کنند، البته فعلا از موقعیت مطلوب دور هستیم.
چرا کشور به سمت برداشته شدن تحریم‌ها نمی‌رود تا دیگر مشکلی با دلار نداشته باشیم؟
هیچ کسی از تحریم خوشش نمی‌آید. چه کسی را می‌توان پیدا کرد که از تحریم خوشش بیاید؟! چه کسی می‌خواهد کشور در تحریم باشد؟! چرا ما را تحریم کرده‌اند؟ چرا ما را آزار می‌دهند؟ چرا جنگ را به ما تحمیل کردند؟ چرا کشتی‌های ما را توقیف می‌کنند؟ چرا توطئه می‌کنند؟ همه این چرا‌ها پاسخ سیاسی دارد و پاسخ اقتصادی وجود ندارد.
ایران نمی‌خواهد تحریم باشد، اما زیر بار حرف زور هم نمی‌رود. ایران آبرو دارد. درست است که امروز تحریم بر کشور فشار می‌آورد اما دولت آماده توافق برابر و سودزاست. ما برجام را پذیرفتیم، اما آمریکا زیر میز زد. در مجموع مردم باید منتظر نتایج مذاکرات فعلی باشند.
یعنی به مردم بگوییم برای آسایش و رفاه بدون تحریم فعلا منتظر باشید؟
مسئولان جمهوری اسلامی از اینکه مردم دچار سختی هستند خوشحال نیستند، اما کشور را طبق خواسته جورج بوش، جو بایدن و دونالد ترامپ و بقیه اداره نمی‌کنند. نمی‌توانیم کشور را دو دستی تقدیم آن‌ها کنیم و بگوییم ایران را رئیس کاخ سفید اداره کند.
برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را در تجارت‌نیوز دنبال کنید.
نظرات