کدام استان ها بیشترین میزان کاهش بارندگی را تجربه کردند؟ / وجود ۱۶ سد با ذخایر کمتر از ۲۰ درصد در ۱۰ استان کشور

به گزارش تجارت نیوز،

بر اساس اعلام سازمان هواشناسی، از ابتدای سال آبی تا روز 7 بهمن از میان 31 استان کشور، تنها مازندران است که بارندگی بیشتر از میانگین بلندمدت را تجربه کرده و در هر 30 استان دیگر، بارش‌ها کاهش یافته است. 

در این میان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و لرستان بیشترین و سمنان، یزد و خراسان جنوبی، کمترین کاهش بارندگی را داشته‌اند. در کل کشور نیز بارندگی به میزان 50.3 میلیمتر کاهش یافته است.

جدول زیر، استان‌هایی را نشان می‌دهد که بیشترین و کمترین کاهش بارندگی را تجربه کرده‌اند.

نمودار زیر، اختلاف بارش کشور و استان‌ها را با بلندمدت از ابتدای سال جاری تا تاریخ 7 بهمن سال جاری، نشان می‌دهد.

کاهش بارندگی در حوضه‌های آبریز بزرگ

شرایط بارندگی و خشکسالی در کشور به گونه‌ای است که این روزها اخبار نگران‌کننده‌ای منتشر می‌شود؛ از کاهش بارندگی در حوضه‌های آبریز بزرگ تا خالی بودن سدها. 

مقامات رسمی می‌گویند کاهش بارندگی به استان‌های معمولاً پرآبی مانند چهارمحال و بختیاری رسیده. کل کشور، پاییز و دی ماه کم‌بارشی را پشت سر گذاشته است و پیش‌بینی‌ها می‌گویند میزان بارندگی‌ها در روزهای باقی‌مانده از زمستان نیز چندان امیدوارکننده نیست؛ هرچند ممکن است اوضاع نسبت به پاییز بهبود یابد و در برخی استان‌ها، به سمت میانگین بلندمدت حرکت کند.

این شرایط به‌ویژه در مورد مناطق کویری و مرکزی کشور صدق می‌کند. در کل، وضعیت به گونه‌ای شده است که مسئولان و کارشناسان حوزه آب و هواشناسی، تابه‌حال بارها هشدار داده‌اند که بارندگی‌های مقطعی در برخی از مناطق، به معنای حل چالش‌های آبی و جبران کاهش بارندگی نیست.

وجود 16 سد با ذخایر کمتر از 20 درصد در 10 استان کشور

اخبار همچنین از پر نبودن درصد قابل توجهی از ظرفیت برخی سدها در کشور حکایت می‌کنند. 

خبرگزاری تسنیم، امروز گزارش داد در 126 روز ابتدایی سال آبی جاری (از ابتدای مهر 1403 تا ششم بهمن‌) در مجموع ۶ میلیارد و 350 میلیون مترمکعب آب وارد سدهای ایران شده است؛ این رقم، هفت درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. بر اساس این گزارش، 43 درصد ظرفیت مخازن سدها پر و 57 درصد این ظرفیت خالی است. 

از سوی دیگر، 16 سد مهم کشور که نقش موثری در تأمین آب شرب و کشاورزی ایفا می‌کنند، ذخایری زیر 20 درصدی دارند؛ به‌عبارتی بیش از 80 درصد ظرفیت مخازن این سدها خالی است.

به گزارش تجارت‌نیوز، سدهای نامبرده در 10 استان کشور شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوی، قم، هرمزگان، ، زنجان، فارس، سیستان و بلوچستان، کرمان و مرکزی واقع شده‌اند.

در این میان استان‌های فارس، مرکزی، قم، هرمزگان و کرمان دارای سدهایی با حجم پررشدگی 10 درصد و کمتر هستند. استان گلستان نیز یک سد با میزان پرشدگی 20 درصدی دارد.

۴۳ شهر در ۲۳ استان کشور؛ درگیر با تنش آبی

در این شرایط، هاشم امینی مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور اخیراً گفته است طبق آخرین پایش‌های صورت‌گرفته، ۴۳ شهر در ۲۳ استان کشور با تنش آبی درگیر هستند.

به گفته او، تعدادی از سدها کشور نیز با چالش ورودی آب مواجه هستند؛ از جمله سد استقلال در هرمزگان، سدهای کمال صالح و الغدیر در استان مرکزی و سدهای دو استان‌ اصفهان و تهران.

امینی میزان بارش سالانه ایران را حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر اعلام کرده است که این رقم یک‌سوم میانگین جهانی محسوب می‌شود. در این میان، توزیع بارش‌ها نیز در استان‌های مختلف نابرابر است؛ به گونه‌ای که در برخی مناطق کشور میانگین بارش سالانه کمتر از ۳۰ میلی‌متر و در مناطق دیگر، بیش از ۱۳۰۰ میلی‌متر است  (ایسنا).

هدررفت 15 درصدی آب در شبکه توزیع

در شرایطی که حجم بارش‌ها در کشور به حد نگران‌کننده‌ای رسیده است و مسئولان مانند همیشه هشدارها در مورد مدیریت مصرف در بخش خانگی را تکرار می‌کنند، در خبرها آماده است که 15 درصد آب در شبکه توزیع هدر می‌رود.

فرسودگی تجهیزات و نشست در شبکه توزیع، به هدررفت منابع آبی منجر می‌شوند. این در حالی است که کاهش هر یک درصد هدررفت نیز به حدود ۲۲ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد (ایلنا).

از سوی دیگر، کم‌توجهی به تصفیه فاضلاب و بازچرخانی آب در کشور، از جمله چالش‌هایی است که به بحران منابع آبی در کشور دامن می‌زند. به گونه‌ای که در برخی شهرها و استان‌ها همچنان از آب تصفیه‌شده برای آبیاری فضای سبز با مصارف صنعتی استفاده می‌شود.

بخش کشاورزی نیز در ناترازی آب و مصرف بی‌رویه منابع زیرزمینی نقش موثری دارد که این شرایط اصلاح الگوی کشت را ضروری می‌کند.

در این میان، کارشناسان معتقدند طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری در کشور آن‌گونه که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرند و بودجه لازم را دریافت نمی‌کنند. در مقابل، تمرکزها بر طرح‌های هزینه‌بر و زیان‌باری چون سدسازی و انتقال آب قرار دارد؛ در حالی که نسخه درمان بحران آب در ایران، همان راه‌های مغفول‌مانده هستند.

برای اطلاعات کشور، مطالعه سه گزارش راه حفظ پایدار منابع آبی کشور از آبخوانداری می‌گذرد یا سدسازی؟،  کم‌بارشی در پاییز در ۳۰ استان کشور و فاجعه تغییرات اقلیمی در سیستان؛ خشک شدن ۱۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی پیشنهاد می‌شود.