ارتباط خلاقیت و قدم زدن

خلاقیت روزبه‌روز مهم‌تر می‌شود. دنیای کسب‌وکار، نیاز بیشتری به افراد خلّاق دارد. و هرروز «تقاضای» میزان بیشتری از خلاقیت را به بازارِ کار می‌آورد. از سوی دیگر، این تقاضای افزاینده، طرف عرضه را هم به تقلّا واداشته تا راهکارهایی برای تقویت خلاقیت و تربیت افراد خلّاق پیدا کند. راهکارهایی که با استفاده از آن‌، همگان بتوانند این خصیصه ارزشمند را به یکی از ویژگی‌های درونی خود تبدیل کنند.

در این‌جا می‌خواهیم یک راه ساده اما تاثیرگذار برای افزایش خلاقیت، معرفی کنیم. راهکاری بی‌هزینه که تاثیرات ملموسی دارد.

گرم کردن عضله‌های ذهن

اغلب شنیده‌ایم که فعالیت‌های بدنی مثل راه رفتن، ورزش‌های گروهی و نرمش‌، به‌طور کلی می‌توانند مهارت‌ فکری ما را -هم به صورت فوری، هم در بلندمدت- بهبود بخشند. مطالعات متعدّد نشان داده، انسان و حیوان بعد از فعالیت‌های فیزیکی، عملکرد بهتری در «حافظه» و «کارکردهای شناختی» خود -مثل تصمیم‌گیری و سازمان‌دهی- نشان می‌دهند. البته ناگفته نماند که فعالیت بدنی طولانی و شدید، به خستگی روانی منجر خواهد شد. (بنابراین هیچ‌گاه بعد از یک ماراتن، سر امتحان ریاضی ننشینید!)

در طول تاریخ، به علت تعدد تجربیات بشری، ارتباط بین خلاقیت و فعالیت‌های بدنی، به صورت یک اصل پذیرفته درآمده است. از عصر باستان تا زمان معاصر کنونی، نویسندگان و هنرمندان بسیاری گزارش کرده‌اند که بهترین ایده‌هایشان را طیّ قدم زدن، کشف یا خلق کرده‌اند.

حالا دیگر پژوهش‌های علمی هم ازین باور تجربی حمایت می‌کنند. محققان دانشگاه استنفورد چندین مطالعهدر مقیاس کوچک برای کشف این ارتباط انجام داده‌اند. دکتر اپزو (Marily Oppezzoo) این پژوهش‌ها را با حمایت و مشاوره استاد نام‌دار این دانشگاه، دنیل شوارتز (Daniel Schwartz) هدایت کرده است. او در این مطالعات بررسی کرد که چگونه راه رفتن می‌تواند سطح خلاقیت را بالا ببرد. سازوکار این پژوهشْ ساده بود. آن‌ها از سوژه‌های تحقیق‌شان، آزمون خلاقیت گرفتند. سپس آن‌ها را به قدم زدن واداشتند. و دوباره آزمون دیگری برگزار کردند.

تقریبا در همه شرکت‌کنندگان، پس از قدم زدن، خلاقیت به طور شاخصی افزایش پیدا کرده بود. محتوای آزمون، تولید ایده‌های کاربردی و تازه درباره موضوعات خاص، یا پیدا کردن موارد استفاده بیشتر برای یک شیء مشخص بود. نتیجه این بود که اغلب آزمون‌شدگان در هر دو مورد ۶۰ درصد کارآیی بیشتری نشان دادند.

قدم زدن به صورت برجسته‌ای توانایی افراد در خلق ایده‌های نو را افزایش داده بود. حتی وقتی آن‌ها بعد از راه رفتن می‌نشستند، سطح بالاتری از خلاقیت را از خود نشان می‌دانند. داوطلبان توانسته بودند ایده‌های بیشتر وبهتری را نسبت به زمان قبل از تمرین، تولید کنند. یعنی نه تنها تعداد ایده‌ها، بلکه کیفیت ایده‌ها هم افزایش پیدا کرده بود.

راه رفتن یا نرفتن، مسئله این است.

در آخر، برای سنجش همبستگی‌های دیگر میان خلاقیت و قدم زدن، دکتر اپزو بخشی از آزمایش‌های خودش را به بیرون از فضای داخلی منتقل کرد. شاید اغلب مردم فکر کنند برای خلاقیت، قدم زدن در فضای بیرون از خانه یا محل کار، بسیار بهتر از راه رفتن در فضاهای داخلی است. اما نتایج پژوهش او به طرز غافلگیرانه‌ای این پنداره را زیر سوال برد.

هنگامی که داوطلبان در محوطه باز و پُردرخت دانشگاه استنفورد، به مدت هشت دقیقه قدم زدند، در مقایسه با شرایطی که همین زمان را داخل یا خارج ساختمان نشسته بودند، ایده‌های بیشتری تولید کردند. اما جالب است که سطح خلاقیت آن‌ها در شرایطی که روی تردمیل قدم می‌زدند و روبروی‌شان یک دیوار خالی قرار داشت، تقریبا به همان میزانی بود که در هوای آزاد قدم زده بودند.

از این دو آزمون می‌توان نتیجه گرفت که تفاوت اساسی در نفْسِ قدم زدن یا نشستن قرار دارد. این که کجا و در چه شرایطی نشسته باشیم یا قدم بزنیم، تفاوت معناداری در نتایج به دست آمده ایجاد نمی‌کند.

تاثیر قدم زدن، کوتاه اما اساسی است. محقّقان می‌گویند هنوز مشخص نیست قدم زدن چرا به خلاقیت کمک می‌کند. آن‌ها حدس می‌زنند که این ارتقای عملکرد، به خاطر بهبودی باشد که راه رفتن در «وضعیت روانی» ایجاد می‌کند. قدم زدن سیّالیّت ذهن را افزایش می‌دهد. و در یک ذهن سیّال، خلاقیت بیشتر شکوفا می‌شود.

علت دیگری که مطرح می‌شود، این است که قدم زدن ممکن است مسیر انرژی را از سمت مغز منحرف کند. این انرژی در حالت عادی و سکون، آگاهانه یا ناخودآگاه، صرف خاموش کردن افکار وحشی، ساختارشکن و خلاقانه می‌شود. دکتر اپزو می‌گوید، احتمال دارد قدم زدن این اجازه را به مغز بدهد که از بعضی فیلترهای فراعقلانی خود عبور کند.

در هر صورت، اگر احساس می‌کنید چشمه خلاقیت‌تان خشک شده، یا به خلاقیت بیشتری احتیاج دارید، این مطالعه بهانه خوبی است که راه بی‌هزینه و بی‌خطرِ قدم زدن را امتحان کنید.