ویروس کرونا چیست و چگونه به آن مبتلا نشویم؟

این روزها ویروس کرونا یا آن طور که رسانه‌ها می‌گویند کووید ۱۹، دغدغه و مسئله اصلی مردم در ایران و دیگر کشورهای جهان است.

ویروس کرونا چیست؟ از کجا آمده است؟ چگونه انتقال پیدا می‌کند؟ علائم آن چیست؟ چطور از مبتلا شدن به ویروس کرونا پیشگیری کنیم؟

این‌ها سوالاتی است که همه مردم از خودشان می‌پرسند. و در این مقاله به آنها پاسخ خواهیم داد.

ویروس کرونا چیست؟

کروناویروس‌ها (نام علمی: Coronaviruses) خانواده بزرگی از ویروس‌ها و زیرمجموعه کروناویریده هستند که از ویروس سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری‌های شدیدتری همچون سارس، مرس و کووید ۱۹ را شامل می‌شود. کروناویروس‌ها در سال ۱۹۶۵ کشف شدند و مطالعه بر روی آن‌ها به‌طور مداوم تا اواسط دهه ۱۹۸۰ ادامه داشت. این ویروس به طور طبیعی در پستانداران و پرندگان شیوع پیدا می کند، با این حال تاکنون هفت کروناویروس انسانی کشف شده است. آخرین نوع آنها، در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین با همه‌گیری در انسان شیوع پیدا کرد.

بیماری ویروس کرونا ۲۰۱۹ یا کووید-۱۹ (انگلیسی: COVID-19) که به آن بیماری تنفسی حاد ان‌کاو-۲۰۱۹ (انگلیسی: 2019-nCoV acute respiratory disease) نیز گفته می‌شود، عفونتی است که بر اثر کرونای جدید، یک ویروس در ارتباط نزدیک با کروناویروس سارس ایجاد می‌شود. این بیماری دلیل شیوع کروناویروس ووهان است. این بیماری اساسا از طریق قطرات ریز تنفسی از افراد مبتلا وقتی سرفه یا عطسه می‌کنند، بین افراد پخش می‌شود. زمان بین در معرض بیماری قرار گرفتن و بروز علایم بین ۲ و ۱۴ روز است. از طریق شستن دست‌ها و دیگر تدابیر نظافتی می‌توان از پخش آن جلوگیری کرد.

ووهان چین، نقطه آغاز ویروس کرونا

گمان می‌رود که حیوانات فروخته‌شده برای غذا منشا یا واسطه این ویروس باشند زیرا بسیاری از نخستین کسانی که مبتلا شدند کارگرانی در بازار غذاهای دریایی هوانان بودند. در نتیجه، آنها در معرض تماس بیشتر با حیوانات قرار داشتند. بازاری که با فروش حیوانات زنده برای غذا نیز در شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ مقصر شناخته شد. این شیوع باعث تحریم موقت تجارت و مصرف حیوانات وحشی در چین شده است.

با این حال، برخی محققان گفته‌اند که بازار غذاهای دریایی هوانان ممکن است منبع اصلی انتقال ویروس به انسان نباشد.

با اینکه تحقیقات اخیر در چین نشان می‌دهد که خفاش می‌تواند منشا احتمالی این ویروس باشد، مصرف سوپ خفاش چندان در این کشور متداول نیست و تحقیقات درباره منشا دقیق این ویروس ادامه دارد.

انتشار ویروس

ویروس در ابتدا از تماس حیوان به انسان منتقل شده است. ویروس MERS از شتر به انسان و ویروس SARS از نوعی گربه به انسان انتقال یافته بودند. در مورد ویروس کرونا جدید هنوز منشا احتمالی به‌صورت دقیق مشخص نیست.

انتقال انسان به انسان معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که شخصی با مایعات ترشحی شخص آلوده (مثلا قطرات سرفه و یا عطسه) در تماس باشد. بسته به بیماری‌زایی ویروس، سرفه، عطسه و دست دادن می‌تواند سبب انتقال شود. تماس با لوازم و اشیایی که شخص آلوده لمس کرده است نیز می‌تواند باعث انتقال بیماری شود.

کرونا، آنفلوانزا و سرماخوردگی

پرسشی که احتمالا بسیاری از افراد هم‌زمان با شیوع نوع جدید ویروس کرونا با آن مواجه می شوند، تفاوت علائم ابتلا به آنفلوانزای فصلی با نشانه‌های ابتلا به ویروس جدید کرونا است. بی‌شک هم‌زمان با شیوع ویروس جدید کرونا گروهی نیز به سرماخوردگی عادی و آنفلوانزای فصلی مبتلا خواهند شد. امری که می‌تواند نگرانی زیادی را برای مبتلایان ایجاد کند. آگاهی از تفاوت علائم این بیماری‌‌ها می‌تواند از شدت نگرانی‌ها بکاهد.

نوع جدید ویروس کرونا مانند ویروس‌های آنفلوانزای فصلی واگیردار است و منجر به بیماری دستگاه تنفسی می‌شود.

ویروس‌های آنفلوانزای فصلی باعث تب، سرفه، گلودرد، درد عضلات، سردرد، آبریزش بینی و در برخی موارد اسهال و استفراغ می‌شود. علائم ویروس‌های آنفلوانزای فصلی اغلب به‌صورت ناگهانی بروز پیدا می‌کند. اکثر مبتلایان به ویروس‌های آنفلوانزای فصلی طی دو هفته بهبود پیدا می‌کنند. با این حال آنفلوانزای فصلی می‌تواند در برخی از بیماران منجر به ذات‌الریه شود.

در مقابل دانشمندان همچنان در حال بررسی ویروس جدید کرونا و علائم ابتلا به آن هستند. با این حال نتیجه تحقیق‌هایی که تاکنون انجام شده نشان می دهد که نشانه‌های اصلی ابتلا به این ویروس تب، سرفه و تنگی نفس است. تاکنون تنها پنج درصد بیماران مبتلا به نوع جدید ویروس کرونا از گلودرد و آبریزش بینی شکایت کرده‌اند. این در حالی است که حالت تهوع، اسهال و استفراغ در تنها یک تا دو درصد مبتلایان به ویروس جدید کرونا مشاهده شده است.

نشانه‌های سرماخوردگی معمولی در بیماران اغلب عطسه و سرفه، سر درد، گلودرد، آبریزش بینی، درد عضلانی و احساس خستگی است.

به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که هم آنفلوانزای فصلی و هم ویروس جدید کرونا منجر به تب و سرفه در مبتلایان می شوند. با این حال تنگی نفس ویژگی خاص ابتلا به نوع جدید ویروس کرونا محسوب می‌شود. گلودرد و آبریزش بینی نیز در اکثر موارد در بیماران مبتلا به این ویروس مشاهده نمی‌شود.

علائم سرماخوردگی

• سرفه
• عطسه
• سردرد
• گلودرد
• درد عضلانی
• خستگی

علائم آنفلوانزای فصلی

• تب و لرز
• سرفه خشک
• گلودرد
• سردرد
• درد عضلانی
• آبریزش بینی
• حالت تهوع و استفراغ
• اسهال
• احساس خستگی شدید

علائم ابتلا به ویروس کرونا

• تب
• سرفه
• تنگی نفس
• به ندرت گلودرد
• در موارد نادر آبریزش بینی
• در موارد بسیار نادر حالت تهوع، اسهال و استفراغ

مسئولان بهداشتی بسیاری از کشورها به افرادی که از علائم ابتلا به ویروس جدید کرونا در رنج هستند، توصیه می‌کنند که به‌جای مراجعه به اورژانس بیمارستان یا مطب پزشکان با شماره‌های تلفنی که مسئولان اعلام کرده‌اند تماس بگیرند و تنها به مراکز درمانی معین‌شده مراجعه کنند.

توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی برای پیشگیری

انواع مختلف ویروس کرونا هم امکان انتقال از حیوانات به انسان و هم امکان انتقال از انسانی به انسان دیگر را داراست. شواهدی در دست نیست که نشان بدهد که کرونای جدید از حیوانات خانگی به انسان قابل انتقال باشد. انتقال فرد به فرد بیماری از طریق قطره‌های ترشحات بینی و دهان که حاوی ویروس هستند، صورت می‌گیرد؛ این قطره‌ها معمولا پس از مسافتی کوتاه به پایین می‌افتند در نتیجه ویروس کرونا دارای ذرات معلق هواپخش نیست.

توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت برای پیشگیری از ابتلا به کروناویروس از این قرارند:

تمیز کردن مرتب دست‌ها

شستن دست‌ها با آب و صابون یا تمیز کردن دست‌ها با ضدعفونی‌کننده‌های حاوی الکل می‌تواند این ویروس را از بین ببرد.

رعایت فاصله از دیگران

رعایت فاصله دست کم ۱ متری از دیگران، به‌خصوص از کسانی که سرفه یا عطسه می‌کنند، امکان انتقال ویروس از طریق قطره‌های ترشحات بینی و دهان را کاهش می‌دهد.

پرهیز از تماس دست با چشم، بینی و دهان

چنانچه دست شخصی به این ویروس آلوده شود، تماس دست با مخاط‌ها می‌تواند منجر به انتقال بیماری بشود بنا بر این باید از تماس دست با مخاط‌ها پرهیز کرد.

بهداشت تنفسی

پوشاندن دهان و بینی در زمان سرفه یا عطسه می‌تواند از پخش شدن قطره‌های ترشحات که حاوی ویروس هستند، جلوگیری کند؛ پوشاندن دهان و بینی در زاویه داخل آرنج روش توصیه شده است. پس از سرفه و عطسه بهتر است که دست‌ها شسته یا ضدعفونی شوند.

مراجعه به مراکز درمانی در صورت بروز علایم بیماری

این علایم شامل تب، سرفه و عطسه، و مشکلات تنفسی هستند. با این حال اگر فرد تنها علایم خفیفی دارد و سابقه سفر یا زندگی در مکان‌هایی که این بیماری فراگیر بوده (مثل کشور چین در مورد ویروس کرونا جدید) ندارد، بهتر است که در منزل بماند و تا زمان بهبودی کامل به رعایت نکات بهداشتی بالا بپردازد.

رعایت احتیاط در برخورد با حیوانات یا محصولات گوشتی

کسانی که به هر نحو با گوشت یا محصولات گوشتی سروکار دارند (از جمله کسانی که برای خرید این محصولات به فروشگاه مراجعه می‌کنند) باید اصول بهداشتی را رعایت کنند؛ از جمله باید از تماس مستقیم دست با حیوانات یا گوشت خودداری کنند، از تماس دست با چشم، بینی یا دهان پرهیز کنند، و دست‌هایشان را مرتب بشویند یا ضدعفونی کنند. این قاعده شامل تمام انواع گوشت (از جمله پرندگان و ماکیان) و فضولات حیوانی نیز می‌شود.

پرهیز از مصرف گوشت خام یا نپخته

مصرف گوشت نپخته می‌تواند منجر به انتقال ویروس شود.

دور انداختن دستمال پس از مصرف

هر گاه از دستمال کاغذی برای پاک کردن صورت یا دست یا برای جلوگیری از پخش عطسه استفاده شد، باید این دستمال بلافاصله دور انداخته شود. دستمال‌های پارچه‌ای باید پس از هر بار مصرف به خوبی شسته شوند.

افرادی که به بیماری مبتلا هستند یا به آن مشکوک هستند باید از حضور در جمع خودداری کنند.