بحران مسکن ارزان از تهران تا آلمان!

آیا تا امروز در تهران به دنبال خانه گشته‌اید؟ پس حتما متوجه صفاتی عجیب در خانه‌های تهران شده‌اید که درک دلایل آن دشوار است: خانه‌هایی با نقشه‌های بد، نور کم، نماهای زشت و فضایی که بیش از آسایش و رفاه، ناقل رنج و اندوه است. این فقط یکی از پیامدهای پدیده‌ای است که به آن بحران مسکن ارزان می‌گوییم.

از دیگر سو، در شهری مثل تهران خانه‌هایی با متراژ بالا به‌مراتب ساده‌تر یافت می‌شوند تا یک واحد آپارتمان نقلی و خوش‌نقشه. به نظر می‌رسد که در آشفته‌بازار مسکن تهران، عرضه و تقاضا تناسبی با هم ندارند. اما چرا؟ در این پادکست می‌خواهیم برای یافتن پاسخ این سوال در مورد وضعیت مسکن در ژاپن، آلمان، سوئیس و ایران صحبت کنیم.

بحران مسکن ارزان به عنوان مشکلی جهانی

امروز در کشورهای مختلف جهان، مسکن ارزان‌قیمت به یک بحران جهانی تبدیل شده است. در برخی از کشورهای پیشرفته، عموم مردم دارند بیش از 50 درصد درآمد خود را برای مسکن هزینه می‌کنند. این وضعیت باعث می‌شود که پول کافی برای هزینه‌هایی از قبیل تفریح یا پس‌انداز باقی نماند.

طبیعتا مردم نمی‌توانند از خرج مسکن صرف‌نظر کنند. برای همین بحران مسکن ارزان‌قیمت به وضعیت بهداشت جسمی و روانی جامعه آسیب می‌زند.

دلایل شکل‌گیری بحران مسکن ارزان یا affordable housing crisis در هر کشور متفاوت است. در هنگ‌کنگ هجوم سرمایه‌گذارهای خارجی بحران ایجاد کرد. رشد اقتصادی ریشه بحران کالیفرنیا بود درحالی‌که بحران سیاتل با حداقل دستمزد ارتباط داشت.

اما در تهران بعد از انفجار قیمت دلار ، مردم سعی کردند که دارایی ریالی خود را به کالاهای سرمایه‌ای تبدیل کنند. افت تقاضا برای ریال باعث از دست رفتن ارزش این پول شد. قربانیان این رفتار هیجانی، کارمندهایی بودند که افزایش دستمزد متناسب با تورم نداشتند و حالا باید به اطراف شهر (suburb) و یا خارج از شهر (exurb) بروند.

تلاش برای مقابله با بحران مسکن ارزان

راه‌های زیادی برای مقابله با این بحران پیش‌بینی شده است. برخی معتقدند که دولت‌ها باید با ساخت مسکن اجتماعی به مبارزه با بحران بروند.

نظر برخی دیگر اخذ مالیات از خانه‌های بزرگ و خانه‌های خالی است. در این برنامه پیشنهاد می‌شود که زمین مسکونی بالاترین میزان مالیات و مسکن کوچکی که در اجاره باشد کم‌ترین مالیات را بپردازند.

کمک‌های یارانه‌ای و تسهیلات مسکن از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند به کمک طبقات ضعیف بیاید.

اما پرسش مهم‌تر این است که آیا افزایش تمرکز جمعیت در شهرهایی مثل تهران کار خوبی است که دولت بخواهد برای تقویت آن پول خرج کند؟ یا مهاجرت به حاشیه و خارج‌ازشهر در بلندمدت می‌تواند به تمرکززدایی از مرکز شهر کمک کند؟