شتاب‌دهنده‌ استارت‌آپ و مرکز رشد

فرض کنید که ایده‌ای برای حل یک مسئله دارید. ایده شما می‌تواند برای مردم مفید باشد. شاید فکر کنید بهتر است ایده‌تان را تجاری کنید. یک تیم جمع می‌کنید. شرکت ثبت می‌کنید. مدل تجاری خود را تعریف می‌کنید و می‌خواهید به صورت جدی کار را شروع کنید. اما متوجه می‌شوید علی‌رغم مطالعات زیادی که داشته‌اید، هنوز هم چیزهای زیادی هست که نمی‌دانید. به این فکر می‌افتید که با افراد باتجربه صحبت کنید. اما صاحبان شرکت‌های موفق وقت‌شان را به راحتی در اختیار شما قرار نمی‌دهند. اینجا است که باید به سراغ شتاب‌دهنده‌های استارت‌آپ (Startup Accelerators) و مراکز رشد (Business Incubator) بروید.

شتاب‌دهنده‌های استارت‌آپ، یک گام بزرگ رو به جلو

برای اجرایی کردن یک ایده شما به چیزی فراتر از تیم، سرمایه و مدل تجاری نیاز دارید. اگر تخصص شما در حوزه تجارت، اقتصاد، مدیریت یا حقوق نباشد، چیزهای زیادی وجود دارد که نمی‌دانید. حتی اگر به یکی از این حوزه‌ها مسلط باشید، هنوز حوزه‌های دیگری هستند که کسب دانش در آن‌ها زمان‌بر است. خیلی بعید است که یک نفر به تمام جوانب کسب‌وکار تسلط داشته باشد.

از طرفی نکاتی وجود دارد که در هیچ کتابی پیدا نمی‌شود. زیرا بیان آن‌ها بسیار سخت است یا به طور مداوم با گذشت زمان تغییر می‌کنند. به همین دلیل لازم است با افراد باتجربه صحبت کنید. اما گرفتن وقت ملاقات از این افراد راحت نیست. به خصوص که فقط شما به وقت آن‌ها نیاز ندارید. هزاران نفر دیگر پیش از شما در صف هستند. در این شرایط منتظر ماندن به ضرر شما است. لازم است هر چه سریع‌تر دست‌به‌کار شوید.

از سوی دیگر داشتن سرمایه برای اجاره یک دفتر کار و آموزش نیروهای انسانی اهمیت زیادی دارد. همه این مشکلات باعث می‌شود نتوانید در زمان مناسب شرکت خود را تاسیس کنید.

شتاب‌دهنده‌های استارت‌آپ مراکزی هستند که این خدمات را ارائه می‌دهند. شتاب‌دهنده‌های استارت‌آپ در ازای دریافت مبلغ کمی به شما دفتر کار، مشاوره‌های مدیریتی، اقتصادی و حقوقی می‌دهند. حتی می‌توانید در کلاس‌های آموزشی این مراکز شرکت کنید. آن‌ها به شما کمک می‌کنند که هرچه سریع‌تر کار خود را آغاز کنید.

چه کسانی لازم است در مراکز شتاب‌دهنده‌ استارت‌آپ شرکت کنند؟

اگر شرکت شما تازه تاسیس شده و برای آغاز کار به سرمایه نیاز دارید، می‌توانید از شتاب‌دهنده‌‌ها کمک بگیرید. شاید سرمایه کافی دارید، اما هنوز نمی‌دانید چگونه باید کار خود را آغاز کنید، این مراکز می‌توانند به شما کمک کنند.

اگر قوانین یا محدودیت‌های موجود در حوزه‌ فعالیت خود را نمی‌دانید، می‌توانید به مراکز شتاب‌دهنده‌ رجوع کنید. اگر هنوز تیم کوچکی هستید و اجاره کردن یک دفتر کار برای شما به صرفه نیست، به این مراکز رجوع کنید. اگر تعداد کارکنان شما زیاد شده است و شما نمی‌دانید چگونه این تعداد از افراد را مدیریت کنید، در مراکز شتاب‌دهنده‌ افراد باتجربه‌ای وجود دارند که می‌توانند به شما برای مدیریت شرکتتان مشاوره‌های خوبی ارائه دهند.

سرعت عمل در دنیای استات‌آپ اهمیت زیادی دارد

ممکن است شما همه این مراحل را پشت سر گذاشته‌اید و شرکتتان سود‌ده است. اما مدتی است که رشد آن کم یا متوقف شده است. شتاب‌دهنده‌ها علاوه بر داشتن تیم‌های قوی و باتجربه در حوزه‌‌های مدیریت، حقوق و تجارت، تیم‌هایی برای هک رشد (Growth hacking) دارند. این تیم‌ها وضعیت، خدمات، بازار هدف و مسیر حرکت شرکت‌ شما را بررسی می‌کنند و نسخه‌ای مناسب برای ادامه رشد شرکت شما می‌پیچند.

چه تفاوتی بین مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌‌های استارت‌آپ وجود دارد؟

اگر شما فقط یک ایده دارید که از عملی بودن آن مطمئن نیستید و افرادی نمی‌شناسید که بتوانید تیم تشکیل دهید، باید چه کار کنید؟ مراکز شتاب‌دهنده‌ کارشان ارائه خدمات به شرکت‌های نوپا است. شرکت‌هایی که تیم دارند، تا حدی ایده‌شان را اجرا کرده‌اند و در این مقطع نیازمند راهنمایی یا یک دفتر کار بزرگ‌تر هستند. اگر شما فقط صاحب ایده هستید و نمی‌دانید باید از کجا شروع کنید، مراکز شتاب‌دهنده شما را قبول نمی‌کنند.

یکی از مشهورترین مراکز شتاب‌دهنده‌ دنیا که در دره سیلیکون (Silicon valley) مستقر است وای‌کامبنیتور (Y Combinator) نام دارد. این مرکز فقط ۲ درصد از متقاضیان خود را می‌پذیرد. متقاضیانی که شرکت ثبت کرده‌اند، تیم اجرایی دارند و مدل تجاری آن‌ها مشخص است. واضح است که صرفا با داشتن یک ایده خام ، شانسی را برای شروع فعالیت در یک مرکز شتاب‌دهنده‌ ندارید.

اینجاست که باید به سراغ مراکز رشد بروید. مراکز رشد می‌توانند به شما در اجرای ایده‌تان کمک کنند. شما در این مراکز می‌توانید متخصصین مختلف را پیدا کنید و حتی تیم خود را جمع کنید. مراکز رشد مثل شتابنده‌های استارت‌آپ به شما دفتر کار، سرمایه اولیه و مشاوره‌ می‌دهند. این مراکز به واسطه ارتباطاتی که دارند می‌توانند افرادی را به شما معرفی کنند که عضوی از تیمتان باشند.

باید در نظر داشته باشید شانس پذیرش شما در یک مرکز رشد با ارائه یک ایده خام بسیار کم است. باید پیش از رجوع به یک مرکز رشد روی ایده خود کار کنید. جنبه‌های مختلف آن را دربیاورید. تناقض‌های درون آن را رفع کنید و تصویری روشن از ایده‌تان داشته باشید.

مرکز رشد یا شتاب‌دهنده‌ استارت‌آپ؟

جواب این سوال در وهله اول ساده است. اگر تیم جمع کرده‌اید و شرکتتان شروع به کار کرده است، باید به سراغ مراکز شتاب‌دهنده‌ بروید.

اگر یک ایده دارید. شاید تیمی جمع کرده‌اید و تازه می‌خواهید کارتان را شروع کنید، بهتر است به یک مرکز رشد رجوع کنید. چرا که احتمال پذیرش شما در این شرایط در یک مرکز شتاب‌دهنده‌ استارت‌آپ کم است.

معمولا مراکز رشد زیرمجموعه یک مرکز شتاب‌دهنده‌ استارت‌آپ یا بخشی از یک سازمان دولتی یا خصوصی هستند. این که یک مرکز رشد زیرمجموعه کجا باشد، می‌تواند حوزه فعالیتش را تغییر دهد.

کسب‌وکارها در نقاط آغازی آسیب‌پذیر هستند.

مرکز رشدی که زیرمجموعه یک شتاب‌دهنده‌ استارت‌آپ است، در ساختن شرکت‌ها فعالیت می‌کند. این شرکت‌ها بعدا می‌توانند در همین شتاب‌دهنده‌ استارت‌آپ فعالیت کنند. یک مراکز شتاب‌دهنده‌ استارت‌آپ گلخانه‌ای است که شرایط مناسب را برای گیاهان جوان فراهم می‌کند. گیاهان جوان در شرایط بهینه این گلخانه رشد می‌کنند و محصول می‌دهند. اما مراکز رشد خاک مناسب را برای دانه گیاه فراهم می‌کنند تا جوانه بزنند.

مراکز رشد ممکن است حوزه فعالیت خاصی داشته باشند. مثلا مرکز رشدی که زیرمجموعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، بیشتر پذیرای ایده‌هایی است که به حوزه سلامتی مربوط باشند.

سود شرکت‌های استارت‌آپ برای شتاب‌دهنده‌‌ها و مراکز رشد چیست؟

درآمد مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌‌های استارت‌آپ در ازای خدماتی که به شرکت‌‌های کوچک ارائه می‌دهند از دو راه تامین می‌شود: ۱- دریافت هزینه‌ ماهیانه اندک ۲- سهمی از شرکت استارت‌آپ.

واضح است که هزینه ماهیانه اندکی که این مراکز دریافت می‌کنند نمی‌تواند سود چندانی به حساب بیاید. از سوی دیگر صرفا دریافت سهمی از شرکت با توجه به احتمال زیاد شکست یک شرکت نوپا، ریسک بزرگی است.

کم‌تر از 10 درصد شرکت‌هایی که در مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ استارت‌آپ پذیرفته می‌شوند به سود‌دهی می‌رسند و شکست نمی‌خورند. سهمی که یک مرکز رشد یا شتاب‌دهنده‌ از یک شرکت استارت‌آپ تصاحب کرده، کوچک است. در آغاز کار چنین سهم اندکی ارزش مالی کمی دارد. اما وقتی شرکت به سود‌دهی برسد، این مبلغ بزرگ‌تر می‌شود.

وقتی یک شرکت سالانه چند میلیون دلاری سود کند، همان درصد کم از سهم شرکت، می‌تواند مبلغ چشم‌گیری باشد. اینجاست که درآمد و میزان سود یک مرکز رشد یا شتاب‌دهنده‌ قابل توجه خواهد بود. به این شکل سرمایه‌گذاری‌های شکست‌خورده و بدون بازگشت شرکت جبران می‌شود.

مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌‌ها در ایران

در ایران مفهوم مرکز شتابنده‌ آن‌قدرها شناخته شده نیست. به همین دلیل مراکز شتاب‌دهنده‌ در کشورمان انگشت‌شمار هستند. برای این موضوع دلایل مختلف اقتصادی و سیاسی وجود دارد. برای نمونه می‌شود به نبود زیرساخت‌های سخت‌افزاری و قانونی کافی اشاره کرد.

در مقابل مراکز رشد زیادی در ایران وجود دارد. بیشتر این مراکز زیرمجموعه سازمان‌های دولتی و دانشگاه‌ها هستند. نحوه فعالیت مراکز رشد ایرانی با مراکز رشد کشورهای دیگر اندکی تفاوت دارد. مراکز ما چیزی بین یک مرکز رشد و یک شتاب‌دهنده‌ استارت‌آپ هستند. آن‌ها به شرکت نوپای شما دفتر کار و معمولا سرمایه ارائه می‌دهند، اما کم‌تر پیش می‌آید که به کارآفرینان مشاوره‌ مدیریتی، تجاری، حقوقی و آموزش بدهند. با این همه، داشتن مرکزی که به شما دفتر کار و کمی سرمایه اولیه بدهد نعمت بزرگی است.

سخن آخر

ایران یکی از بکرترین کشورها برای آغاز یک کسب‌وکار موفق است. زیرا حوزه‌های فراوانی وجود دارد که هنوز کسی در آن‌ها فعالیت نمی‌کند. اگر شما وارد هر یک از این حوزه‌ها شوید به احتمال زیاد اولین نفر هستید.

خوشبختانه توسعه زیرساخت‌های کشور شتاب‌دار است. مثلا پهنای باند اینترنت در چند سال گذشته بیش از ده برابر شده است. این افزایش پهنای باند، سرعت اینترنت را بالا و هزینه‌ آن را برای کاربران کمتر می‌کند. از این روی فرصتی قابل توجه برای توسعه شرکت‌های خدمات اینترنتی به وجود می‌آید. پس اگر ایده‌ای دارید، دست‌به‌کار شوید و اولین باشید.