یادگیری آنلاین؛ فرصتی برای ارتقای شغلی

امروزه ابزارهای یادگیری آنلاین نه‌تنها در دسترس افراد بیشتری قرار گرفته‌اند، بلکه در حال شکل‌دهی نوع جدیدی از یادگیری هستند. در بیشتر مواقع، تنها مزیت این نوع یادگیری، کم بودن هزینه‌های آن در نظر گرفته می‌شود؛ اما همان طور که در ادامه بررسی خواهیم کرد، به سبب پیشرفت تکنولوژی، مزایای دیگری نیز برای یادگیری آنلاین وجود داشته که آن را به انتخاب مناسبی برای اکثریت جمعیت تبدیل می‌کند.

در ابتدا سعی داریم تا تعدادی از مزایای یادگیری آنلاین را مطرح کرده که معمولا در نظر گرفته نمی‌شوند. سپس به ایرادهای خاص این روش نسبت به یادگیری سنتی پرداخته و در نهایت، انتخاب میان یکی از این دو روش را با توجه به وضعیت هر فرد، مقایسه می‌کنیم.

مزایای یادگیری آنلاین

با گسترش سرویس‌هایی مانند Coursera و edx، صنعت آموزش‌های آنلاین در حال متحول شدن است. در گذشته، یادگیری آنلاین به چند ویدئو از یک کلاس درس خلاصه می‌شد؛ اما در حال حاضر، تمامی جوانب این نوع سرویس‌ها برای حداکثر کردن بازدهی یادگیری طراحی شده‌اند.

برای مثال، اگر شما به یادگیری علوم داده علاقه‌مند شده‌اید، می‌توانید در محیطی به یادگیری بپردازید که از ابتدا برای آموزش چنین مباحثی طراحی شده‌ است: از فروم‌های مخصوص برای بحث و رفع اشکال گرفته تا ابزارهای نرم‌افزاری آنلاین و بدون نیاز به سیستم‌های گران کامپیوتری.

در این بخش، چند مورد از مزایای یادگیری آنلاین را بررسی کرده که جمعیت دانشجو (به معنای واقعی کلمه!) به‌اندازه کافی به آن بها نمی‌دهند.

1. یادگیری با سرعت مخصوص به خود

تنظیم کردن سرعت یادگیری خود با مباحث آموزشی، از نظر من مهم‌ترین و اثرگذارترین مزیت آموزش آنلاین است. برای درک بهتر این مسئله می‌توان ابزار‌های یادگیری آنلاینی مانند Coursera را با رویداد‌های چندروزه‌ای مقایسه کرد که در انواع دانشگاه‌ها برگزار می‌شود.

تصویری از محیط Coursera و دوره‌های ارائه‌شده

همان مبحث علوم داده را در نظر بگیرید که در سال‌های اخیر به‌شدت موردتوجه قرار گرفته است. معمولا در این رویداد‌های چندروزه‌ای که توسط دانشگاه‌ها برگزار شده، حجم زیادی از مباحث پیچیده در چند روز آموزش داده می‌شود.

نه‌تنها صرف چند روز برای یادگیری یک مبحث به‌طور حرفه‌ای کافی نیست، بلکه همین مدت‌زمان کوتاه نیز با حجم زیادی از اصطکاک روبه‌رو می‌شود؛ در نهایت، شاید تنها 60% از زمان برنامه‌ریزی‌شده صرف آموزش به‌طور بهینه خواهد شد.

اما این نکته آخر ماجرا نیست، نکته مهم دیگری که قابلیت اجرایی شدن را در این رویداد‌ها ندارد، کار عملی است؛ صرفا پس از مرور مباحث به‌طور نظری، شاید زمانی برای نشان دادن کارهای عملی، تنها توسط اساتید، وجود داشته باشد. در نتیجه، شرکت‌کنندگان نمی‌توانند پس از آزمون‌وخطا در یادگیری مطالب به رفع اشکالات خود در پایان دوره بپردازند.

نتایج تمامی این نکات باعث می‌شود تا در پایان چنین رویداد‌هایی، دانش کاربردی یا عمیقی برای شرکت‌کنندگان ایجاد نشود.

از طرف دیگر، آموزش‌های آنلاین توانسته‌اند با تقریب خوبی، تمامی این مشکلات را برطرف کنند؛ شما به‌راحتی می‌توانید مباحثی را که از قبل می‌دانید، رد کرده و وقت و تمرکز خود را بر روی مباحث دشوارتر بگذارید. آموزش‌های اساتید را به‌دفعات مرور کرده و در صورت بروز مشکل، سوالات خود را در فروم‌های مخصوص مطرح کنید.

همچنین به کمک سرویس‌های ابری می‌توانید به انجام پروژ‌ه‌های برنامه‌نویسی در محیط Coursera پرداخته و دانش‌های خود را در دنیای واقعی بیازمایید.

به کمک آموزش‌های آنلاین می‌توانید استفاده از وقت خود را بهینه کنید؛ هر زمان که احساس آماده بودن دارید به کلاس می‌روید، در صورتی که در دوره‌های آموزشی دانشگاه‌ها ممکن است وقت زیادی را صرف رفت‌وآمد کرده و مجبور به لغو کردن برنامه‌های خود شوید.

1. هزینه کمتر یا بدون هزینه

هر مورد از آموزش‌های سنتی را که در نظر بگیرید، شامل هزینه‌های زیادی می‌شود؛ از شهریه‌های مربوط به دانشگاه‌ها و هزینه‌ دوره‌های آموزشی تا شهریه‌ مراکز آموزشی مستقل. به‌تمامی این موارد، هزینه‌های مربوط به رفت‌وآمد، هزینه‌های زمانی و اصطکاک‌های ذهنی را هم اضافه کند.

در برخی موارد، آموزش‌های آنلاین دارای هزینه‌هایی هستند که برای قشر مناسب، کامل به‌صرفه است. اما شما با داشتن دانش حداقلی از زبان انگلیسی، می‌توانید به‌صورت رایگان به کلاس‌های سطح جهانی دسترسی داشته باشید. بسیاری از کلاس‌های ارائه‌شده در Coursera یا edx را می‌توان بدون پرداخت هیچ‌ هزینه‌ای استفاده کرد.

همچنین می‌توان برای کلاس‌هایی که نیازمند پرداخت شهریه هستند، درخواست بورسیه داد که با توجه شرایط شهروندان ایرانی می‌توان به‌راحتی از آن‌ها بهره‌مند شد.

امکانات رایگان برای یادگیری آنلاین به‌قدری گسترده شده که حتی اگر آموزش سنتی را به آنلاین ترجیح می‌دهید، باید آن را امتحان کنید؛ خصوصا زمانی که هزینه استفاده از آن‌ها به‌شدت پایین است.‌

1. دسترسی به آموزش‌های باکیفیت‌تر

در آخر، پلتفرم‌های آموزش آنلاین به شما اجازه می‌دهند تا بهترین دوره را برای خود انتخاب کنید. شما حتی اگر تحقیقات کاملی برای ارزیابی یک دوره آموزشی سننی انجام دهید، باز هم در نهایت از محتوا، سرعت و کیفیت آن دوره مطمئن نخواهید بود.

در حالی که این پلتفرم‌ها می‌توانند با استفاده از سیستم‌های رتبه‌بندی ساده، بهترین دوره‌ها را به شما پیشنهاد دهند.

یکی از هیجان‌انگیزترین قسمت‌های مربوط به آموزش‌های آنلاین، دسترسی به اساتید و محتواهای آموزشی است که در حالت عادی به آن‌ها دسترسی نداریم.

برای مثال، چند درصد از شهروندان ایرانی می‌توانند امید داشته باشند که مفاهیم مربوط اقتصاد توسعه و فقر را تحت نظر برندگان نوبل مانند استر دافلو بگذرانند؟ احتمالا رقمی نزدیک به صفر درصد.

دوره داده، اقتصاد و سیاست‌های توسعه که توسط MIT، استر دافلو و آبجیت بنرجی (برندگان نوبل 2019) به‌صورت آنلاین ارائه می‌شود.

اما با کمک پلتفرم edx و تلاش‌های MIT می‌توان به چنین منابعی دسترسی داشت؛ اینجاست که قدرت واقعی آموزش‌های آنلاین نمایان می‌شود.

ضعف‌های یادگیری آنلاین نسبت به روش‌های سنتی

هر میزان که بخواهیم بر روی نکات قوت آموزش آنلاین تمرکز کنیم، باید کاستی‌های آن را در نظر بگیریم؛ در هر حال، کلاس‌های دانشگاهی و آموزش‌های سنتی ویژگی مختص خود را دارند که در کیفیت آن‌ها تاثیر می‌گذارد.

در این بخش به تعدادی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1. عدم تمرکز بر روی توانایی‌های ارتباطی

به دلیل ماهیت آموزش‌های آنلاین، طبیعی است که ملاقات‌ رودررو از جریان آموزشی حذف می‌شود. در نگاه اول، حذف این نوع برخوردهای فیزیکی باعث کاهش هزینه خواهد شد؛ اما حذف این عامل می‌تواند منجر به از بین رفتن یکی از اصلی‌ترین معیارهای آموزشی شود: توسعه مهارت‌های میان‌فردی.

در محیط کلاس‌های فیزیکی، دانشجویان تشویق شده تا نظرات خود را بیان کنند. آن‌ها باید خود را برای ارائه مباحث آماده کرده و توانایی سخنرانی داشته باشند.

تمامی این فعالیت‌ها نیازمند کار گروهی بوده و لازم است تا تک‌تک اعضا بتوانند با ویژگی‌های یکدیگر کنار بیایند: دقیقا همانند محیط‌های حرفه‌ای و اجتماعی.

اما کلاس‌های آنلاین هیچ‌کدام از این مهارت‌ها را پرورش نمی‌دهند. حتی با وجود سهم بالای آموزش‌های دانشگاهی از آموزش کل، بسیاری از مدیران و صاحبان کسب‌وکارهای حرفه‌ای عقیده دارند که فارغ‌التحصیلان این دوره‌ها از مهارت‌های اجتماعی لازم برخوردار نیستند.

در نتیجه، زمانی که دانشجویان مجبور به برقراری ارتباط با اساتید و دیگر دانشجویان می‌شوند، قطعا در زمینه مهارت‌های شخصی پیشرفت کرده و بازدهی بالاتری از خود نشان می‌دهند. این نکات باعث می‌شوند تا از دید مدیران، مدارک آموزش‌های آنلاین معیار کاملی برای سنجش مهارت‌های فرد محسوب نشوند.

1. تمرکز کمتر بر روی یادگیری کامل مطالب

یکی دیگر از ایرادات آموزش‌های آنلاین، تمرکز صرف آن‌ها بر نتیجه آزمون‌ها است؛ در حل بسیاری از مسائل پیچیده، درک پروسه منطقی و روش‌های مناسب ممکن است از نتیجه مهم‌تر باشد. این نکته چیزی است که راه‌حلی برای آن (حداقل در زمان حال) تدارک دیده‌ نشده است.

این نوع نتیجه محوری در ارزیابی افراد ممکن است منجر به کاهش عمق یادگیری شده و از کیفیت آموزش بکاهد.

یادگیری آنلاین یا کلاس‌های عادی؟

طبق تحقیقاتی که توسط اساتید دانشگاه‌های واشنگتن و پنسیلوانیا در خصوص اثرگذاری کلاس‌های آنلاین برگزار شد، پلتفرم‌های آنلاین می‌توانند به‌طرز قابل‌لمسی بر توسعه شغلی افراد اثر بگذارند.

برای مثال، یکی از گزارش‌های انجام‌شده مربوط به دانشجویانی بود که در ابتدای دوره، هدف خود را پیشرفت شغلی تعیین کرده بودند. پس از نظرسنجی مجدد از این افراد، مشخص شد که 33 درصد شرکت‌کنندگان توانسته‌اند پیشرفت قابل‌لمسی را (ارتقای شغلی، افزایش حقوق و…) تجربه کنند؛ این داده‌ها مربوط به نظرسنجی‌های سالانه پلتفرم Coursera است.

همچنین، بررسی‌های آماری نشان داد که به‌طور میانگین، افرادی که دارای تحصیلات دانشگاهی نیستند، بهره‌ بیشتری از این دوره‌ها نسبت به دیگران کسب می‌کنند؛ اما به‌طور کلی، حتی دانشجویان مقاطع تکمیلی نیز رشدی 20 درصدی در منافع کاری خود پیدا کردند.

با توجه به این آمارها، می‌توان گفت که اکثر افراد با هر نوع موقعیت شغلی یا تحصیلی می‌توانند از آموزش‌های آنلاین بهره ببرند؛ اما در برخی شرایط خاص، این منافع می‌تواند بسیار قابل‌توجه باشد.

در نتیجه، اگر شما به دنبال ارتقای شغلی در حیطه کاری خود هستید یا قصد تعویض حرفه خود را دارید، پلتفرم‌های آنلاین بهترین مکان برای شروع یادگیری محسوب می‌شوند؛ حتی اگر حرفه موردنظر شما به آموزش‌های رودررو وابسته باشد، شما می‌توانید بخشی از نیاز‌های آموزشی خود را از طریق این پلتفرم‌ها تامین کنید.