کروناویروس چه تاثیری بر مهاجرت تحصیلی در آینده دارد؟

در سال‌های گذشته و با رواج جهانی‌شدن، بسیاری از صنایع و بخش‌ها نیز بیشتر از هر موقع دیگری با دیگر نقاط جهان مرتبط شدند. این مورد کمک کرد تا مهاجرت تحصیلی، خصوصا به کشورهای آمریکای شمالی و اروپا، رشد قابل‌توجهی را تجربه کند.

اثرات این رشد در ایران نیز قابل‌مشاهده بود، و علی‌رغم کاهش توان اقتصادی شهروندان، علاقه به تحصیل در خارج از کشور و مقاطع عالیه به رشد خود ادامه می‌داد. اما در میان تحولات ناشی از ویروس‌ کرونا، پیش‌بینی می‌شود که این بخش نیز دچار رکود شده و تغییراتی اساسی را در طی سال‌های آینده تجربه کند.

در این مقاله مقداری به اقتصاد دانشجویان بین‌المللی در آمریکای شمالی پرداخته و سپس، آینده مهاجرت بین‌المللی را بررسی خواهیم کرد. اگر شما به دنبال اپلای کردن به دانشگاه‌های خارجی هستید یا قصد مهاجرت تحصیلی در سال‌های آینده را دارید، با ما همراه شوید.

اقتصاد دانشجویان بین‌المللی

قبل از این‌که بخواهیم به اثرات کرونا بر وضعیت مهاجرت تحصیلی بپردازیم، بهتر است با اقتصاد آن آشنا شویم. به‌طور دقیق‌تر، نقش دانشجویان بین‌المللی در اقتصاد آمریکا و به‌خصوص در بخش آموزش.

به گزارش NAFSA، بیش از یک میلیون دانشجوی بین‌المللی مبلغ ۴۱ میلیارد دلار را در سال تحصیلی ۲۰۱۸-۲۰۱۹ به اقتصاد آمریکا تزریق کردند؛ همچنین تعداد ۴۵۸ هزار شغل نیز توسط این مبالغ مورد حمایت قرار گرفت. حجم سرمایه تزریقی به اقتصاد آمریکا از طرف دانشجویان بین‌المللی، رشدی ۳٫۸ درصدی را نسبت به سال گذشته تجربه کرده بود.

البته همان‌طور که می‌دانید، بخشی از دانشجویان بین‌المللی شهریه‌ای برای تحصیلات خود نمی‌پردازند. حجم زیادی از این مبالغ دریافت‌شده توسط دانشگاه‌ها برای استخدام دانشجویان بین‌المللی و بورسیه آن‌ها در مقاطع مختلف استفاده می‌شود.

خصوصا در بیشتر مقاطع دکترا و بخشی از دوره‌های ارشد، بورسیه تحصیلی یکی از اجزای کلیدی این دوره‌ها به‌حساب می‌آید. با تقریب خوبی، حدود ۷۰ درصد از دانشجویان دکترا با دریافت منابع مالی حاضر به تحصیل می‌شوند. این بورسیه‌ها اکثر از مشاغلی مانند دستیار پژوهشی و دستیار اساتید تشکیل‌شده و به‌طور کلی، پایداری دوره‌های دکترا به این منابع مالی وابسته است.

دانشگاه‌ها حاضرند این مبالغ را بدون تعهد‌های خاصی به جز اتمام تحصیل، ارائه دهند؛ چراکه حجم زیادی از خروجی‌های پژوهشی آن‌ها از این راه تامین شده و برای حفظ اعتبار خود، سعی دارند تا با جذب استعداد‌های درخشان در بخش دکترا، شهرت علمی خود را افزایش دهند.

اما در حال حاضر، بنا بر دلایل مختلفی که به آن‌ها خواهیم پرداخت، این چرخه مالی ممکن است با مشکلاتی روبه‌رو شود. در ادامه، سعی می‌کنیم تعدادی از این دلایل را بررسی کرده و پیش‌بینی‌های شکل‌گرفته را مرور کنیم.

همه‌گیری ویروس

گسترش کروناویروس به دو دلیل می‌تواند موجب تضعیف بخش مهاجرت تحصیلی شود:

1. کاهش میل به تحصیل در خارج از محل زندگی
2. شکل‌گیری محدودیت برای دانشجویان متقاضی مهاجرت

در مورد اول، کمپانی Art & Science Group نظرسنجی‌های جالبی انجام داده که نکات مهمی را در بحث میل به تحصیل مطرح می‌کند. با توجه به گزارش ارائه‌شده، این نظرسنجی‌ها میان گروه گسترده‌ای از افراد در کشورها و سطوح اجتماعی مختلف انجام گرفته که هدف آن‌ها، ادامه تحصیل در مقاطع دانشگاهی کارشناسی تا دکترا است.

اول‌ازهمه، نظرسنجی‌ها نشان داد که حدود ۹۰ درصد از این افراد اخبار مربوط به شیوع کرونا را با دقت دنبال می‌کنند. نکات قابل‌توجه دیگر عبارت‌اند از:

• تنها ۲۰% از این افراد معتقدند که همچنان توانایی قبولی در دانشگاه موردعلاقه‌شان را خواهند داشت (دانشگاه انتخاب اول).
• ۱۷% از جمعیت نظرسنجی بیان کردند که قطعا یا به‌احتمال‌زیاد، برنامه‌های تحصیل چهارساله خود را تغییر خواهند داد.
• از آن‌هایی که تصمیم به تغییر برنامه‌های خود گرفته‌اند، ۳۵% درصد قصد داشته تا برای یک سال صبر کنند (Gap Year). 35% دیگر نیز قصد ادامه تحصیل به‌صورت پاره‌وقت را دارند.

اما شک و تردیدها در خصوص ادامه تحصیل تنها به خود دانشجویان ختم نمی‌شود. با توجه به هزینه بسیار بالای تحصیل به‌صورت فیزیکی در کشورهایی مانند آمریکا، استرالیا یا انگلیس و همچنین ادامه وضعیت قرنطینه فعلی، این نوع هزینه‌های تحصیل توجیه اقتصادی برای والدین این دانشجویان نخواهد داشت؛ به همین علت ممکن است تعدادی از دانشجویان در حال تحصیل نیز به تغییر دوره تحصیلی خود بپردازند.

و جالب اینکه حدود ۴۴% از دانشجویان حاضر در این نظرسنجی، بیان کردند که ممکن است دوره‌های آنلاین را به‌عنوان بخشی از تحصیلات تکمیلی خود جایگزین کنند.

تمامی این عوامل، در صورت پیوستن به حقیقت، نشان از پایین آمدن گردش مالی دانشگاه‌هایی معتبری داشته که بسیاری از دانشجویان بین‌المللی و به‌خصوص دکترا، قصد تحصیل در آن‌ها را دارند.

حال که به عوامل کاهش انگیزه برای تحصیلات پرهزینه پرداختیم، در قدم بعدی به محدودیت‌های دانشجویان بین‌المللی برای تحصیلات تکمیلی خواهیم پرداخت.

کاهش دسترسی به تست‌های ورودی

در کل کشور چین، تمامی تست‌های ورودی دانشگاه برای ماه‌های فوریه و مارس تعطیل شدند؛ آزمون‌های رایجی مانند تافل، آیلتس، GRE، SAT و بسیاری دیگر، همه در میان این آزمون‌های لغوشده قرار داشتند.

کاهش دسترسی دانش‌آموزان چینی به تست‌های ورودی، تاثیر بزرگی بر حجم مهاجرت تحصیلی دانشجویان این کشور خواهد گذاشت.

با وجود آنکه «انجمن ملی پذیرش دانشگاه‌های آمریکا» در حال تشویق به آسان‌سازی مراحل قبولی است؛ هیچ نوع اجباری روی دانشگاه‌ها برای پذیرش این شرایط وجود ندارد. از طرف دیگر، با وجود آنکه درخواست ورود برای دانشگاه‌هایی که نیازی به آزمون‌های ورودی ندارند، افزایش پیدا کرده است؛ اما همچنان در دانشگاه‌های نسبتا پیشرفته‌تر، چنین آزمون‌هایی برای دریافت قبولی ضروری خواهد بود.

کاهش ورودی دانشجویان از چین

در سال تحصیلی ۲۰۱۸-۲۰۱۹ یک‌سوم از جمعیت دانشجویان بین‌المللی ورودی در آمریکا، از دانشجویان چینی تشکیل می‌شد. اما در حال حاضر با توجه به تحقیقاتی که توسط «انجمن خدمات تحصیلات خارج‌ازکشور بیجینگ» صورت گرفته است، حدود ۳۶% از دانش‌آموزان و دانشجویان چینی در حال تغییر برنامه‌های تحصیلات خارج از کشور خود هستند.

همچنین با توجه به ممنوعیت مسافرتی‌ که استرالیا در فوریه برای شهروندان چینی وضع کرد، حدود ۱۰۰ هزار نفر از دانشجویان چینی (حدود نصف جمعیت کل) نتوانستند به دانشگاه‌های خود در استرالیا بازگردند. در سال ۲۰۱۸، تعداد ۸ دانشگاه برتر استرالیا اعلام کردند که هرکدام از دانشجویان بین‌المللی، مبلغی حدود ۲۵۰ هزار دلار را به اقتصاد کشور استرالیا تزریق می‌کنند.

ارقام مربوط به آمریکا نیز در ابتدای مقاله مرور شد و درنتیجه، آمریکا نیز ممکن است تا سقف ۴۰ میلیارد دلار از این مسئله آسیب ببیند. با توجه به اینکه جمعیت زیادی از دانشجویان چینی در جمع دانشجویان شهریه پرداز قرار می‌گرفتند، کاهش ورودی افراد از این کشور می‌تواند هزینه‌های بسیار سنگینی را به بخش آموزشی کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، استرالیا و انگلیس متحمل کند.

پیش‌بینی یک سناریو

اما با وجود تمامی این آمارها، خود اساتید و مدیران دانشگاهی چه نظرهایی در این زمینه دارند؟

در حال حاضر، پیش‌بینی‌ها خبر از یک رکود طولانی نه‌تنها برای بازارهای جهانی، بلکه برای بخش تحصیلات نیز می‌دهند. سایمون مارجینسون، مدیر مرکز تحصیلات عالیه جهانی در دانشگاه آکسفورد، بیان کرد که به دلیل سرایت رکود به کشورهای آسیا و آفریقا، طبقه متوسط جوامع برای مدتی دچار کوچک شدن خواهند شد؛ و این اتفاق، اثر کاهشی بسیار شدیدی بر مهاجرت تحصیلی از این مناطق خواهد گذاشت.

وی در ادامه سخنان خود بیان کرد که به‌طور کلی، بخش آموزش بین‌المللی ضربه بزرگی را متحمل خواهد شد؛ و اینکه به‌احتمال زیاد، به یک دوره پنج‌ساله برای بازیابی این بخش به حالت اولیه آن نیاز است.

نگرانی‌های بهداشتی و مالی سبب خواهند شد که تمرکز تمامی دانشجویان بر تحصیلات منطقه‌ای متمرکز شود. به همین علت، دانشگاه‌های کشورهایی مانند آمریکا و انگلیس، به‌سختی به دنبال دانشجویان بین‌المللی بوده تا بتوانند حیات این بخش را حفظ کنند.

شاید مهم‌تر از تمامی این پیش‌بینی‌ها، وی افزود که احتمال ازسرگیری کلاس‌ها به‌صورت فیزیکی در مهر یا سپتامبر بسیار پایین بوده و اگر نگاهی واقع‌بینانه داشته باشیم، کلاس‌های آنلاین می‌توانند نوع قالب برگزاری کلاس در سال تحصیلی آینده باشند.

درنهایت، با توجه به وابستگی بسیار بالای تحصیلات تکمیلی (ارشد و دکترا) به بخش بین‌الملل، ادامه حیات این بخش آموزشی نیازمند تغییرات اساسی در روند فعلی است. به همین دلیل، تغییر و شیفت قسمتی از این دوره‌ها به کلاس‌های آنلاین و نوین اصلا دور از ذهن نیست. بنابراین اگر شما برنامه‌ریزی مبتنی بر مهاجرت تحصیلی طی چند سال آینده را داشته‌اید، بهتر است برنامه‌های خود بازبینی کرده و آینده این بخش را نیز مدنظر قرار دهید.